بررسی ها نشان می دهد پایه پولی در دوره ریاست جمهموری حسن روحانی بیش از 5 برابر شده است.حجم پایه پولی در اقتصاد ایران از 95 هزار میلیارد تومان در ابتدای دولت نخست روحانی به بالغ بر 500 هزار میلیارد تومان در پایان خرداد 1400 رسیده است، این افزایش بیش از 400 درصد است.
همچنین بررسی ها نشان می دهد رشد این متغیر پولی در سه سال پایانی ریاست جمهوری روحانی به نسبت 5 سال نخست ریاست جمهوری وی، نخست اختلاف چشم گیری دارد. در ادامه گزارش به بررسی وضعیت این متغیر تورم ساز در دولت های یازدهم و دوازدهم پرداخته شده است.
حجم پایه پولی در بر اساس آخرین برآورد های صورت گرفته، در پایان خرداد ماه 1400 به 501 هزار میلیارد تومان رسیده است. در مرداد ماه سال 92 زمانی که دولت یازدهم آغاز شد حجم این متغیر پولی در اقتصاد ایران در حدود 95 هزار میلیارد تومان قرار داشت. بر این اساس در هشت سال ریاست جمهوری حسن روحانی پایه پولی یا پول پر قدرت بالغ بر 422 درصد رشد داشته است، به بیان دیگر در دولت های یازدهم و دوازدهم 405 هزار میلیارد تومان چاپ پول صورت گرفته است.
دولت دوازدهم؛ 314 هزار میلیارد تومان چاپ پول
پایه پولی در ابتدای دولت یازدهم 92 هزار میلیارد تومان بوده است، این رقم در پایان تیر 96 همزمان با پایان دولت یازدهم به مقدار 186 هزار میلیارد تومان رسیده بود. بنا بر این رشد این متغیر تورم ساز در دولت نخست حسن روحانی حدود 94.4 درصد بر آورد می شود.
دولت دوازدهم را از نظر افزایش در پایه پولی کاملا می توان جدا از دولت یازدهم دانست. حجم کل پایه پولی در اقتصاد ایران در دولت دولت دوم روحانی با 314 افزایش نسبت به پایان دولت یازدهم، مرز 500 هزار میلیارد تومان را رد کرده است. بر این اساس رشد پایه پولی در دولت دوم روحانی 168.9 درصد بوده است.
بالا ترین رشد سالانه در 98
چنانچه بنا باشد رشد پایه پولی را در هشت سال ریاست جمهوری حسن روحانی به طور سالانه بررسی کنیم، بایستی این هشت سال را به دو دوره کاملا مجزا تقسیم کنیم. بررسی ها نشان می دهد رشد سالانه پایه پولی در پنج سال نخست هیچگاه بالا تر از 20 درصد نبوده است، حتی در سال 93 رشد این متغیر پولی تنها 10.7 درصد به ثبت رسید. این نرخ رشد پایین رشد پایه پولی در سالیان گذشته است.
تا حدودی می توان پس از سال 93 سیر صعودی را در رشد این متغیر تورم ساز مشاهده کرد، این درصد رشد در سال 96 به 19 درصد رسید. اما رشد 24.2 درصدی پایه پولی در سال 97 را می توان نقطه آغازی برای جهش این متغیر تورم ساز دانست. بالاخره رشد سالانه این متغیر در سال 98 به قله خود در سالیان گذشته رسید و رقم 32.8 درصد را به ثبت رساند. این رقم در سال 99 با کمی کاهش به 30.1 درصد رسید.رشد نقطه به نقطه پایه پولی در خرداد ماه امسال 30.7 درصد بوده است.
چرایی رشد بالا در سال های پایانی
زمانی که بانک مرکزی اقدام به چاپ پول یا خلق اعتبار می کند، افزایش در پایه پولی رخ می دهد. حال زمانی که دولت درآمد هایش پایین تر از هزنه هایش باشد اقدام به استقراض از بانک مرکزی می کند، این اتفاق دقیقا همان رویدادی است که در سال های پایانی دولت روحانی به دفعات دیده شده است. به بیان دیگر در نتیجه تحریم ها و موانعی که بر سر فروش نفت از سال 97 آغاز شد، باعث گردید تا دولت با کسری بودجه شدیدی مواجه شود، که این کسری منجر به استقراض و نهایتا به افزایش در پایه پولی ختم شد.
با توجه به افزایش فشار تحریم ها در نیمه نخست سال 99 و همچنین مشکلات به وجود آمده ناشی از کرونا در اقتصاد ایران، پیش بینی می شد که رشد پایه پولی در سال 99 بیشتر از سال 98 باشد. اما در سال گذشته با اتخاذ سیاست انقباض پولی با استفاده از ابزار عملیات بازار باز و فروش اوراق، دولت توانست قسمتی از کسری بودجه خود را از این راه جبران کند.
