– هیچکس چون اسد و پدرش از امنیت مرزهای اسرائیل حفاظت نمی‌کردند. نتانیاهو بارها از تعهد اسد و پدرش به امنیت مرز اسرائیل قدردانی کرد و گفت بیش از 40 سال حتی یک گلوله از مرز سوریه به سوی اسرائیل شلیک نشد.
– لاوروف وزیر خارجه روسیه دست از پا درازتر از تل‌آویو به مسکو بازگشت.
– اسرائیل به رژیم ایران اطمینان ندارد و پنج شرط برای دور نگه داشتن خطر آتش‌افروزی و ماجراجویی‌های جمهوری اسلامی از مرزهای اسرائیل مطرح کرده است.
– بزرگترین بازنده در سوریه رژیم ایران است که سال‌ها در آن سرمایه‌گذاری کرده است.
تل‌آویو بالاخره پس از مدت‌ها بحث و جدل رسانه‌ای و انتشار چندین گزارش در باره توافق امنیتی با روسیه بر سر حضور ایران در سوریه «آب پاکی روی دست روس‌ها ریخت» و با اعلام موضع صریح خود مبنی بر عدم قبول هر گونه توافق در مورد حضور رژیم ایران در سوریه و تعیین ۵ شرط برای مسکو به گمانه‌زنی‌ها و تحلیل‌های رسانه‌ای دو سه هفته گذشته پایان داد.
ولادیمیر پوتین و بنیامین نتانیاهو؛ مسکو ۱۱ ژوییه ۲۰۱۸
یک مقام بلندپایه اسرائیلی که نخواست نامش فاش شود روز چهارشنبه ۲۵ ژوئیه در گفتگو با خبرگزاری رویترز فاش کرد: «تل‌آویو با پیشنهاد روسیه برای دور کردن ایران از مرزهای اسرائیل در بلندی‌های جولان به فاصله ۱۰۰ کیلومتری، در ازای ادامه‌ی حضور رژیم ایران در سوریه مخالفت کرده است».
این منبع اسرائیلی همچنین گفته است: «بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل به سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه گفت تل‌آویو به هیچ عنوان به رژیم ایران اجازه حضور در هیچ جای سوریه را نخواهد داد حتی اگر مسافت این حضور بیش از صدها کیلومتر هم باشد».
اعلام موضع اسرائیل از زبان یک مسئول بلندپایه که از خبرگزاری رویترز، منتشر شد عملا نشان دهنده شکست طرح مسکو برای اجرای یک توافق امنیتی– نظامی میان اسرائیل و رژیم ایران برای پایان دادن به نزاع و درگیری این دو بر سر حضور نیروهای جمهوری اسلامی در سوریه و شکست سفر دیپلماتیک وزیر خارجه روسیه به اسرائیل است. سفری که بشار اسد حساب‌های زیادی روی آن باز کرده بود. نیروهای اسد همزمان با سفر سرگئی لاوروف به اسرائیل، به سوی مواضع مخالفان در نزدیکی جولان تاختند البته این هجوم با چراغ سبز اسرائیل بود وگرنه بشار اسد و پدرش بیش از ۴۰ سال تقریبا از زمان اعلام‌آتش بس در سال ۱۹۷۴ تا کنون جرات به حرکت در آوردن حتی یک نفربر نظامی در نزدیکی جولان را نداشتند، البته نتانیاهو بارها اعلام کرد که مایل است مرزهای جولان بار دیگر به سربازان ارتش اسد واگذار شود چرا که هیچکس چون اسد و پدرش از امنیت مرزهای اسرائیل حفاظت نمی‌کردند. نتانیاهو بارها از تعهد اسد و پدرش به امنیت مرز اسرائیل قدردانی کرد و گفت بیش از ۴۰ سال حتی یک گلوله از مرز سوریه به سوی اسرائیل شلیک نشد.
تصمیم اسرائیل برای حفظ رژیم اسد و مشارکت تل‌آویو در تلاش برای عادی کردن موضوع بقای وی و محدود کردن اجرای این طرح‌ها به تل‌آویو و مسکو، ایران را به بزرگترین بازنده نزاع و درگیری بر سر سوریه تبدیل کرد. رژیم ایران ثروت بسیاری را برای دفاع از اسد در سوریه هدر کرد و مدت‌هاست که تلاش می‌کند تا از تبدیل شدن خود به بزرگترین بازنده در سوریه جلوگیری کند و با ترفندهای مختلف از جمله از طریق دادن تمام تضمینها از جمله تعهد به نزدیک نشدن به ۱۰۰ کیلومتری مرزهای اسرائیل به بازیگران بزرگی چون روسیه اثرات این باخت بزرگ را کاهش دهد و دست‌کم جای پایی برای خود در میان بازیگران اصلی در سوریه داشته باشد.
اما با سه تحول عمده ژئوپولیتیک در طول یک سال گذشته اوضاع به زیان تهران به هم ریخت.
اولین تحول ژئوپولیتیک تحت عنوان «سوریه مفید» که تنها شامل دمشق و برخی شهرهای اطراف آن است. در آن زمان این کشور «سوریه‌ی ایران» بود چون همه مناطق وشهرهای بزرگی چون حلب، حماه، غوطه شرقی، درعا و غیره دست مخالفان بود و رژیم اسد می‌گفت «سوریه مفید» تعیین‌کننده سرنوشت کشور است؛ در آن مرحله ایران با کمک حزب‌الله لبنان «سوریه مفید» را در کنترل داشت اما با ورود روسیه قواعد درگیری تغییر یافت و نه تنها کنترل «سوریه مفید» از دست حکومت ایران خارج شد بلکه شهرهای حلب، حماه وحمص نیز به «سوریه‌ی روسیه» مبدل شدند و ایران به حاشیه رفت.
در مرحله بعد با تسلط روسیه و در دست گرفتن تمام بندهای بازی از مذاکره با مخالفان اسد تا ضمانت خروج آنها از غوطه شرقی و حلب و حومه دمشق، تحولات دگرگون‌کننده به گونه‌ای پیش رفت که تنها روسیه و اسرائیل بازیگران اصلی سوریه شدند. البته تل آویو نقش نمایندگی آمریکا را هم دارد و اسرائیل اکنون خط توازن درگیری‌ها و نزاع در سوریه را ترسیم می‌کند. تل‌آویو در اوایل جنگ داخلی سوریه زمانی که هیچ نیرویی وجود نداشت که بتواند از رژیم دمشق حمایت کند، حضور ایران در سوریه را به روی خود نیاورد و سپس با هماهنگی کامل با مسکو از دخالت مستقیم روسیه در سوریه نیز حمایت نمود. حال که سررشته امور به دست روسیه افتاده و نیروهای بشار اسد با حمایت همه جانبه‌ی نظامی مسکو مناطق را یکی پس از دیگری در دست می‌گیرند اسرائیل با تفاهم و هماهنگی با روسیه اولویت‌های خود درباره آینده سوریه را تنها با مسکو در میان می‌گذارد. روسیه با درک اهمیت حضور نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و شبه‌نظامیان فرقه‌ای تابع آن که به عنوان پیاده نظام از آنها در سوریه استفاده می‌کرد، تلاش می‌کند تا از طریق طرح توافقی امنیتی- نظامی میان ایران از یک طرف و اسرائیل و آمریکا از طرف دیگر مسئله را حل و فصل کند تا هم اسرائیل و آمریکا را راضی کند و هم ایران را داشته باشد. مقامات مسکو بر این باورند که چنانچه بین ایران اسرائیل توافقی بر سر سوریه حاصل شود به مفهوم آن است که تهران با آمریکا به تفاهم رسیده است چرا که مواضع اسرائیل و آمریکا در باره سوریه یکی است. کرملین همچنین معتقد است، اگر بتواند یک توافق امنیتی بین ایران و اسرائیل ایجاد کند و در این ماموریت موفق شود، این موفقیت می‌تواند اولین گام برای تبدیل این توافق به یک معامله بزرگ با ایران باشد که پیامدهای آن به مذاکرات درباره آینده توافق هسته‌ای و ارتباط تهران با واشنگتن نیز گسترش خواهد یافت. به همین دلیل ولادیمیر پوتین تلاش کرد در کنفرانس هلسینکی، تل‌آویو را به توافق امنیتی با ایران قانع کند و برای راضی کردن اسرائیل ضمانت‌هایی در قالب شرط‌هایی به این کشور ارائه داد اما نتانیاهو با رد هر گونه طرح و توافق با رژیم ایران، مسکو را شوکه کرد.
اکنون اسرائیل دایره مانور روسیه در سوریه را بسیار تنگتر کرده و هم‌پیمان خود پوتین را ناچار به انتخاب بین دو امکان مجبور کرده است. امکان اول قبول شراکت اسرائیل در ترسیم آینده سوریه که این به مفهوم خارج کردن کامل نیروهای ایران از سوریه است. امکان دوم بازی تحمیل قدرت نظامی برای ایجاد توازن در سوریه که این طرح برای آینده‌ی حضور روسیه در سوریه بسیار خطرناک است چرا که روسیه بدون توافق با کشورهایی که سوریه را احاطه می‌کنند از جمله اسرائیل که از پشتیبانی کامل آمریکا برخوردار است نمی‌تواند توازن قدرت در سوریه را به مدت طولانی به نفع خود نگه دارد.
شروط اسرائیل
تل آویو درباره حضور ایران و شبه‌نظامیان متحدش در سوریه، پنج شرط به روسیه ارائه داد. اول اینکه تل‌آویو خواسته تا به رژیم ایران اجازه حضور نظامی مستحکم در سوریه داده نشود؛ شرط دوم، از میان بردن تمام موشک‌های دوربرد در سوریه است؛ شرط سوم بستن تمام کارخانه‌های کنترل شده‌ی تولید موشک است؛ چهارمین شرط اسرائیل تضمین خروج سامانه‌های پدافند هوایی از سوریه که از تسلیحات یادشده پشتیبانی می‌کند؛ و شرط پنجم تل‌آویو، بسته شدن مرزهای سوریه با لبنان و عراق است تا از قاچاق اسلحه توسط رژیم ایران به داخل سوریه جلوگیری شود.
این شرط‌های پنج‌گانه‌‌ای است که در پی مخالفت تل‌آویو با پیشنهاد روسیه برای دور کردن نیروهای رژیم ایران به فاصله ۱۰۰ کیلومتری مرزهای بلندهای جولان مطرح شده است.
روس‌ها به ایجاد منطقه حائل پایبند هستند اما تل‌آویو می‌گوید که نیروهای تحت حمایت حکومت ایران در سوریه، تسلیحاتی در اختیار دارند که بُرد آنها بیش از این منطقه است، از این رو این نیروها باید سوریه را ترک کنند.
شرط‌های پنجگانه اسرائیل مأموریت سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه را بسیار پیچده و دشوار کرد. اسرائیل نیاز روسیه برای حضور ایران در سوریه را نمی‌خواهد درک کند به همین دلیل به نظر می‌رسد که لاوروف در ماموریت‌اش به تل‌آویو دست از پا درازتر به مسکو باز گشته است. روسیه به هیچ عنوان نمی‌تواند رژیم ایران را به قبول شروط پنجگانه اسرائیل قانع یا مجبور کند. پس از اینکه طراحی و مهندسی آینده «سوریه مفید» که قرار است توسط بشار اسد اداره شود، به عهده اسرائیل واگذار شد، شرایط به مرحلهای رسیده که هر کشور و نیروی صاحب نفوذ در سوریه وظیفه‌ی محدودی به عهده دارد. دیگر مهم نیست که اینها چقدر جانفشانی و یا چه مقدار سرمایه‌گذاری کرده‌اند. به همین دلیل راه بازگشت مجدد تنش و به کار گرفتن نیروی نظامی برای اعمال نفوذ در سوریه همچنان باز خواهد ماند.
*منبع: شرق الاوسط
*نویسنده: مصطفی فحص
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن
