سال پیش، روایتی منتشر شد که حکایت داشت در جلسه توجیهی برگزار شده قبل از دیدار گروهی از طلاب با رهبر “بارها این جمله تکرار شده که جوری حرف بزنید که آقاخوشش بیاید”
این در حالی است که امروز دوشنبه روزنامه جوان وابسته به سپاه پاسداران، نوشته عبدالله گنجی مدیرمسئول این روزنامه را به چاپ رساند که با انتقاد از “ذوق‌زدگی اصلاح‌طلبان و براندازان” از نامه مجمع دانشجویان عدالتخواه دانشگاه تهران، نویسندگان آن را متهم می‌کرد که “دنبال زدنِ آخرین سنگرند”. وی نامه اخیر را “کودتای دبیر احمدی نژادی این تشکل” دانست و این پیش بینی -ظاهرا هشدارآمیز- را مطرح کرد که “در روز‌های آینده خبر‌های بیشتری در مورد این نامه بشنویم”.
نامه خبرساز مجمع دانشجویان عدالتخواه دانشگاه تهران، اول آذر خطاب به آیت الله خامنه‌ای منتشر شد و با اشاره به تاکیدات رهبر “مبنی بر ضرورت حضور مسئولین در دانشگاه جهت شفاف سازی، نقدپذیری و پاسخگویی نسبت به عملکرد خود”، از او دعوت می کرد به مناسبت روز دانشجو (۱۶ آذر) در دانشگاه تهران حاضر شود.
نامه، مشخصا از آقای خامنه‌ای می‌خواست در مورد “نهادهای تحت مدیریت رهبری مانند ستاد کل نیروهای مسلح از سپاه پاسداران تا ارتش و نیروهای انتظامی، و نهادهای انتصابی از جمله قوه قضاییه، صدا و سیما، بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان امام و …” و همچنین “هدایت و حل اختلاف های غیرعادی و تنظیم روابط نهادهای انتخابی از جمله دولت و مجلس”، به سوالات “دانشجویان و مردم” پاسخ بدهد.
کیوان سلیمانی دبیر مجمع دانشجویان عدالتخواه دانشگاه تهران، که این نامه با امضای او منتشر شده بود، امروز این اتهام روزنامه سپاه که “نامه نتیجه کودتای دبیر احمدی نژادی تشکل بوده” را به شدت تکذیب کرده است. وی از ۲۰ اسفند ۱۳۹۶ در سمت دبیری مجمع دانشجویان عدالتخواه دانشگاه تهران قرار دارد.
با این حال، شورای عمومی مجمع دانشجویان عدالتخواه دانشگاه تهران، در بیانیه ای به تاریخ ۴ آذر نوشته “لحن نامه می توانست شفاف تر نوشته شود تا مورد سوءاستفاده غرض ورزانه جریانات ضد عدالت و ضد انقلاب قرار نگیرد”.
نویسندگان بیانیه جدید “ضمن بی تأثیر ندانستن برخی کوتاهی های فردی و تشکیلاتی” تاکید کرده‌اند که “بهتر بود شیوه مناسب تری برای این امر انتخاب می شد”. آنها همچنین، استقبال جریانات “معلوم الحال” از دعوت از رهبر را “مشمئزکننده” دانسته اند و در معرفی این جریانات از “غیرانقلابی‌های اصلاح طلب و اصولگرا و انقلابی نمایان بهاری” یاد کرده اند.
در واکنشی جداگانه، امروز محمدحسین صبوری دبیر جنبش عدالتخواه دانشجویی ایران، که مجمع دانشجویان عدالتخواه دانشگاه تهران زیرمجموعه آن محسوب می شود، با توصیف دعوت از رهبر به عنوان “تصمیم تشکیلاتی آن مجموعه” (اشاره به مجمع تهران)، عملا در ارتباط با نامه خبرساز از خود رفع مسئولیت کرده است. او همچنین، از “شیوه مدیریتی، رفتار و برخورد رهبری معظم انقلاب با دانشجویان” تمجید کرده است.
آقای صبوری از تاریخ ۲۷ شهریور گذشته، جایگزین جای محمدجواد معتمدی نژاد دبیر قبلی جنبش عدالتخواه دانشجویی شده که به دنبال طرح سخنانی انتقادی از قوه قضاییه در جلسه ۷ خرداد دیدار دانشجویان با آیت الله خامنه ای، برای مدتی بازداشت شد.
آقای معتمدی‌نژاد، هنگامی که به گفته خود برای “شنیدن صحبت‌های” عده ای از رانندگان معترض به شرایط کاری خود به پایانه حمل و نقل تهران رفته بود، به اتهام “اخلال در نظم و آسایش عمومی” دستگیر و سپس با وثیقه ۵۰ میلیون تومانی آزاد شد.
در میانه فروردین گذشته نیز، ۳۰۰ نفر از فعالان دانشجویی اصولگرا، که خود را “مسئولین تشکل‌های انقلابی و فعالین دانشگاهی و حوزی” معرفی می کردند، در نامه ای به آیت‌الله خامنه‌ای، نسبت به عملکرد دستگاه‌های حکومتی و از جمله نهادهای زیرنظر رهبری ابراز نگرانی کردند و هشدار دادند که ممکن است جمهوری اسلامی ایران “به تجربه‌ای ناموفق برای آیندگان تبدیل شود”.
این فعالان به طور مشخص، اعتراضات گسترده زمستان ۱۳۹۶را نشانگر ناامیدی گسترده‌ای دانستند که “زنگ خطر هولناک فروپاشی اجتماعی ایران را به صدا در آورده است”.
در آن زمان نیز، بسیاری از اصولگرایان این فعالان را مورد حمله قرار داده و آنها را وابستگان به محمود احمدی نژاد معرفی کردند.
‘جوری حرف بزنید که آقا خوشش بیاید’
نامه نگاری های کم سابقه برخی از فعالان اصولگرا به رهبر در سال جاری، پس از آن صورت گرفته که تلاش های قبلی برخی فعالان برای طرح سطحی از انتقادات در جلسات دیدار با آیت الله خامنه ای، بی‌نتیجه مانده است.
یک نمونه مشهور از این تلاش ها، در پی دیدار ۶ شهریور سال پیش جمعی از دانشجویان با آقای خامنه ای در محل اقامتگاه رهبر خبرساز شد.
به دنبال آن دیدار، حیدر عباسی، طلبه فارغ التحصیل دانشگاه شریف، در کانال تلگرام خود اعلام کرد: “در فرایندی که برای انتخاب سخنرانان دیدار طراحی شده بود یک بخش نهایی وجود داشت که سخنرانان برگزیده باید در محضر عده‌ای از بزرگان و مسئولین، متن خویش را قرائت می‌کردند و متن از جانب آنها تایید و اصلاح می‌شد و طبیعتا متنی که از این فیلتر نمی‌گذشت واجد صلاحیت برای قرائت مقابل رهبری نبود.”
این فعال اصولگرا شهادت داد: “معیارهای تایید متن‌ها عمدتا خوشایندی حضرت آقا بود به نحوی که در جلسه، بارها این جمله تکرار شد که جوری حرف بزنید که آقاخوشش بیاید. حتی یکی از بزرگان که بسیار هم در بین حزب الله جایگاه دارند بارها به خاطراتی متوسل شدند که نشان دهند آقا از سخنان تند و انتقادی خوششان نیامده است و باید جوری حرف زد که آقاخوشش بیاید.” بعدها مشخص شد فردی که به دانشجویان و طلاب چنین تکلیفی کرده، علیرضا پناهیان، از سخنرانان معروف جلسات مذهبی دفتر رهبری بوده است.
آقای عباسی در بخشی دیگر از روایت خود نوشت قبل از دیدار طلاب با آیت الله خامنه ای، از آنها خواسته شده که جز مسئولان دولت حسن روحانی از سایر “بزرگان نظام و حوزه” انتقاد شدید نکنند.
روایت حیدر عباسی از اتفاقات پیش از جلسه طلاب با رهبر ایران، وقتی بیشتر مورد توجه قرار گرفت که او متن صحبت هایی که قصد بیان آنها در حضور آیت الله خامنه ای داشته را نیز بر روی کانال تلگرامی خود منتشر کرد. با تاکید بر اینکه مسئولان تایید صحبت های طلاب، به او اجازه خواندن متن خود را در حضور رهبر نداده اند.
در این متن، از جمله با اشاره به دغدغه های برخی جوانان اصولگرا آمده بود: “زمزمه‌ی ناکارامدی و فساد برخی زیرمجموعه‌ها و منصوبین شما در بین بسیاری از این جوانان دلبسته انقلاب جدی است. در چند سال اخیر نیز بارها در دیدارهای دانشجویی این مساله به عرضتان رسیده‌است اما این جوانان از پاسخ‌های شما احساس اقناع نکردند.”
بخشی دیگر از متن تصریح داشت: “از آنجا که شما از این جوانان خواسته اید که آتش به اختیار باشند؛ سوالشان این است که آیا این فرمان صرفا محدود به نهادهای انتخابی است یا شامل انتصابی‌ها نیز می‌شود؟ اگر می‌شود چه سازوکاری برای تحقق این مطالبه وجود دارد که تبعات امنیتی هم برای شخص و تشکل نداشته باشد؟”
این انتقادات در حالی مطرح می‌شد که در پی دیدار رهبر با نمایندگان برخی تشکل های دانشجویی در ۱۷ خرداد سال گذشته نیز، برخی از این نمایندگان از تلاش های صورت گرفته برای کنترل محتوای جلسه خبر داده بودند.
به دنبال آن جلسه، کورش دستپاک عضو کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی دانشگاه های علوم پزشکی گفت با وجود اینکه قرار بوده در حضور رهبر صحبت کند، اما روز جلسه متوجه شده که نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها سخنرانیش را “تایید” نکرده است.
متعاقب این انتقادات، متن سخنرانی آقای دستپاک منتشر شد که نشان می داد در سخنرانی او، از موضوعاتی همچون “حصر و ممنوع التصویری” و “عدم رعایت اصول دادرسی منصفانه به ویژه در برخی محاکم خاص و خصوصاً در پرونده‌های سیاسی” انتقاد شده است.
‘رواج نداشته باشد بهتر است’؟
روایات حاکی از شیوه‌های کنترل اظهارات دانشجویان یا طلاب در حضور رهبر جمهوری اسلامی ایران، در شرایطی منتشر شده‌اند که شخص وی، در مورد میزان آمادگی خود برای شنیدن انتقادات، به شیوه هایی -به شدت- متفاوت سخن گفته است.
به عنوان نمونه، وی در دیدار ۶ آبان ۱۳۸۸ با “نخبگان علمی کشور”، در پاسخ به اظهارات یک دانشجوی منتقد عملکرد دستگاه های حکومتی و از جمله نهادهای انتخابی گفته: “در جلساتِ دانشجویی، دانشگاهی که اینجا هستند، بنده گاهی که ببینم حالا بعضی‌ها روی ملاحظه، روی احترام، روی هرچه، بعضی از این حرف‌ها را که خیال می‌کنند من خوشم نمی‌آید، نمی‌زنند؛ از نگفتنش ناراحت می‌شوم؛ از گفتنش مطلقاً ناراحت نمی‌شوم.”
با وجود این، او در اظهاراتی دیگر در دیدار با جمعی از دانشجویان در ۴ اسفند ۱۳۷۷، در واکنش به اظهارات یکی از حاضران درباره دشواری های انتقاد از رهبری گفته: “می گویید چرا به رهبری انتقاد نمی کنند. اوّلاً که عیبجویی از رهبری مگر چه حُسنی دارد؟ رهبری که در نظام جمهوری اسلامی اشاره انگشتش باید بتواند در یک لحظه خطرناک و حسّاس، مردم را به جانفشانی وادار کند، آیا این مصلحت است که یک نفر به میل خودش بیاید بایستد و بدون حق و بدون موجب، نسبت به او بدگویی کند؟”
ایت الله خامنه‌ای به سوال خود، چنین پاسخ داده: “این کار بد است؛ رواج نداشته باشد، بهتر است.”