محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه را برای خواندن شعر رود ارس (آراز) محکوم کرده و این کار او را “نقض حاکمیت ملی جمهوری آذربایجان” خوانده است.
آقای اردوغان این شعر را در یک رژه نظامی در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان خواند.
در بخشی از این شعر به “جدایی به زور” اشاره میشود.
سخنگوی وزارت خارجه ایران از احضار سفیر ترکیه و اعلام اعتراض تهران به آنکارا در این زمینه خبر داده است.
ایران پیشتر از این استقبال کرده که ارمنستان در توافقی تسلط جمهوری آذربایجان را بر بخشهایی از اراضی مورد مناقشه در قرهباغ پذیرفته است.
اما در عین حال انتقال شبهنظامیان اسلامگرای سنی و احتمال تغییر مرزهای ایران و ارمنستان از جمله نگرانیهای تهران در خصوص توافق اخیر است.
آقای ظریف در توییتر نوشته: “به اردوغان نگفته بودند شعری که به غلط در باکو خواند مربوط به جدایی قهری مناطق شمالی ارس از سرزمین مادریشان ایران است!”
او گفته: “آیا او نفهمید که علیه حاکمیت جمهوری آذربایجان سخن گفته است؟”
“ارس را جدا کردند و آن را با میله و سنگ پر کردند / من از تو جدا نمیشدم به زور جدایمان کردند”
این شعر که به زبان ترکی است یکی از نمادهای جدایی طلبی پان ترکیستها است.
به نظر میرسد اشاره آقای ظریف به عهدنامه گلستان در دو قرن پیش است که به موجب آن روسیه تزاری با شکست ایران قاجاری بر بخشهای بیشتری از قفقاز مسلط شد.
محمدجواد ظریف با اشاره به آذربایجان ایران تاکید کرده است: “هیچکس نمیتواند در باره آذربایجان عزیز ما صحبت کند.”
آقای ظریف نخست این توییت را به انگلیسی نوشت و پس از مدتی ترجمه فارسی آن را هم در توییترش نوشت. اغلب توییتهای وزیر خارجه ایران به زبان انگلیسی است و او به ندرت به فارسی در توییتر مینویسد.
سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران، میگوید در احضار سفیر ترکیه، به او گفته شده که از نظر حکومت ایران “دوران ادعاهای ارضی و امپراتوریهای جنگ افروز و توسعه طلب سالها است که سپری شده است”.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، روز پنجشنبه در رژهای نظامی در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان، در کنار الهام علیف همتای خود در جمهوری آذربایجان حضور داشت.
آقای اردوغان در بخشی از صحبتهای خود بخشی از یک قطعه موسیقی بومی و مردمی آذربایجان به نام “آراز آراز” را خوانده است که در آن غمهای مردم خطاب به رود ارس بیان میشود.
این قطعه آذری به شکلهای مختلفی بازخوانی شده و از جمله آن را به یاد صمد بهرنگی، معلم و نویسنده ایرانی و پژوهشگر ادبیات آذربایجان که در رود ارس غرق شد خواندهاند.
حمایت ترکیه از جمهوری آذربایجان نقش کلیدی در پیروزی نیروهای نظامی این کشور در جنگ اخیر ناگورنو-قرهباغ داشت.
منتقدان رجب طیب اردوغان او را به سیاستهای “توسعهطلبانه” و “مداخلهجویانه” در کشورهای دیگر متهم میکنند.
به جز نقش ترکیه در جنگ اخیر میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان، ترکیه در سالهای گذشته در جنگ داخلی سوریه و درگیریهای لیبی مداخله مستقیم داشته و علاوه بر این بر عملیاتش علیه نیروهای پکک در اقلیم کردستان عراق افزوده و حضور نظامیاش در شرق مدیترانه را نیز تقویت کرده است.
بی بی سی: