مشارکت بیشتر در انتخابات یا نتیجه‌ای به دور از هر گونه اما و اگر؟ محسن میردامادی از تغییر رویکرد خامنه‌ای سخن گفته است. می‌گوید یکی از دلایل این تغییر رویکرد یکدست کردن حکومت و دیگری آماده ساختن شرایط برای جانشین او است.
ناخشنودی ناشی از رد صلاحیت‌ها کار را به تلاش شورای نگهبان برای توجیه رفتار خود کشانده است. عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان مدعی شده که پدیده شورای نگهبان در کشورهای فرانسه و آمریکا هم وجود دارد. گفته آنجا هم بر انتخابات و مصوبات مجلس نظارت می‌شود.
از سوی دیگر، اظهارات دادستان تهران که برای کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری “خط و نشان” کشیده و گفته بود که با کسانی که از “خط قرمز” در کارزار انتخاباتی عبور کنند، برخورد خواهد شد، نیز تلاش دادسرای تهران برای توجیه این اظهارات را در پی داشته است.
از آن سو، شورای نگهبان تهدید کرده که “احراز صلاحیت” کاندیداها قطعی نیست و اگر نامزدی در کارزار انتخاباتی پا را از گلیم خود درازتر کند، امکان “تجدید نظر” در صلاحیت او همیشه وجود دارد.
و سرانجام عده‌ای نیز در پی تجزیه و تحلیل این تصمیم شورای نگهبان برآمده و علت حمایت و پشتیبانی علی خامنه‌ای درباره این موضوع را از نگاه خود بیان کرده‌اند.
فرار به جلو!
عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان، در دفاع از تصمیم این شورا برای رد صلاحیت شمار کثیری از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری لب به سخن گشود و مدعی شد که نظرسنجی‌های موسسات دولتی حکایت از آن دارند که «تاثیر آرای شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها بر میزان مشارکت بسیار اندک است».
او بار دیگر مدعی شد که تایید صلاحیت‌شدگان کسانی هستند که صلاحیت‌شان احراز شده و کسانی که صلاحیت‌شان احراز نشده، رد صلاحیت نشده‌اند.
کدخدایی در بخشی از سخنان خود در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی “پرس‌تی‌وی” می‌گوید چون شورای نگهبان “رد صلاحیت نمی‌کند”، از این رو قانون‌گذار هیچ وظیفه‌ای برای توضیح علت آن را نیز پیش‌بینی نکرده است.
کدخدایی همچنین گفت که نهاد مشابهی همچون شورای نگهبان در دیگر کشورهای جهان نیز وجود دارد. به دیوان عالی آمریکا اشاره می‌کند و به شورای قانون اساسی فرانسه. می‌گوید در آن کشورها هم بر انتخابات و مصوبات نظارت می‌شود.
آنچه سخنگوی شورای نگهبان در مصاحبه خود اشاره نمی‌کند، بافت عجیب شورای نگهبان است. شورایی که شش عضو روحانی آن منتخب “رهبر” است و شش عضو دیگر آن نیز به پیشنهاد قوه قضاییه و با رای مجلس. انتخاب ریاست قوه قضاییه هم همچون انتخاب بسیاری دیگر از مسئولان در حوزه اختیارات “رهبر” قرار دارد.
افزون بر آن، عباسعلی کدخدایی به تفاوت نقش رهبر جمهوری اسلامی در ایران و ساختار سیاسی کشورهای دیگر نیز نمی‌پردازد. اصل ۵۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی به “رهبر” اجازه می‌دهد در تایید و رد صلاحیت‌ها “ورود” کند. حکم “رهبر” برای شورای نگهبان نیز لازم الاجرا است.
“خط قرمز نظام”
دادسرای تهران در ارتباط با سخنان علی القاصی‌مهر، دادستان این شهر که عبورکنندگان از “خط قرمز نظام” را تهدید به برخورد کرده بود، گفته است “از تذکر ما به نامزدهای انتخابات سوءبرداشت نکنید”.
دادسرای تهران گفت که آن تذکر شامل همه کاندیداها می‌شود و به نقل از ابراهیم رئیسی، قاضی القضات جمهوری اسلامی می‌گوید که “حتی اگر طرفداران او هم تخلف کردند، برخورد شود”.
دادسرای تهران همچنین افزود: «از سوء برداشت سیاسی پیرامون انجام تکالیف قانونی دستگاه قضایی بپرهیزند.»
اظهارات القاصی‌مهر با واکنش محسن رضایی و همچنین محسن مهر علیزاده، دو کاندیدای دیگر انتخابات روبه‌رو شده بود. مهرعلیزاده خطاب به دادستان تهران گفته بود که به چه حقی برای کاندیداهای انتخابات “خط و نشان” می‌کشد.
عباسعلی کدخدایی اما حرف آخر درباره انتخابات را به زبان راند و در گفت‌وگو با “پرس‌تی‌وی” از موقت بودن احراز صلاحیت‌ها گفت. او اظهار داشت اگر از کاندیدی در کارزار انتخاباتی‌‌اش خطایی سر بزند، موضوع تایید صلاحیت او می‌تواند مورد تجدیدنظر قرار گیرد.
سخنگوی شورای نگهبان گفت: «اگر در خلال مناظره‌های نامزدها روشن شود فردی صلاحیت نداشته، یا صلاحیت داشته و الان اتفاقی پیش آمده که صلاحیتش را از دست داده، شورای نگهبان تا لحظات آخر هم می‌تواند صلاحیتش را بررسی و تجدیدنظر کند.»
در همین رابطه احمد خاتمی، یکی از فقهای شورای نگهبان، عبدالناصر همتی، دیگر کاندید انتخابات ریاست جمهوری را تهدید کرد.
عبدالناصر همتی در مصاحبه خود با صدا و سیما گفته بود: «چرا باید به دختری که تحصیل کرده است، پیامک بدهیم و بگوییم شما حجابت را در ماشین رعایت نکردی و به آن‌ها استرس وارد کنیم؟»
ابراهیم رئیسی و انتخابات ۱۴۰۰
احمد خاتمی به این نامزد انتخابات ریاست جمهوری هشدار داد و گفت: «معنا ندارد کاندیدایی بگوید چرا خانمی که در ماشین نشسته را دعوت به حجاب می‌کنید؟ ماشین فضای عمومی است و حجاب هم جزو متن دین است. امر به حجاب هم امر به دین است و این کاندیدا بعدا می‌خواهد بیاید و قسم بخورد من به اسلام عمل می‌کنم.»
مشارکت یا نتیجه تضمین شده؟
محسن میردامادی، در نشست مشترک شورای سیاسی و اجرایی حزب مجمع ایثارگران بر این باور است که حاکمیت آگاهانه خواستار “برگزاری انتخابات حداقلی” است.
او می‌گوید: «حاکمیت قصد دارد حضور پر رنگ مردم در انتخابات را فدای نتیجه تضمین شده کند.»
میردامادی برای تمایل حاکمیت به برگزاری انتخابات حداقلی سه دلیل برمی‌شمارد:
۱. موضوع “جانشینی رهبری در آینده”،
۲. “یکدست شدن تام و تمام ارکان انتخابی کشور و هماهنگی آن‌ها با نهادهای انتصابی و اطمینان از همراهی کامل آن‌ها با جانشین مورد نظر”،
۳. بهره‌برداری از شرایط مناسب برای ایام “پس از رفع تحریم‌ها و آزاد شدن دارایی‌های بلوکه شده”.
میردامادی معتقد است که در ادوار پیشین انتخابات ریاست جمهوری، مشارکت بیشتر مردم در اولویت بوده است. می‌گوید حتی نظر رهبری جمهوری اسلامی نیز بر مشارکت بیشتر بوده است.
به باور او توصیه دستگاه‌های امنیتی بر تقدم نتیجه تضمین شده باعث شده رویکرد خامنه‌ای تغییر کند. میردامادی می‌گوید: «تصمیم‌گیری نهایی در مورد صلاحیت نامزدها مشخص کرد که تصمیم‌گیرندگان انتخابات به هیچ وجه نمی‌خواهند در مورد نتیجه نهایی انتخابات ریسکی انجام داده باشند و مشارکت بالا دیگر در اولویت آن‌ها نیست.»
میردامادی گفته است که نه تنها «کاندیداهای جبهه اصلاحات را که تا حدی می‌توانستند باعث حضور بیشتر مردم پای صندوق‌های رای شوند، رد صلاحیت کردند» بلکه حتی به کاندیدای جبهه اصولگرایی مانند علی لاریجانی هم “رحم” نکردند.
دویچه وله: