-دولت کنونی آمریکا اغلبِ کانالهای پولشویی رژیم ایران را که از طریق آنها تحریم‌ها را دور میزد بسته است.
-مافیای اتوکشیده و پرنفوذی که مجرای تنفسی جمهوری اسلامی برای دور زدن تحریم‌ها بود، مسدود شده و جای خود را به نسل دیگری از پولشویان داده است.
یک شبه‌نظامی افغان
– بر اساس گزارش بانک مرکزی افغانستان حدود 5 میلیون دلار روزانه از مرز افغانستان به داخل ایران قاچاق می‌شود.
– نسل دوم مافیا چه کسانی هستند و در محدودیت و ممنوعیت فعالیت‌های بانکی در رابطه با جمهوری اسلامی، از چه طریقی ارز را جابجا می‌کنند؟
گرچه در واپسین هفتهی شهریور این قیمتها شکست اما قیمت دلار در بازار روی کانال ۱۴ هزار تومان، یورو ۱۶ هزار تومان و پوند ۱۸ هزار تومان ماند و فعلا تقریبا تثبیت شد.
تحلیلگران داخلی و خارجی، انواع و اقسام دلایل سیاسی و اقتصادی را برای توضیح افزایش افسارگسیختهی قیمت ارز در ایران عنوان کرده‌آند. تحریم‌‌های بانکی و مالی، انسداد شبکه‌های پولی ورودی ارز به داخل ایران و سیاستهای غلط بانک مرکزی در درازمدت و کوتاه‌مدت برجستهترین نکاتی است که این تحلیلگران بر آن تأکید می‌کنند. این در حالیست که دستگاه حاکم، از رهبری و دولت تا برخی ناظران وابسته به این دستگاه، پای توطئه را در میان می‌بینند آن هم در حالی که مناسبات مافیایی حاکم بر سیاست و اقتصاد رژیم نیز در اجرای این توطئه‌های احتمالی نقش دارد!
اول: ردّ پای امارات و عربستان در توطئه برجامی
ایران با بحران کمبود ارز مواجه است، به ویژه ارزهای کلیدی. احمد محمدی‌‌انارکی رییس هیات تحقیق و تفحص از ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، ۱۷ اردیبهشتماه عنوان کرد «افرادی خاص از امارات و عربستان ارز ما را خریداری می‌کنند و ارز از کشور خارج می‌شود.» او ادعا کرد اما ثابت شدن نرخ ارز از سوی دولت تا حدودی از بروز این مسائل جلوگیری می‌کند.
محمد طبیبیان اقتصاددان در اوایل سال ۱۳۹۷ در کانال تلگرامی خود خبر از «توطئه برجامی» عربستان و امارات علیه جمهوری اسلامی داد. او به مقاله‌ای در نیویورک تایمز اشاره کرده بود که در آن بر نام افراد دست گذاشته شده بود: جرج نادر مشاور شیخ امارات و الیوت برویدى معاون رییس کمیسیون تامین مالى حزب جمهورىخواه آمریکا.
طبیبیان در مورد نتایج ارتباط این دو نوشت: برکناری رکس تیلرسون وزیر خارجه پیشین آمریکا به دلیل مخالفت با فشار بر ایران و قطر و همچنین ملاقات محرمانه بین ترامپ و شیخ امارات در خارج از کاخ سفید بوده است.
طبق پیشبینی این اقتصاددان مجموع این شرایط همراه با بى‌تحرکى دیپلماسى جمهورى اسلامى افق نامناسبى را براى سال ۱۳۹۷ ترسیم مىکند.
همزمان با شکست تیم اقتصادی دولت حسن روحانی در مهار نرخ ارز انگشت اتهام به سوی «اخلالگران بازار ارز» و دلالان ارزی دراز شد. ده‌ها نفر بازداشت و تعداد زیادی از صرافیها پلمپ شدند و چند دانه‌درشت را به اتهام «مفسد فیالارض» به دادگاه کشاندند. اما طبیعی است که قیمت ارز با این بگیر و ببندها کاهش پیدا نکرد.
دوگانگی و بیچارگی دولت و حتی نظام آنجاست که کسانی برای ماله‌کشی و انکار بحران ارز ادعا میکردند بالا رفتن دلار به خواست دولت و کار خوبی است. شاخص‌ترین این افراد اکبر ترکان مشاور عالی حسن روحانی است.
در این گیر و دار یکی از آنها که از اساس منکر کمبود ارز شد ولیالله سیف رییس پیشین بانک مرکزی است که ادعا کرد کمبود ارز نداریم و حتی فراتر از آن ادعا کرد پشتوانه ارزی کشور بسیار خوب است. سیف به دلیل ناتوانی در کنترل بازار ارز و سکه اوایل امرداد از ریاست بانک مرکزی برکنار اما چند هفته بعد در کمال شگفتی در یک مسئولیت مهم اقتصادی، به عنوان مشاور حسن روحانی در امور پولی و بانکی منصوب شد!
دوم: قاچاق ارز
میزان قاچاق ارز در ایران ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار است گرچه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز مدعی‌ست آن را تا ۱۲٫۵ میلیارد دلار کاهش داده است.
خبرگزاری بلومبرگ روز جمعه، ۲۳ شهریور، در گزارشی نوشته تحریم‌‌های دونالد ترامپ علیه جمهوری اسلامی بازار قاچاق پول نقد را داغ کرده است.
سال‌هاست که تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی بر بازار ارز در افغانستان تاثیر می‌گذارد. بازار ارز افغانستان در چنبره‌ی قاچاق ارز است. این خبرگزاری در گزارش خود به بررسی همین وضعیت در افغانستان پرداخته و برای به دست آوردن مستندات به پاساژ سه طبقه «سرای شاهزاده» در کابل رفته است.
دلالها و صراف‌ها میگویند افرادی هستند که از این پاساژ دلار را به صورت چمدانی از طریق زمینی به ایران منتقل می‌کنند. یکی از این دلالها گفته خودش هر ماه حدود ۲۲۰ هزار دلار در دو یا سه محموله به ایران جابجا می‌کند. این محمولهها از هرات به مشهد منتقل می‌شوند. آنها از دلار آمریکا استفاده می‌کنند تا از فروشندگان نگون‌بخت ایرانی در بازار سیاه ریال بخرند: در ازای هر دلار ۱۲۰ هزار ریال.
این دلالها ویزای مکرر ایران را دارند یعنی می‌توانند بارها در مرز رفت و آمد کنند. آنها ریالهایی را که از ایران می‌خرند با ۳۰ درصد سود میفروشند. این موضوع را سخنگوی بانک مرکزی افغانستان افشا کرده است.
این دلالها که در کابل کمتر می‌توانند سود کنند، بهترین قیمت برای فروش ریال در بازار افغانستان را در استانهایی پیدا می‌کنند که هممرز ایران هستند.
این تجارت بخشی از چهار میلیارد ریالی است که به صورت غیرقانونی وارد ایران می‌شود که البته مبلغ آن بستگی به شرایط اقتصاد جنگزده افغانستان و تلاشهای پیگیر دولت ایران برای متوقف کردن روند سقوط ارزش ریال دارد.
بر اساس گزارش بانک مرکزی افغانستان حدود ۵ میلیون دلار روزانه از مرز افغانستان به داخل ایران قاچاق می‌شود
سوم: پیوند قاچاقچیان ارز و مافیای پولشویی
علی مویدی خرم‌آبادی رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در ایران، ۱۶ تیرماه، اعلام کرد که در سه ماه گذشته (فروردین، ازدیبهشت و خرداد سال ۱۳۹۷) ۴۰۰ پرونده مربوط به قاچاق ارز به ارزش ۲۵۰ میلیون دلار کشف شده است. او گفت از این ۴۰۰ مورد، ۱۰ تا ۱۵ مورد مربوط به پرونده‌های مهم است که بطور اختصاصی از سوی وزارت اطلاعات و ناجا در حال پیگیری است اما مشکل زمانی‌ست که معلوم می‌شود پشت این پرونده‌ها گروه‌های مافیایی قرار دارند که یک سر آنها به قدرت می‌رسد.
این پرونده‌ها به صورت سیستماتیک از یک‌سو به اقتصاد دولتی ایران و از سوی دیگر به دلال‌هایی متصل می‌شوند که برخی از آنها امنیتی و برخی دیگر جزو آقازادهها هستند.
در میان این قاچاقچیان که به امارات، ترکیه، گرجستان و قطر رفت و آمد دارند هستند کسانیکه در دور زدن تحریم‌ها به رژیم ایران کمک می‌کنند.
با خروج آمریکا از برجام، در ایران جنگ ارزی به راه افتاده است. گروهی با انگیزه سود بیشتر ارز به ایران وارد می‌کنند. نظام بانکی ایران نیز به شدت با کمبود ارز روبروست. بنابراین راه برای این قاچاقچیان که در حاشیه‌ی امن حکومت قرار دارند باز است.
منفعت گروهی دیگر، از این افراد، خارج کردن ارز از ایران است و برای آن انگیزههای مختلفی دارند. اتفاقاً بخشی از نظام به آن دسته از افرادی که توانایی خارج کردن پول از ایران را دارند هم نیاز دارد. چون به دلیل مسدود بودن شبکه‌های پولی بین‌المللی، برای واردات نیاز به پرداخت نقدی است. این موضوع هم برای بخش دولتی و نیمه‌دولتی و هم برای بخش خصوصی که آن نیز وابسته است، به یک اندازه اهمیت دارد چون دسترسی همه آنها به شبکه‌های مالی قطع شده و هر کدام از اینها که به نوعی وابسته به گروه‌های مافیایی حاکم هستند، به این تبادلات ارزی نیاز دارند.
رضا ضراب، بابک زنجانی، خانواده صدرهاشمی، باند فرهاد عظیما و همکاراناش (پوریا نایبی، هوشنگ حسین‌پور و هوشنگ فرسوده) نسل اول مافیای اتوکشیده‌ی جمهوری اسلامی بودند که از طریق سیستمهای بانکی و شرکتهای صوری اقدام به قاچاق ارز و پولشویی میکردند. این نسل توسط وزارت خارجه آمریکا در همکاری با وزارت خزانهداری و وزارت دفاع و سیا شناسایی و اغلب آنها به ویژه با روی کار آمدن دولت ترامپ مسدود شدند.
فرهاد عظیما با ارتش آمریکا همکاری داشت
بخشی از این مافیا برای ادامه حیات خود به لایههای پایینی شبکه‌های پولشویی رفته‌اند. از آنجا که فعالیت آنها در شبکه‌های بانکی محدود شده آنان متوسل به کانالهای دیگر شده‌اند: نقل و انتقال چمدانی پولهای نقد از طریق مرز زمینی و گاهی هوایی و دریایی.
نسل دوم عوامل جمهوری اسلامی که برای دور زدن تحریم‌ها به رژیم ایران کمک می‌کنند به قاچاقچیان سنتی ارز پیوند میخورند. تجربه پرونده عظیما و ضراب نشان داد که مافیای قاچاق ارز و پولشویی پیوند عمیقی با بخشهایی از دستگاههای امنیتی و اطلاعاتی داخلی و خارجی دارند. گرچه برخی از این شبکهها شناسایی و مسدود می‌شوند اما عوامل دانه‌درشت آنها که در بدنه سیستم نیز نفوذ دارند همچنان فعال‌اند.
این همه در حالیست که افراد نسل اول مافیای پولشویی که به جمهوری اسلامی در دور زدن تحریم‌ها کمک میکردند دست‌کم یک «پرستیژ»ی داشتند! اغلب این افراد صاحبان بنگاههای عظیم اقتصادی بودند و کار و بارشان سکه بود. آنها در این سیستم هم سود میبردند و هم به جمهوری اسلامی و سپاه سود میرساندند و به نوعی همدیگر را پوشش می‌دادند. جمهوری اسلامی نیز از همکاری با آنها راضی بود. افرادی مانند بابک زنجانی تا زمانی که لقمه‌ی بزرگتر از دهانشان برنداشته بودند همچنان در این شبکه فعالیت داشتند.
بابک زنجانی درکنار سردار رویانیان رییس سابق پلیس راهنمایی و رانندگی و مدیرعامل پیشین باشگاه پرسپولیس
اما نسل دوم این مافیا دیگر سر و کار زیادی با بانک و مؤسسات مالی و اعتباری ندارد و با چهرههای موجه حکومتی نشست و برخاست نمیکند و سلفی نمیگیرد. از همین رو کمتر باید منتظر بود که مبالغ کلان در بانکها جابجا شود.
در ماههای گذشته آمار ثبت شرکتهای صوری توسط ایرانیها در افغانستان به شدت افزایش پیدا کرده است. ده‌ها شرکت ایرانی در افغانستان فعال‌اند. افراد نسل دوم قاچاق ارز و پولشویی به گانگسترها و تبهکاران اقتصادی متصل هستند. باندهایی شبیه به آنچه نمونههای آنها در فیلمها و سریال‌های تلویزیونی زیاد است. آنها در صحرا و بیابان محمولههای پول را جابجا می‌کنند؛ تحت حفاظت کاروانی از شبه‌نظامیان کلاشنیکف به دست هستند که پشت تویوتاهای آنها تیربار دوشکا بستهاند. اتفاقاً این باندهای تبهکار در مرز ایران با افغانستان و پاکستان به شدت فعال‌اند و تجریه زیادی نیز در ترانزیت تریاک دارند. گنگ‌های تبهکار و راهزنان اقتصادی نسل دوم افراد وابسته به جمهوری اسلامی در دور زدن تحریم‌ها هستند که برای مقابله با آنها نقش وزارت دفاع آمریکا و سازمان سیا بسی پررنگتر از وزارت خزانهداری آمریکا می‌شود چرا که ماموریت این باندهای مسلح رساندن پول به ایران در کشمکش با نیروهای آمریکایی و نیروهای امنیتی افغانستان و پاکستان است.