– شورای عالی سیاست‌گذاری جبهه اصلاح‌طلبان که بلافاصله از رهبر جمهوری اسلامی اطلاعت کرده است، از همه نخبگان، زنان و مردان واجد «صلاحیت و سلامت» دعوت کرده تا با ثبت نام در انتخابات مجلس شورای اسلامی اجازه ندهند نهاد قانونگذاری کشور به حاشیه رانده شود!
روشنک آسترکی – در روزهای پر التهاب اعتراضات و نارضایتی‌های مردمی در ایران، ثبت نام برای یازدهمین دور انتخابات ریاست جمهوری آغاز شده است؛ انتخاباتی که از یکسو حکومت تلاش دارد با داغ کردن تنور آن موج گسترده اعتراضات از نظام را بپوشاند و از سوی دیگر در همین نخستین ساعت‌ها درگیری‌های بین جناحی و اختلافات درون‌گروهی در آن نمایان شده است.
یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی قرار است دوم اسفندماه سال جاری برگزار شود. از روز گذشته، یکشنبه ۱۱ آذر، ثبت نام داوطلبان شرکت در این انتخابات آغاز شده است. مهلت ثبت‌نام هفت روز است و تا پایان وقت اداری شنبه ۱۶ آذرماه ادامه خواهد یافت.
ثبت‌نام داوطلبان نامزدی در انتخابات مجلس شورای اسلامی در حالی آغاز شده که کشور هنوز در التهاب اعتراضات سراسری آبان‌ماه بسر می‌برد. هر روز بر آمار جانباختگان این اعتراضات افزوده می‌شود و هزاران نفر در شهرهای مختلف در زندان بلاتکلیف هستند. پس‌لرزه این اعتراضات برای نظام با اعلام انزجار مردم از سرکوب معترضان و انتقاد شدید اصناف چون آموزگاران و هنرمندان به سرکوب گسترده مردمی ادامه دارد.
در چنین شرایطی مقامات جمهوری اسلامی تلاش می‌کنند تنور انتخابات اسفند را از حالا داغ کنند و نمایش تکراری خود را از مشروعیت نظام به راه بیاندازند. یکی از نشانه‌های تلاطم در نظام برای داغ کردن تنور انتخابات، اعلام موضع زودهنگام علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی درباره انتخابات است که روز یکشنبه دهم آذرماه در درس خارج از فقه خود گفت: «ما، حالا همه ما نه، بعضی‌مان اینجوری هستیم، به مجرد اینکه یک مسندی، یک جایی، یا خالی می‌شود یا ممکن است خالی شود، فوراً چشم می‌دوزیم که برویم آنجا. خب شما اول نگاه کن ببین می‌توانی یا نمی‌توانی. حالا بحث اسم‌نویسی برای انتخابات مجلس است، گفتند شروع شده، همینطور بدون محابا می‌روند.»
در دوره دهم انتخابات مجلس شورای اسلامی بیش از ۱۲ هزار نفر به عنوان داوطلب ثبت‌نام کردند و حدود ۶۰ درصد آنها رد صلاحیت شدند. گفته می‌شود دست‌کم ۵۰ نفر از ردصلاحیت‌شدگان از نمایندگان دوره‌های قبلی مجلس بوده‌اند!
با توجه به اینکه در دوره‌های پیشین انتخابات مجلس شورای اسلامی مشارکت مردم ۵۰ تا ۶۰ درصد از سوی حکومت عنوان شده به نظر می‌رسد هدف و تمرکز سران قوا در حال حاضر این است که مشارکت مردم را دست‌کم به ظاهر مانند دوره‌های پیشین، به نمایش بگذارند. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود برخی حاشیه‌سازی‌ها به ویژه از سوی اصلاح‌طلبان برای دمیدن بیشتر در تنور انتخابات در روزها و هفته‌های پیش رو افزایش یابد.
اصولگرایان قم هم جان گرفتند!
یکی از پرحاشیه‌ترین خبرها همزمان با آغاز ثبت‌نام داوطلبان نامزدی شرکت در انتخابات مجلس یازدهم، اعلام عدم نامزدی علی اردشیر لاریجانی معروف به علی لاریجانی، یکی از برادران لاریجانی، در انتخابات پیش روی مجلس شورای اسلامی است. البته عدم شرکت او در انتخابات این دوره مجلس شورای اسلامی از چند روز پیش مطرح شده بود ولی حالا او در حالی اعلام کرده برای انتخابات مجلس یازدهم نامزد نمی‌شود که معلوم نیست به چه دلیل تأکید کرده در انتخابات ریاست جمهوری دوره آینده که قرار است سال ۱۴۰۰ برگزار شود نیز شرکت نخواهد کرد.
علی لاریجانی هر چند پیشتر با حمایت اصولگرایان توانسته بود سه دوره به عنوان نماینده قم در مجلس شورای اسلامی حضور یابد و ۱۲ سال ریاست آن را بر عهده داشته باشد، اما در سال‌های گذشته به اصلاح‌طلبان نزدیک شد و از حامیان سرسخت دولت روحانی در مجلس شورای اسلامی به شمار می‌رود.
اکنون با عدم نامزدی علی لاریجانی در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی به نظر می‌رسد آرایش و فعالیت جناح اصولگرا در شهر قم که پایگاه مهم آنهاست، دستخوش تغییراتی شود. بخشی از نیروهای اصولگرا طی روزهای گذشته از فهرستی با عنوان «جبهه شورای هماهنگی اصولگرایان» خبر دادند. جبهه شورای هماهنگی اصولگرایان قم با شش حزب اصولگرای جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی، جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی، جمعیت وفاداران انقلاب اسلامی، جمعیت پیشرفت و عدالت انقلاب اسلامی، جمعیت آبادگران انقلاب اسلامی و جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی تشکیل شده است.
همچنین گروه دیگری از اصولگرایان در قم نیز برای حضور در انتخابات با عنوان «ائتلاف بزرگ نیروهای انقلاب اسلامی قم (ابناء قم)» اعلام موجودیت کرده است و خبرهایی از فعالیت تشکل استادان و مجمع محققین و مدرسین برای حضور در انتخابات مجلس شورای اسلامی نیز به گوش می‌رسد. همچنین مجتبی ذوالنوری، احمد امیرآبادی و علیرضا زاکانی از جمله افرادی هستند که اعلام شده در انتخابات دوره پیش روی مجلس شورای اسلامی شرکت خواهند کرد.
با اینهمه، ناصر ایمانی فعال اصولگرا درباره عدم نامزد شدن علی لاریجانی به روزنامه اعتماد گفته است: «این انصراف تاثیر جدی بر جریان اصولگرایی نخواهد داشت چون سال‌هاست که آقای لاریجانی با جریان اصولگرایی ارتباط سیستماتیک کاری نداشتند بلکه بعضاً با جریان مقابل ارتباط داشتند. اگر نظر ایشان تغییر نکرد و نخواستند در انتخابات شرکت کنند، خب، جریان اصولگرایی راه خودش را قاعدتاً ادامه می‌دهد. چون تا الان هم مدت‌ها بود که ارتباط آقای لاریجانی به لحاظ تشکیلاتی با جریان اصولگرایی قطع بود.»
در هر حال تیم علی لاریجانی در مجلس شورای اسلامی قدرت خود را از دست داده و به رأی گذاشتن و تصویب برجام طی چند دقیقه، حمایت‌های علنی و پی در پی از دولت حسن روحانی، سنگ‌اندازی در طرح پرسش و استیضاح اعضای دولت، شناخته شدن به عنوان بخش مهمی از لابی دولت در پارلمان و این روزها مشارکت او در طرح سهمیه‌بندی و گران شدن بنزین بدون اینکه نمایندگان را در جریان بگذارد از جمله مسائلی هستند که در سال‌های اخیر به تضعیف قدرت لاریجانی در مجلس شورای اسلامی انجامیده است.
کرسی لاریجانی در انتظار کیست؟
جالب توجه آنکه خبرگزاری ایسنا در گزارشی پیش‌بینی کرده محمدباقر قالیباف از جمله کسانی است که برای انتخابات مجلس و جلوس بر کرسی ریاست پارلمان خیز برداشته است. در این گزارش با توجه به اینکه قالیباف طی ماه‌های گذشته به مواردی چون «نواصولگرایی» و «مجلس نو» اشاره و تأکید داشته گفته شده که با کنار رفتن علی لاریجانی که سرسخت‌ترین رقیب قالیباف به شمار می‌رفت احتمالا او حالا سرلیست فهرست اصولگرایان قرار بگیرد.
علی مطهری، مسعود پزشکیان و عبدالرضا مصری دیگر نمایندگان فعلی مجلس شورای اسلامی هستند که بر اساس پیش‌بینی خبرگزاری ایسنا می‌توانند برای رسیدن به مقام ریاست مجلس شورای اسلامی با هم رقابت کنند.
با این همه محمدرضا باهنر نماینده پیشین اصولگرا در مجلس شورای اسلامی و عضو کنونی مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره احتمال سرلیستی قالیباف به روزنامه اعتماد گفته است: «هنوز بحثی نشده است و اینها همه حدس و گمان است. یعنی خود آقای قالیباف مشخص نیست برای مجلس نامنویسی کند یا خیر. باز اگر هم بخواهد نامنویسی کند، مشخص نیست از تهران کاندیدا شود یا مشهد لذا اینها همه گمانه‌زنی است ولی نتیجه نهایی که کی، کجا سرلیست باشد، مشخص نیست.»
اصلاح‌طلبان گوش به فرمان رهبر اما نامنسجم
در آنسو هر چند اصولگرایان برنامه‌های خود برای حضور در انتخابات مجلس شورای اسلامی را پیش می‌برند، اصلاح‌طلبان هم چند دسته شده‌اند و هم اینکه به ریزش شدید پایگاه اجتماعی خود که همچنان ادامه دارد، ظاهرا پی برده‌اند. این مسائل موجب شده هنوز بطور منسجم وارد حال و هوای انتخاباتی نشده باشند.
با وجود این، ترفندهای آنها برای جوّسازی آغاز شده است تا افکار عمومی را به سوی خود جلب کنند. شورای عالی سیاست‌گذاری جبهه اصلاح‌طلبان که به نظر می‌رسد بلافاصله از سخنان رهبر جمهوری اسلامی اطاعت کرده، از همه نخبگان، زنان و مردان واجد صلاحیت و سلامت دعوت کرده با ثبت نام در انتخابات مجلس، اجازه ندهند جایگاه نهاد قانونگذاری کشور به حاشیه رانده شود.
نمایندگان اصلاح‌طلب چون طیبه سیاوشی و محمود صادقی که در ماجرای گران شدن بنزین و اعتراضات سراسری آبان‌ماه یکی به میخ و یکی به نعل زدند، برخلاف جوّی که ساخته بودند نه استعفا دادند و نه اعتراض درستی به عنوان نماینده‌ی ادعایی مردمی کردند که بخشی از آنها زیر شدیدترین سرکوب‌ها قرار گرفته‌اند. نمایندگان اصلاح‌طلب برای جبران بی‌خاصیت بودن خود تلاش دارند نشان دهند که وجود نهادهای موازی موجب کم‌رمق شدن تأثیر مجلس شده است.
همچنین احمد مازنی نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی در حساب توییتری خود نوشته: «در آستانه انتخابات مجلس بار دیگر فحاشی پیامکی یاران لیاخوف شروع شد. امروز پیامکی دریافت کردم که در آن به سند ۲۰۳۰ و حذف احتمالی مطلبی در مورد نهضت عاشورا در یک کتاب درسی اشاره کرده و سپس در عبارت توهین‌آمیزی نوشت نماینده‌های وکیل‌الدوله‌ی بیخیال خدا لعنتتان کند. طبق معمول ارسال کننده پیامک از مشهد است. این جماعت در پی حل هیچ مساله‌ای نیستند و جز به اهداف تخریبی‌شان به هیچ هدفی نمی‌اندیشند. البته بنده پیامک ایشان را برای وزیر آ.پ فرستادم و ایشان هم گفتند که پیگیری می‌کنند.»
در آستانه انتخابات مجلس بار دیگر فحاشی پیامکی #یاران_لیاخوف شروع شد. امروز پیامکی دریافت کردم که در آن به سند ۲۰۳۰ و حذف احتمالی مطلبی در مورد نهضت عاشورا در یک کتاب درسی اشاره کرده و سپس در عبارت توهین آمیزی نوشت نماینده های وکیل الدوله ی بیخیال خدا لعنتتان کند.
— Ahmad Mazani احمد مازنی🇮🇷 (@mazaniahmad) 1 december 2019
نمایندگان اصلاح‌طلب اما توضیح نمی‌دهند طی روزهای گذشته با آمار تکان‌دهنده کشته‌شدگان و جانباختگان چه اقدامی برای مورد سوال قرار دادن دولت و نهادهای امنیتی و انتظامی انجام داده‌اند؟
نمایندگانی که خداحافظی کردند
البته در این میان برخی نمایندگان اظهاراتی داشته‌اند که باید دید واقعی است یا جنبه‌ی تبلیغاتی و بازارگرمی دارد. برای نمونه مهدی مقدسی نماینده اصلاح‌طلب مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس دهم اعلام کرده در دور آینده انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت نخواهد کرد. مهدی مقدسی گفته است که «حاضر نیستم در تصمیماتی که مجلس را متزلزل می‌کند شریک باشم شاید در حوزه اجرایی بتوانم موفق‌تر باشم. کاش می‌توانستم ناگفته‌های مجلس، کشور و برخی همکارانم را بازگو کنم.»
محمد قسیم عثمانی نماینده سنی‌مذهب بوکان که در پی سهمیه‌بندی بنزین به علت عدم اطلاع به نمایندگان برای چنین اقدامی نامه استعفای خودش را به هیئت رئیسه مجلس داده بود و تنها نماینده غیرشیعه مجلس است که در تاریخ جمهوری اسلامی توانسته به عضویت هیئت رئیسه درآید نیز گفته نامزد نمی‌شود و با دنیای آلوده سیاست خداحافظی می‌کند.
محمد قسیم عثمانی در حساب اینستاگرام خود نوشته است: «برای هیچ حوزه انتخابیه‌ای در انتخابات مجلس ثبت‌نام نمی‌کنم و پس از ١٢ سال نمایندگی و کار طاقت‌فرسا و علیرغم اطمینان کامل به لطف و اعتماد چندباره مردم فرهیخته بوکان و حومه، با وجدانی راحت از این سمت کنار می‌روم و با دنیای آلوده سیاست خداحافظی نموده و زندگی با عزت خود را در کلاس درس و دانشگاه پی می‌گیرم.»
آقازاده ژن خوب نوبخت هم به میدان آمد
یکی از نامزدهای این دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، توحید نوبخت فرزند محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه و دبیرکل حزب اعتدال و توسعه است که در دومین روز ثبت‌نام از حوزه انتخابیه رشت نامنویسی کرد.
با اعلام خبر داوطلب شدن توحید نوبخت برای انتخابات مجلس شورای اسلامی بسیاری از کاربران در شبکه اجتماعی استمرار معافیت مالیاتی هنرمندان با دستور محمدباقر نوبخت را به این موضوع ربط داده و می‌گویند محمدباقر نوبخت به دنبال جلب حمایت هنرمندان از فرزندش در انتخابات بوده است.
جالب توجه آنکه توحید نوبخت ساکن تهران است اما شهر رشت که پدرش نیز از دوره سوم مجلس شورای اسلامی و برای سه دوره نماینده این شهر بود، کاندیدا شده است!
این تنها نمونه نیست که فردی از شهری که در آن ساکن نیست داوطلب نامزدی انتخابات مجلس می‌شود. پیشتر نمونه‌هایی چون علی لاریجانی نیز در حالی که ساکن تهران بود از حوزه قم نامزد انتخابات شد. در این دوره نیز غیر از توحید نوبخت، محمد سعید احدیان مدیر مسئول روزنامه خراسان متولد و ساکن و شاغل در مشهد، از حوزه انتخابیه تهران برای انتخابات مجلس ثبت‌نام کرده است.
برخی منتقدان می‌گویند این افراد در صورت راهیابی به مجلس شورای اسلامی معلوم نیست قرار است نماینده مردم کدام شهر باشند؟ شهری که در آن ساکن و شاغل بوده و زندگی می‌کردند یا شهری که از آن نامزد شده و رای آورده‌اند؟!
البته این امتیاز را قانون انتخابات به این افراد داده است. طبق تبصره ۱ ماده ۲۸ مکرر قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی «هر داوطلب نمایندگی باید خود یا یکی از والدینش متولد محدوده جغرافیایی حوزه انتخابیه فرعی محل ثبت نام باشد. یا سابقه حداقل ۷ سال سکونت غیر مستمر یا سابقه حداقل ۵ سال سکونت مستمر متصل به زمان ثبت نام در آن محدوده یا سابقه نمایندگی مجلس شورای اسلامی در آن حوزه را داشته باشد.» به این ترتیب کافیست پدر یا مادر داوطلبان نامزدی زمانی در حوزه‌ی انتخابیه مورد علاقه آنها فقط متولد شده باشد!
حسین شریعتمداری به شورای نگهبان گرا داد؟
در این میان، روزنامه کیهان تهران نیز که زیر نظر حسین شریعتمداری اداره می‌شود در مطلبی درباره شروع ثبت‌نام داوطلبان نامزدی انتخابات نوشته است: «هنوز از یاد نبرده‌ایم که گروهی از نمایندگان مجلس ششم ابلهانه، علیه نظام و رهبری شمشیر خود را از رو بستند و در برابر حکومتی که برای حفظ آن سوگند خورده بودند علنا قد برافراشتند. کسانی باید به مجلس بروند که ولایت‌مدار و استکبارستیز باشد.»
با توجه به اشاره حسین شریعتمداری به استعفای نمایندگان اصلاح‌طب مجلس ششم، برخی از اصلاح‌طلبان این مطلب را خط دادن به شورای نگهبان برای رد صلاحیت اصلاح‌طلبان ارزیابی کرده‌اند.
هدف قرار دادن شورای نگهبان از سوی اصلاح‌طلبان در سخنانی از محمود صادقی نیز روشن است. او با تأکید بر اینکه شورای نگهبان را قبول دارد ولی به روند رد صلاحیت‌ها انتقاد کرده است: «شخصا به جایگاه شورای نگهبان عقیده دارم و این نهاد در نظامی که قید اسلامی دارد، موجه و ضروری است. اما عملکرد شورای نگهبان در ۱۰ دوره گذشته را باید به صورت میدانی و آماری ارزیابی کنیم تا ببینیم چقدر نظارت شورای نگهبان در ورود نخبگان و کارشناسان به مجلس موثر بوده و تا چه حد محدودیت ایجاد کرده است. امروز می‌دانیم که نحوه عملکرد شورای نگهبان سبب شده بسیاری از اشخاص ذیصلاح اساسا به سمت انتخابات نروند.»
در فراسوی همه این ادعاها، مجلس شورای اسلامی در ایران تبدیل به یکی از کانون‌های اصلی توزیع رانت و ثروت شده است و نمایندگان در توزیع قدرت و رانت در بخش‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نقشی اساسی ایفا می‌کنند. حضور در پارلمان نیز با وجود نظارت استصوابی تنها برای افراد خودی و جریان‌های مورد اعتماد حکومت امکانپذیر است و در این میان مردم و رأی‌دهندگان نه برای داشتن نمایندگان کارآمد و دلسوز که برای حضور در صفوف اخذ رای و انگشت زدن پای مشروعیت نظام کاربرد عملی دارند.
اکنون باید دید در روزهای آینده گروه‌ها و جناح‌های مختلف جمهوری اسلامی که به دستور علی خامنه‌ای اطاعت امر کرده و برای داغ کردن تنور انتخابات خود را آماده می‌کنند، چه اقداماتی انجام خواهند داد. آنهم در کشوری که آبستن رویدادهای سرنوشت‌ساز است.
کیهان چاپ لندن: