رویداد۲۴ شادی مکی: اصغر باقرزاده معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده است که آمار مصرف دانش‌آموزان به مواد مخدر نگران‌کننده است و علت این موضوع را نیز تسهیل دسترسی به این مواد عنوان کرده است. موضوعی که از نظر او در همه جهان وجود دارد. با این حال او گفته است که آمار دقیقی از تعداد دانش‌آموزان مبتلا به مواد مخدر وجود ندارد، اما اینگونه نیست که کار از کار گذشته باشد.
سال‌هاست که ابراز نگرانی‌هایی درباره ابتلای دانش‌آموزان به اعتیاد وجود دارد مساله‌ای که سال‌های از سوی آموزش و پرورش انکار می‌شد، اما بالاخره کار به جایی رسید که انکار به کناری گذاشته شد با این حال هنوز نه آماری دقیق از مصرف مواد مخدر در میان کودکان و نوجوانان وجود دارد و نه تمهیدات ویژه‌ای برای درمان این گروه.
تابوی اعتیاد در جامعه شکسته شده است
دکتر سعید صفاتیان تحلیلگر اعتیاد که خود سابقه سیاست‌گذاری در حوزه اعتیاد را داشته است درباره اعتیاد کودکان و نوجوان به رویداد۲۴ می‌گوید: در کشور ما آمار تفکیک‌شده‌ای درباره درصد و تعداد کودکان و نوجوانان معتاد وجود ندارد در واقع این آمار برای مسئولان مربوطه اهمیت زیادی ندارد در نتیجه برنامه‌ریزی هم صورت نمیگیرد. وقتی هم برنامه‌ریزی نباشد، سن اعتیاد پایین می‌آید و به نوجوانی می‌رسد؛ موضوعی که درجامعه کاملا مشهود است، کافی است نگاهی به پارک‌ها انداخته یا با خانواده‌ها صحبت کنید.
او علت دسترسی و دستیابی آسان به مواد مخدر را سازمان‌دهی و انسجام شبکههای قاچاق مواد و تبلیغ و خرید و فروش آسان این مواد در فضای مجازی دانسته و تاکید می‌کند: درحال حاضر قیمت مواد مخدر بسیار ارزان است و حمل و نقل آن هم راحت‌تر از گذشته است.
این تحلیلگر اعتیاد ادامه می‌دهد: تابو اعتیاد در جامعه شکسته شده و نوجوانان و حتی سایر مصرف‌کنندگان مواد این موضوع را به راحتی علنی می‌کنند که این علت این موضوع نیز ضعف در برنامه‌های پیشگیری است. وقتی برنامه جدی درباره اعتیاد وجود ندارد، مدارس در این‌باره سکوت کرده‌اند و هیچ مدیر مدرسه‌ای جرات نمیکند برنامه پیشگیری از اعتیاد برگزار کند، دانش‌آموز نمی‌تواند اطلاعات درستی به دست بیاورد در نتیجه کنجکاوی خود را با استفاده از اطلاعات غلطی که از گروه همسالان خود می‌گیرد اقناع می‌کند و در چنین وضعیتی ممکن است به سمت مواد هم برود.
او بر این موضوع تاکید می‌کند که مسئولان مربوطه نتوانسته‌اند کنجکاوی نوجوانان را درباره مصرف مواد مخدر مهار کنند. نوجوان می‌خواهد بداند مصرف گل یا حشیش چه تاُثیری روی او میگذارد یا اگر شب امتحان ریتالین مصرف کرده و تا صبح بیدار بماند آیا امتحانش ۲۰ می‌شود.
وی با انتقاد از عملکرد ستاد مبارزه با مواد مخدر می‌گوید: این ستاد وظیفه هماهنگی دستگاه‌های متولی را بر عهده دارد، اما با وجود میلیارد‌ها تومان بودجه‌ای که در این مورد در کشور صرف می‌شود اما بیشتر ناهماهنگی می‌شود و معکوس عمل می‌کند. مجموعه این عوامل باعث می‌شود که یک نوجوان به سمت مصرف مواد رفته و با توجه به دسترسی آسان و شبکه‌سازی قوی برای خرید و فروش مواد اعتیاد کودکان و نوجوانان شکل بگیرد.
زمینه‌های مصرف مواد توسط نوجوانان
وی با بیان اینکه در ایران علاوه بر بحث کنجکاوی، احساس ناامیدی هم در مصرف مواد توسط این گروه سنی تأثیر بسیاری دارد، اظهار می‌کند: نوجوان امروز نسبت به آینده شغلی، تحصیلی، ازدواج و به صورت کلی زندگی آینده‌اش ناامید است. در رسانه‌ها آمار تحصیلکردگان بیکار را مشاهده می‌کند، وضعیت اقتصادی و تنگنای خانواده را از این منظر درک می‌کند و شاهد شکاف طبقاتی است. مسئولان اقتصادی کشور وقتی برنامه‌ریزی می‌کنند به تبعات اجتماعی آن اهمیت نمی‌دهند، اما تبعات این برنامه در جامعه جمع می‌شود و به صورت آبشار راه می‌افتد و در نهایت یک نوجوان را پایین کشیده و روح و ذهنش را بهم می‌ریزد.
به گفته این تحلیلگر اعتیاد، نبود شادی نیز به ناامیدی منجر می‌شود یعنی وقتی کودک شاد نباشد باید یک‌جوری خودش را تخلیه کند. اگر هورمونی به بدنش نگاه کنید باید آندروفین و آدرنالین در بدنش ترشح شود، اما وقتی نشاط نیست یا پولی برای خرج کردن و تفریح ندارد، با خودش فکر می‌کند و ترشح آندروفینش بالا می‌رود و میل به مصرف مواد پیدا می‌کند. اولین چیزی هم که به او تعارف می‌شود مواد است.
او اظهار می‌کند: علت اعتیاد از کشور‌های خارجی نمی‌آید بلکه مجموعه همین عوامل است که مسئولان به راحتی از کنار آن می‌گذرند. سیاستگذاران و مسؤلانی که در سمت‌ها و سازمان‌های مختلف مانند آموزش پرورش، وزرات بهداشت و آموزش عالی حضور دارند از کنار برخی موارد به راحتی عبور می‌کنند در صورتی که اگر همین چیز‌های ساده را کنار هم بگذارند می‌شود دلیل اعتیاد که باید برایش راه حل پیدا کنیم.
بیشتر بخوانید: شیوع اعتیاد در کودکان بین سنین ۸ تا ۱۱ سال/ دانش‌آموزان معتاد در مدرسه شناسایی می‌شوند
۱۵ درصد از معتادان زن هستند
صفاتیان همچنین درباره اعتیاد در میان دختربچه‌ها به تحقیقاتی که در سال ۹۰ در کشور درباره اعتیاد انجام شد اشاره کرده و می‌گوید: آن تحقیق نشان داد که از ١٠٠ درصد معتادان ۵ درصدشان زن و ٩۵ درصد مرد بودند. اما در سال ٩٧ تحقیقات دیگری صورت گرفت که نشان می‌داد آمار اعتیاد زنان از ۵ درصد به ١٠ درصد رسیده و ٢ برابر شده است. به‌نظر من اگر الان این آمار را بگیریم این عدد حداقل به ١۵ درصد رسیده است و این نشان می‌دهد که اعتیاد در خانم‌ها به دلایل مختلف در حال رشد است.
این تحلیلگر با اشاره به کودکان دارای والدین معتاد می‌گوید: اعتیاد چند دلیل اصلی دارد دلایل جسمانی، اجتماعی و خانوادگی. کودکی که مصرف مواد توسط والدین و دوستان‌شان را می‌بیند با هر ۳ عامل اعتیاد مواجه شده و در نتیجه ریسک مصرف مواد در او بیشتر است. شخصیت چنین کودکی در آینده متزلزل و ضد اجتماعی می‌شود و اگر در بهترین حالت بتوانیم اعتیادش را کنترل کنیم که بعید است، درمان شخصیت ضداجتماعی او بسیار سخت خواهد بود و احتمال بالایی دارد که در آینده تبدیل به فردی بزهکار شود.
به باور این درمانگر اعتیاد برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد هزینه‌ها آن را در آینده کاهش می‌دهد، اما این برنامه‌ها طولانی‌مدت هستند مساله‌ای که باعث شده مدیران حوزه پیشگیری از اعتیاد از این برنامه‌ها دوری کنند.
او توضیح می‌دهد: وقتی یک برنامه ۵ ساله را به مدیری که در حوزه پیشگیری از اعتیاد فعالیت می‌کند می‌دهید او پاسخ می‌دهد که عمر کاری من ٢ سال است و باید برنامه یک یا ۲ ساله بدهید. این درحالی است که در حوزه پیشگیری برنامه کوتاه‌مدت اثری ندارد.
وی همچنین حضور مدیران فاقد تخصص در عرصه پیشگیری از اعتیاد را یکی دیگر از مشکلات این حوزه دانسته و عنوان می‌کند: چنین فردی نه متخصص این کار است و نه می‌تواند برنامه پیشگیری ۵ ساله را اجرایی کند و نه نظر کارشناسی را قبول دارد. ما کارشناسان زیادی در سطح ملی و بین الملی در حوزه درمان و پیشگیری از اعتیاد داریم، اما چند نفر از این افراد در ستاد مبارزه با با مداد مخدر یا وزرات بهداشت به جلسات می‌روند؟ حقیقت آن است که در‌ها به روی این افراد بسته است، چون واقعیت‌های جامعه را می‌گویند و این مدیران از واقعیت‌هایی که این افراد می‌گویند خوشش نمی‌آید.
وضعیت اعتیاد در کشور روز به روز بدتر می‌شود
او می‌گوید: ما اگر حرفی در این‌باره می‌زنیم دلسوز نظام هستیم من حداقل ٣٠ کشور دنیا را در این زمینه دیده‌ام. برنامه‌های پیشگیری را در خیلی ازکشور‌ها بررسی کرده‌ام همه آن‌ها بلندمدت هستند، اما مدیران ما دو سال می‌آیند و می‌روند و تمام برنامه‌های مدیر قبل را هم دور می‌ریزد و می‌خواهد امضای خودش پای همه برنامه‌ها باشد تا مافوقانش ببینند. مدیران مافوق هم مقصر هستند، چون باید به مدیر جدید بگویند که برنامه مدیر قبلی را ادامه دهد، اما عکس آن عمل می‌کنند و می‌گویند برنامه تازه‌ای بریزید مدیر قبل اگر کارش درست بود شما را نمی‌آوریم و مدیر تازه و غیرمتخصص مجبور می‌شود اطلاعات ناقصی را جمع آوری و برنامه‌ریزی کند.
صفاتیان با تاکید براینکه روز به روز وضعیت اعتیاد در کشور بدتر می‌شود: تصریح می‌کند: هر مدیری که می‌گوید وضعیت و آینده اعتیاد در کشور خوب است، لطفا یک جلسه هم‌اندیشی با حضور دستگاه‌های متولی ترتیب دهد تا ما روبروی این فرد بنشینیم و حرف‌هایمان را بزنیم تا مشخص شود که حرف‌های کدام یک از ما درست است. مدیران اصلا وارد بحث با کارشناسان و متخصصان یا کسی مثل من که ٣٠ سال در این حوزه کار کرده‌ام نمی‌شوند.