شیرازی‌ها، خیابان کریم‌خان زند و زیبایی‌های آن را یکی از نمادهای هویتی این شهر می‌دانند؛ همان‌طور که ایرانی‌ها شیراز را شهر شعر مسلم و زیباترین غزل‌های حافظ و سعدی می‌شناسند
مگر امکان دارد عاشق ایرانگردی باشید و «شیراز شیرین و دلپذیر» را ندیده باشید؟
مگر ممکن است یک بار «اردیبهشت شیراز» را دیده باشید و هوای قدم‌زدن در خیابان حافظیه، خیابان ارم و هرکجا که عطر بهارنارنج رهگذران را مست می‌کند، از یادتان رفته باشد؟
مگر می‌شود شیراز رفته باشید و خاطره گشت‌وگذار هنگام غروب کنار دیوارهای دروازه قرآن و نشستن در باغ آرامگاه سعدی و حافظ و نگاه کردن از لای پنجره‌های رنگی به محوطه زیبای ارگ کریم‌خان بخشی از رویای شما نباشد؟
شیراز، شیراز عشق‌های بی‌هوا، نسیم خنک عصر، خیابان‌گردی که می‌خواهید هرگز تمام نشود و مردمان مهربان آن، بخش زیبا و فراموش‌نشدنی خاطره هر ایرانی است که به این شهر سفری کرده باشد.
برای هر مسافری که به شیراز می‌رسد، گشت‌وگذار با رفتن به بلوار کریم‌خان زند، از قدیمی‌ترین خیابان‌های این شهر، شروع می‌شود. مسیر رسیدن به مهم‌ترین مراکز اداری، سیاسی، اقتصادی، بهداشتی و پزشکی و جاذبه‌های تاریخی گردشگری شهر شیراز هم از خیابان زند می‌گذرد. خیابانی که درختان و ساختمان‌های دو سوی آن با رهگذرانش و میل گشت عصرگاهی آنان برای رسیدن به ارگ و خریدن فالوده و بستنی و چشیدن ترشی و رها شدن در عطر عرقیجات، جوری به یکدیگر پیوند خورده که گویی رویایی بهشتی است که در زمین محقق شده است.
خیابان زند در جهت غرب به شرق، از میدان نمازی آغاز می‌شود و سپس به میدان امام حسین و میدان شاهد و در نهایت به میدان ولیعصر ختم می‌شود. هر قدم که از میدان نمازی به طرف میدان شهرداری برمی‌داریم، یک‌قدم به رنگ و فرهنگ و خاطره بازی نزدیک شده‌ایم.
خیابان کریم‌خان یکی از مراکز فروش لباس‌های مردانه است که انواع و اقسام پوشاک آنجا به فروش می‌رسد. این خیابان از قدیم‌الایام مرکز سینمایی شهر شیراز هم بوده است و سینماهای قدیمی مثل بهمن، آریانا، ایران، پرسیا، فلسطین و پیام در فاصله‌ای نزدیک به هم در این خیابان قرار دارند.
خیابان زند اگر صبحش در بازار وکیل زیبا است و غروبش با ارگ کریم‌خان و ظهرش با حمام وکیل و نارنجستان قوام پیوندی ناگسستنی دارد، شبش با سینماهای کنار هم و تابلوهای رنگارنگ و مشتاقان پرده جادویی رویاساز است.
در شرق خیابان زند و در شمال میدان شهرداری یا شاهد، ارگ کریم‌خانی قرار دارد. این ارگ را بهترین معماران آن دوره بین سال‌های ۱۷۶۶ و ۱۷۶۷ و به دستور کریم‌خان زند ساختند. بنایی آجری با معماری زیبا که حیاطش پر از درختان نارنج است. حوض بزرگ وسط مجموعه ارگ کریم‌خانی، در تمام سال آب دارد و به این محوطه جلوه زیبایی بخشیده است.
این ساختمان که جلوه زیبای معماری و هنر ایرانی است، میعادگاه عاشقان شهر شیراز هم هست که می‌آیند تا کنار هم ساعتی در حیاط این بنا و برابر آب‌نما و حوض بزرگش با هم مهربانی و کلمه و شعر را زمزمه کنند.
ضلع جنوبی این ارگ، سنگفرش شده است و با فضای سبزی که دارد، همان‌طور که گفتیم تفریح شبانه در فضای آن سنت دیرینه چند نسل از مردم است.
در جنوب میدان شهرداری، حمام وکیل قرار دارد که در سال ۱۱۸۷ هجری قمری به دستور کریم‌خان زند و در مساحتی حدود ۱۱ هزار متر مربع و زیربنای هشت هزار و ۶۶۰ مترمربع ساخته شد و سبک معماری و آرایه‌ها و نقوش تزیینی به کاررفته در این حمام، نمونه‌ای تحسین‌برانگیز از معماری حکومت زندیه شناخته می‌شود.
در شرق این حمام، مسجد وکیل یا مسجد سلطانی واقع است که این مسجد نیز در عصر کریم‌خان زند ساخته شده است. طرح این مسجد دو ایوانی است و دو شبستان جنوبی و شرقی دارد. شبستان جنوبی این مسجد با مساحتی حدود پنج هزار مترمربع، ۴۸ ستون سنگی یکپارچه و مارپیچ دارد که از شاخصه‌های معماری ایرانی به شمار می‌رود. در شمال مسجد، طاق بلند و مهمی ساخته شده که به طاق مروارید معروف است.
در ضلع شرقی میدان شهرداری، مجموعه بازار وکیل یا وکیل‌الرعایا قرار دارد که یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است که بین سال‌های ۱۱۳۷ تا ۱۱۵۶ شمسی به دستور کریم‌خان زند ساخته شده است. این بازار حجره‌هایی با سکوهایی پهن در طرفین و ۷۴ دهانه طاق بلند و متناسب دارد و چهارسوق بلندی در میان آن است که بازارهای فرعی و غربی و شرقی آن را قطع می‌کند.
در محوطه باز سنگفرش شده و زیبای جلوی این بناهای زندیه، کافه‌هایی قرار دارد که پاتوق پیر و جوان است.
بازار وکیل به بازار رنگ‌ها شهرت دارد؛ رنگ‌هایی که در گلیم و کیف و فرش و پارچه‌ها چنان گسترده است که گویی قیامتی از دست‌نیافتنی‌ترین رویاها است.
نارنجستان قوام هم در انتهای این خیابان و جنوب میدان ولیعصر واقع است که بین سال‌های ۱۲۵۷ تا ۱۲۶۷ شمسی مقارن با حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار، به دستور علی‌محمد خان قوام ساخته شد و به دلیل وفور درختان نارنجش، به این نام خوانده می‌شود. این عمارت را معماران و هنرمندان شیرازی با بهره‌گیری از هنرهایی از قبیل آیینه‌کاری، منبت‌کاری، نقش‌پردازی، آجرکاری، معرق‌کاری، حجاری، گچ‌بری و مقرنس‌کاری تزیین کرده‌اند.
شیرازی‌ها، خیابان کریم‌خان زند و زیبایی‌های آن را یکی از نمادهای هویتی این شهر می‌دانند؛ همان‌طور که ایرانی‌ها شیراز را شهر شعر مسلم و زیباترین غزل‌های حافظ و سعدی می‌شناسند.
داریوش معمار -ایندیپندنت فارسی: