پوپولیسم به عنوان راه و روش سیاسی یعنی مردم‌فریبی؛ چرا که وعده‌ها و ادعاهایی را برای جلب مردم مطرح می‌کند که در عمل قادر به انجام آنها نیست. به همین دلیل ادعاهای آن را مردم‌پسند یا عوام‌پسند می‌نامند.
مخاطب پوپولیسم، توده مردم و عوام است که ممکن است به سادگی هر وعده‌ای را قبول کنند و در آغاز به خاطر طرفداری از برابری اجتماعی و عدالت بار مثبت داشت.
زمانی در قرن بیستم جنبش‌های زنان و محیط زیست نیز با طرح ایده‌های تازه، پوپولیستی خوانده می‌شدند. اما دستاوردهای این جنبش‌ها در عمل ثابت کرد که فریبکارانه نبودند و بر خلاف باور «عوام» حرکت می‌کرده‌اند. حال آنکه پوپولیسم نه بر منافع و تلاش برای تأمین حقوق مردم بلکه بر فریبِ آنها متکی و مترادف مردم‌فریبی و عوام‌گرایی است.
پوپولیست‌ها چه چپ باشند و چه راست و چه مذهبی، از نظر برنامه‌های سیاسی و اقتصادی ناکارآمدند و به همین دلیل فسادپذیر و فسادپرور نیز هستند. در تاریخ معاصر ایران هم اسلامگرایان به رهبری خمینی که با وعده آب و برق مجانی توانست بر گُرده عوام سوار شود و هم چپگرایان را که با شعار تساوی و عدالت اجتماعی در کنار اسلامگرایان رکاب‌سواری می‌کردند، می‌توان پوپولیست‌هایی دانست که تا امروز نیز به همان شیوه عمل می‌کنند. راستگرایان نیز نه با برنامه‌های عملی بلکه با شعار به تحریک احساسات عوام می‌پردازند. برای همه این پوپولیست‌ها، «دشمن» و «دشمن‌‌سازی» نقشی مهم بازی می‌کند.
اگرچه از «پوپولیسم» به عنوان برچسب نیز استفاده می‌شود اما یک معیار عینی برای تشخیص عوام‌فریبی وجود دارد: پشتوانه‌های ذهنی و عملکرد افراد، احزاب و حکومت‌ها! آنها که وعده‌هایی به سود مردم می‌دهند و به آنها عمل نیز می‌کنند، قطعا پوپولیست نیستند! پوپولیست آنهایی هستند که وعده‌های توخالی داده و با قول‌های عوام‌پسند فقط به دنبال کسب آرای مردم هستند.
پوپولیسم راست و چپ و مذهبی در جوامع آزاد نیز به دلیل موج‌های مهاجرت و گسترش بنیادگرایی اسلامی بر روی عوام سرمایه‌گذاری کرده و با تلاش برای جلب آرای آنها سعی می‌کند در پارلمان‌های این کشورها بر قانونگذاری تأثیر بگذارد.
در ایران بیش از چهار دهه است که پوپولیسم مذهبی در قدرت است و برای حفظ پایگاه اجتماعی خود که به شدت دچار ریزش شده از شعارهای عوام‌فریبانه تغذیه می‌کند. اما عملکرد آن سرانجام بسیاری از مردم را به این نتیجه رساند که از این حکومت آبی برای مردم گرم نمی‌شود و به همین دلیل آرای خود را در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ از جمهوری اسلامی دریغ کردند.
#فکر_کنیم