صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و تحلیل‌گر مسائل ایران در مصاحبه با یورونیوز می گوید که آیت الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، بی‌طرف نیست و بیشتر جانب بخش تندرو را دارد.
آقای زیباکلام در واکنش به انتصاب صادق آملی لاریجانی به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌گوید که او عملکرد مثبتی در قوه قضائیه نداشته، بیشتر تمایل به گروه‌های تندرو دارد و این خطر وجود دارد که با آمدن او به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، توازن و اعتدال و میانه‌روی و مصلحت‌اندیشی که در دوران هاشمی رفسنجانی وجود داشت به هم بخورد.
روز یکشنبه، علی خامنه‌ای، رهبر ایران در حکمی صادق آملی لاریجانی را به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو فقهای شورای نگهبان منصوب کرد. آقای لاریجانی در حال حاضر عضو مجلس خبرگان رهبری و رییس قوه قضاییه ایران است و دومین دوره ریاست او بر قوه قضاییه مرداد ماه آتی به پایان خواهد رسید.
سکوی قدرت مجمع
صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران معتقد است که «مجمع تشخیص مصلحت نظام، کارآیی و نقش چندانی در مدیریت اجرایی کشور ندارد و مثلا شورای عالی امنیت ملی خیلی مهم تر است تا مجمع تشخیص مصلحت نظام. جدا از این که مجمع در حقیقت برای حل اختلاف بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان ایجاد شده کارایی و نقش چندانی برای آن پیش بینی نشده البته اخیرا آقای محسن رضایی و چند نفر دیگر سعی کرده‌اند که سر قضیه اف‌ای‌تی‌اف و پیوستن ایران به کنوانسیون پولشویی روحی در کالبد مجمع تشخیص مصلحت نظام بدمند ولی اینکارشان با اعتراضات زیادی مواجه شد از جمله اعتراضات آقای علی مطهری و سایر نمایندگان که گفتند کار مجمع، قانونگذاری نیست و قانون اساسی، قانونگذاری را فقط به مجلس شورای اسلامی محول کرده ولی به هرحال تلاش زیادی را محسن رضایی و دیگران دارند انجام می‌دهند که یک جور سکوی قدرت از مجمع به وجود بیاورند اینکه چقدر موفق شوند معلوم نیست.»
مجمع تشخیص مصلحت نظام وظیفه میانجیگری در موارد اختلاف میان مجلس و شورای نگهبان و مشاوره به رهبر ایران در تعیین سیاست‌های کلی نظام را برعهده دارد و از سال ۱۳۶۸ یعنی آغاز به کار این مجمع، اکبر هاشمی رفسنجانی ریاست این نهاد را برعهده داشت. پس از درگذشت آقای هاشمی در سال ۱۳۹۵این نهاد با ریاست موقت اداره می شد که در سال ۱۳۸۶، محمود هاشمی شاهرودی به ریاست آن منصوب شد.
صادق زیبا کلام می‌گوید: «ریاست آیت الله آملی لاریجانی بر مجمع خیلی چیزی را عوض نمی کند برای اینکه حتی زمانی که رئیس قوه قضائیه بود هم خیلی آدم پرقدرت و بانفوذی نبود و شخص آیت‌الله محسنی اژه‌ای، نفوذ و قدرت بیشتری داشت با اینکه سخنگو و یک جورهایی معاون آقای لاریجانی بود. بنابراین تصور نمی کنم که ریاست ایشان در مجمع تشخیص مصلحت، باعث نیرومندتر شدن این مجمع شود. برای اینکه نه خیلی چهره محبوبی دارد و نه خیلی ویژگی نفوذ دارد. اینکه کسانی را داشته باشد که با او همراهی کنند و به چشم بزرگتر به او نگاه کنندهم ندارد و یک جورهایی و می شود گفت که به صورت تکی و فردی است. برادر او، آقای علی لاریجانی، رئیس مجلس، نفوذ و قدرت بیشتری دارد در نظام تا خود او.»
طی ماه‌های اخیر، بعد نظارتی مجمع تشخیص مصلحت نظام افزایش یافته و گروه ۱۵ نفره‌ای با نام هیات عالی نظارت، مصوبات مجلس را از نظر «سیاست‌های کلی نظام» بررسی می‌کند. مساله‌ای که اعتراض‌های نمایندگان مجلس و جریان‌های سیاسی را برانگیخته و علی مطهری، نائب رئیس مجلس از این هیات به عنوان شورای نگهبان دوم و مجلس سنا یاد کرده است.
تندروها از ریاست لاریجانی بر مجمع استقبال می‌کنند
صادق زیباکلام، تحلیل گر مسائل سیاسی ایران می گوید: «جریانی سعی می‌کند از مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان یک ابزار قدرت استفاده کند و بایستی توجه داشته باشیم که این جریان تمایل به بخش تندروی قدرت و بخش تندروی نظام دارد. مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی خیلی اجازه نمی داد که مجمع، تبدیل به یک پایگاه قدرت برای جریانات اقلیت و تندروی نظام شود. این خطر وجود دارد که با ریاست آقای آملی لاریجانی، توازن و اعتدال و میانه روی و مصلحت اندیشی که در دوران مرحوم آقای هاشمی رفسنجانی داشتیم به هم بخورد و مجمع بیشتر به سمت تندروها تمایل پیدا کند چون آقای آملی لاریجانی نه اینکه خودشان تندرو باشند ولی بیشتر تمایل دارند که با تندروها حرکت کنند چون تصورشان این است که آنها قدرت و نفوذ بیشتری در مجموعه نظام دارند. لذا ما موضع گیری های اعتدالی و میانه‌روی در مدتی که رئیس قوه قضائیه بود از او ندیده‌ایم. می‌شود گفت تندروها از آمدن او به ریاست مجمع استقبال کنند.»
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در حکم انتصاب صادق لاریجانی از تغییرات در ساختار و محتوای مجمع تشخیص مصلحت نظام نوشته و اینکه «مجمع در این دوره عهده‌دار مسئولیت مهم و اساسی تغییرات در ساختار و محتوای آن نهاد مؤثر و مهم نیز می‌باشد.»
رهبر بی‌طرف نیست
صادق زیباکلام در پاسخ به این سوال که شما گفتید که مجمع کارآیی و نقش چندانی در ساختار کشور ندارد اما منظور آقای خامنه ای از مسولیت مهم و تغییرات ساختار مجمع چی است و آیا این تغییرات به منزله تایید هیات ۱۵ نفره است؟ می‌گوید: «قدر مسلم این است که در کشاکشی که بین بخش معتدل ترو میانه روتر نظام در مقابل بخش تندرو وجود دارد می شود گفت که مقام معظم رهبری بی طرف نیستند و بیشتر جانب بخش تندرو را دارند. همان طور که رئیس جمهور، آقای روحانی و ریاست مجلس، جانب جریان میانه رو را دارند. بیانات و موضع گیری های مقام معظم رهبری بیشتر در جهت تقویت جریان تندرو خواهد بود و از این مطالب یا شرح وظایفی که مقام معظم رهبری در حکم آقای آملی لاریجانی رقم زده اند می توانیم این نتیجه گیری را بکنیم که ایشان تمایل دارند نقش بیشتر و مهم تری را مجمع عهده دار شود و ما ما می دانیم که این نقش در جهت جریان رادیکال و تندرو خواهد بود.»
در دوره لاریجانی وابستگی قوه قضائیه به بخش تندرو بیشتر شد
آقای زیباکلام عملکرد صادق آملی لاریجانی در قوه قضائیه را ضعیف ارزیابی کرده و می‌گوید: «عملکرد ایشان نمی توانیم بگوییم که مثبت بود. متاسفانه در دوران ایشان ما هیچ تلاشی در جهت استقلال قوه قضائیه ندیدیم. حتی می شود گفت یک جورهایی قوه قضائیه در دوران ایشان به بخش تندروی جریان حاکمیت وابسته‌تر شد متاسفانه. بنابراین خیلی نمره بالایی به ایشان در مدیریت شان در قوه قضائیه نمی‌دهم و مشکلات این قوه در دوران ایشان نه تنها کاهش پیدا نکرد و نه تنها استقلال قوه قضائیه حفظ نشد بلکه کاهش هم پیدا کرد. در مجموع کارنامه موفقی نداشتند به عنوان ریاست قوه قضائیه.»
در سال ۱۳۹۱، اتحادیهٔ اروپا صادق لاریجانی را به اتفاق ۱۶ مقام دیگر مقام ایرانی به‌دلیل نقش داشتن در نقض گسترده و شدید حقوق شهروندان این کشور داشته‌اند در فهرست تحریم ها قرار داده و از ورود به اتحادیه اروپا محروم کرده است.
در عین حال برخی گزارش های تایید نشده از ریاست احتمالی ابراهیم رئیسی، کاندیدای شکست خورده انتخابات ریاست جمهوری در ایران بر قوه قضائیه حکایت دارند. آقای رئیسی تولیت آستان قدس رضوی است.
صادق زیباکلام می‌گوید: «اگر چنین اتفاقی بیفتد قطعا به نفع تندروها خواهد بود. چه در گذشته و چه امروز، آقای رئیسی بیشتر نمایندگی جریان تندرو را برعهده داشته و اگر رئیس قوه قضائیه بشود از همین الان می توانیم بگوییم که استقلال قوه قضائیه از چیزی که الان است هم کمتر خواهد شد و متاسفانه بیشتر و بیشتر به جریان تندروی حاکمیت نزدیک می شود.»