طی روزهای اخیر قیمت دلار دوباره روند کاهشی پیدا کرد و در روز 7 آبان نرخ این ارز خارجی تا 11 هزار تومان نیز کاهش یافت؛ اما برخی تحلیلگران اقتصادی روند کاهشی قیمت ارزهای خارجی را مصنوعی ارزیابی کرده‌اند و بر این باورند بانک مرکزی به کمک صرافی‌های وابسته به خود، در حال جمع‌آوری دلارهای ارزان مردم برای روزهای سخت تحریم است.
شبکه بیان:
به گزارش «شبکه رسانه‌ای بیان» با وجود تحریم‌های خُردکننده ایالات‌متحده آمریکا علیه رژیم ایران، کاهش قیمت دلار در بازار مردم را سردرگم کرده و بسیاری از تحلیلگران اقتصادی نیز تاکنون نتوانسته تصویری روشن و ارزیابی دقیقی از این روند عجیب ارائه کنند. پرسشی که پس از کاهش قیمت ارزهای خارجی برای مردم مطرح شده، این است که چرا تحریم‌ها نه‌تنها قیمت دلار را افزایش نداد، بلکه روند برعکس شد و قیمت هر دلار که در اواخر مرداد و اوایل مهر به بیش از 19 هزار تومان رسیده بود، به کانال 14 هزار تومان سقوط کرد و پس یکی دو هفته ثبات نسبی، این سقوط تا کانال 11 هزار تومان نیز ادامه داشت.
عوامل متعددی در بازار حساس ارز دخیل هستند که سبب افت و خیز قیمت‌ها می‌شوند؛ اما به نظر می‌رسد هیجان تحریم‌های 13 آبان قبل از اجراشدن این تحریم‌ها پیش‌خور شد و پس از 13 آبان هیجان‌های قیمتی فروکش کرد. این فرصت مغتنمی بود تا بانک مرکزی وارد فاز کنترل شود و با تزریق ارز به صرافی‌های خود، میزان عرضه را بالا ببرد.
همکاری بانک مرکزی با صرافی‌ها برای عرضه بیشتر و کنترل قیمت‌ها که از اوایل آبان آغاز شده است، یک تغییر جهت ناگهانی و تند در بازار ارز ایجاد کرد و بسیاری از افرادی که خریدهای سنگین کرده بودند، از ترس زیان هنگفت، دلارهای خود را به بازار آوردند و در همان کانال‌های 18 تا 14 هزار تومانی به فروش رساندند.
بخش بزرگی از ارزهایی که ثروتمندان برای کسب سودهای بالا خریده بودند، وقتی به بازار تزریق شد، به روند کاهش نرخ ارز سرعت بیشتری بخشید و این همان خواست بانک مرکزی بود؛ به‌بیان‌دیگر، ترسی که بانک مرکزی به دل مردم انداخت، موجب شد طی کمتر از 15 روز بیش از 4 میلیارد دلار خانگی به بازارهای ارز برگردد و کاهش قیمت‌ها را در پی داشته باشد.
کاهش مصنوعی قیمت دلار
دلار 19 هزار و 300 تومانی اکنون به 11 هزار و 700 تومان رسیده ولی قیمت کالاها و خدمات در بازار همچنان بر مبنای دلار 19 و 20 هزار تومانی محاسبه می‌شوند؛ این موضوع به‌ویژه در زمینه کالاهای الکترونیک مانند موبایل صادق است. عدم کاهش قیمت‌ها به موازات قیمت ارزهای خارجی این ظن را ایجاد کرده است که قیمت دلار و دیگر ارزها مصنوعی هستند و بانک مرکزی قصد دارد مردم را ترغیب به فروش دلارهایشان کند تا خزانه‌اش را برای روزهای سخت تحریم پر نگه دارد.
البته طرفداران این سناریو که بانک مرکزی و صرافی‌های وابسته به آن، قیمت‌ها را به شکل مصنوعی پایین نگه داشته‌اند، کم نیستند و به همین علت بسیاری از افراد که در قیمت‌های بالا ارز خریده‌اند، تا بازگشت قیمت‌های واقعی حاضر به فروش ارزهای خود نیستند.
صبر این افراد تا بازگشت قیمت‌های واقعی به بازار ارز چندان هم غیرمنطقی به نظر نمی‌رسد؛ چراکه دولت آمریکا با تحریم‌های جدی خود علیه رژیم ایران، همه راه‌های ورود دلار به کشور را مسدود کرده و صادرات نفت ایران را بیش از یک میلیون بشکه کاهش داده است. ارز حاصل از مابقی فروش نفت ایران نیز به دلیل تحریم‌های بانکی به کشور وارد نمی‌شوند. تحلیلگران اقتصادی پیش‌بینی کرده‌اند که کاهش فروش نفت ایران، انسداد راه‌های ارزی و کاهش قیمت نفت فشار شدیدی به خزانه ارزی رژیم ایران تحمیل خواهد کرد و به همین دلیل بازار ارز بار دیگر صحنه هرج‌ومرج گسترده قیمت‌ها خواهد شد.
برخی کارشناسان اقتصادی نیز برخلاف رسانه‌های حکومتی چندان امیدی به ادامه روند کاهشی قیمت دلار ندارند. تعدادی از اقتصاددانان مانند حسین عبده‌تبریزی نیز بر این باورند که «با توجه به وضعیت شاخص‌های نقدینگی و تورم، بازار ارز ممکن است تحت تاثیر شوک‌های جدید قرار گیرد و دوباره زمینه افزایش قیمت فراهم شود.»
بر اساس تازه‌ترین آمارهای بانک مرکزی حجم نقدینگی تا شهریور امسال با 20.3 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه پارسال، به یک تریلیون و 672 هزار میلیارد تومان رسیده است. این حجم نقدینگی که به بر اساس داده‌های آماری از میزان تولید ناخالص داخلی پیشی گرفته، فشار فراوانی به بازار ارز وارد کرده است و اگر بانک مرکزی به دلیل کمبود ارز نتواند بازار را کنترل کند، قیمت دلار با جهش بی‌سابقه‌ای روبرو خواهد شد.