اگرچه با شدت گرفتن تنش میان تهران و واشنگتن در آستانه سالگرد خروج آمریکا از برجام، ولادیمیر پوتین تاکید کرد که روسیه آتشنشانی نیست که همه چیز را نجات دهد اما طی روزهای اخیر این پرسش مطرح شده است که آیا مسکو با ارائۀ سند «مفهوم امنیت جمعی در خلیج فارس» به شورای امنیت سازمان ملل، به دنبال آن است تا آبی بر آتش منازعه ایران و آمریکا در خلیج فارس بریزد؟
به دنبال تحریم نفتی ایران از سوی آمریکا و سیاستگذاری جدید تهران مبنی بر کاهش تعهدات خود در چارچوب برجام، تنش لفظی میان دو کشور طی ماههای اخیر به سطح بسیار بالایی رسید.
محمد جواد ظریف تحریمها را جنگ اقتصادی نامید و حسن روحانی نیز با اشاره به اینکه تداوم جنگ اقتصادی علیه ایران میتواند به تهدیدات دیگری منجر شود، تاکید کرد که اگر نفت ایران صادر نشود، هیچ نفتی از منطقه صادر نخواهد شد.
سپس دامنه این جدال فراتر رفت و سپاه پاسداران یک پهپاد آمریکایی را سرنگون کرد و اندکی پس از آن در واکنش به توقیف یک نفتکش ایرانی در جبلالطارق، نفتکش بریتانیایی در خلیج فارس توقیف شد.
اما در میانۀ بانگ و غوغا در خلیج فارس، مسکو که در سالهای اخیر سیاست خارجی خود در خاورمیانه را بار دیگر فعال کرده و به عصر شوروی پیشین بازگشته است مواضع آرامی را دنبال میکند. از یک سو سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه معتقد است که بیمسئولیتی آمریکا برجام را به این نقطه رسانده است و تاکید میکند که ایران حق دارد برخی تعهدات برجامی خود را تعلیق کند و از سوی دیگر دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین ضمن نگرانی از تداوم تنشها بین دو کشور از تصمیمات اخیر ایران ابراز تاسف میکند.
نگاه روسیه به منازعات خلیجفارس چگونه است؟
پس از سرنگونی پهپاد آمریکایی از سوی ایران، نخستین واکنش در روسیه از سوی پوتین مطرح شد. وی در یک برنامه تلویزیونی، مناقشه نظامی بین این دو کشور را برای منطقه فاجعهبار دانست و اعلام کرد که این کار باعث افزایش خشونت و افزایش شمار پناهندگان در خاورمیانه میشود.
سخنگوی کرملین نیز نسبت به اقدامات تلافی جویانۀ آمریکا هشدار داد و رئیس کمیته امور بینالملل دومای روسیه ایران را نقشآفرین بزرگ منطقه توصیف کرد که ثبات و امنیت غرب آسیا به مواضع آن بستگی دارد.
در ادامه و به دنبال توقیف نفتکش بریتانیایی از سوی ایران، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه از یک سو اقدامات بریتانیا در خلیجفارس را انزجار آور دانست و از سوی دیگر با اعلام ابراز نگرانی مسکو تصریح کرد که ریسک رویارویی مستقیم پیرامون ایران افزایش یافته است.
در همین رابطه ایرینا کودریاشوا، استاد دانشگاه وزارت خارجه روسیه در گفتگو با یورونیوز فارسی با اشاره به توقیف نفتکش بریتانیا از سوی ایران معتقد است: «شرایط بسیار خطرناکی وجود دارد که میتواند منجر به افزایش تنشها در منطقه شود.»
خانم کودریاشوا در ادامه، با «متعادل و سازگار» توصیف کردن رویکرد روسیه در قبال وضعیت موجود افزود: «میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر خارجه در تاریخ بیست و سوم ژوئیه مفهوم امنیت جمعی در منطقه خلیجفارس را ارائه کرد و بر اساس این سند، ایجاد یک مکانیسم همکاری فراگیر در منطقه بر اساس برنامهای بلندمدت و عملیاتی را راه حل اطمینان برای ایجاد امنیت در خلیج فارس دانست.»
نویسنده: احمد وخشیته، استادیار دانشگاه دوستی ملل روسیه,یورونیوز: