خبرگزاری آناتولی: اظهارنظرها و موضع‌گیری‌های سیاسی داخلی از سویی و تحریم‌ها و مجازات‌های عمدتا خارجی از سوی دیگر، طی چهل سال گذشته عملکرد ورزش ایران، به‌خصوص کشتی و فوتبال به‌عنوان پرافتخارترین و پرطرفدارترین رشته‌های این کشور را در اکثر تورنمنت‌های قاره‌ای و جهانی تحت‌الشعاع قرار داده است.
این دو چالش ورزش ایران؛ یعنی نگاه سیاسی و تحریم در بحبوبه برگزاری جام قهرمانی فوتبال ملت‌های آسیا در امارات متحده عربی نیز بار دیگر خود را نمایان کرده است که در این زمینه به چند رخداد اشاره می‌شود.
ملاحظات و محدویت‌های مذهبی در ایران باعث شده تا تلویزیون این کشور تصاویر مسابقات بین‌المللی را با اندکی تاخیر پخش کند. از این رو، بسیاری از ایرانیان مخالف سانسور در داخل و خارج، مسابقات تیم‌های ملی کشورشان را از طریق شبکه‌های افغانستان، تاجیکستان و ترکیه تماشا می‌کنند.
گزارشگر شبکه افغانستان هنگام پخش مسابقه فوتبال یمن-ایران وقتی دوربین تماشاگران را نشان می‌داد گفت که «ایرانی‌ها این صحنه‌ها را با تاخیر می‌بینند و بسیاری از آنها را هم نمی‌بینند.». علی انصاریان بازیکن سابق تیم ملی فوتبال ایران و مجری برنامه «ورزشگاه» در شبکه «پنج» این کشور، در پاسخ به گزارشگر افغان، لهجه او را مسخره کرد و گفت «ما چیزهایی دیده‌ایم که شما اصلا ندیده‌اید».
این سخنان با واکنش شدید افکارعمومی ایران و افغانستان و نهایتا عذرخواهی او منجر شد. روزنامه «ایران» به‌عنوان مهم‌ترین رسانه دولت روحانی در این زمینه طی گزارش مفصلی نوشت: «آنچه از ویدیوی انصاریان در تمسخر گزارشگر افغان به مشام می‌رسد، جز بوی بد نژادپرستی چیز دیگری نیست. اینقدر سخیف و زننده که حتی عذرخواهی بعد از آن هم نمی‌تواند ذره‌ای از زشتی کلام او در ویدئوی اولیه بکاهد».
مسعود دهنمکی از فعالان رسانه‌ای و سینمایی بسیج در شبکه «تی.وی پلاس» ایران انتقاد کرد که چرا این کشور گل‌های زیادی به یمن زده و می‌شد با یک گل هم برد و پنج تا باید به عربستان سعودی می‌زد. خداداد عزیزی از محبوبترین‌های فوتبال ایران در شبکه «آنتن» خطاب به دهنمکی گفت که ورزش میدان رقابت است، نه «سیاست». یا نادر فریادشیران از مربیان باسابقه فوتبال در یکی از برنامه‌های تلویزیونی گفت که کارلوس کیروش مربی ایران تعصب مسیحیت دارد و عمدا از دستیاران مسلمان در تیمش استفاده نمی‌کند.
در زمینه تحریم نیز، ایرانی‌ها شاکی‌اند که چرا رسانه‌های اماراتی آنطور که شایسته است به تیم ایران به‌عنوان دارنده رتبه اول آسیا در رنگینگ جهانی فوتبال نمی‌پردازند. روزنامه «ایران» در این زمینه نیز طی گزارشی با عنوان «تحریم رسانه‌ای تیم ملی ایران در امارات» نوشت: «یکی از نمونه‌های آشکار تأثیر روابط سیاسی بر میزبانی امارات را می‌توان در نادیده گرفته شدن اخبار مربوط به تیم ملی فوتبال ایران در رسانه‌های اماراتی مشاهده کرد».
همچنین، وبسایت پرمخاطب «خبرآنلاین» نزدیک به علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران نیز درباره تحریم‌های ورزشی با درج تیتر «ستاره ایرانی قربانی تحریم‌های‌آمریکا شده است؟» نوشته است: «ایرانی‌های فیلیپین به دلیل تحریم‌های سیاسی و اقتصادی علیه ایران با مشکلات متعدد مواجه شده و میثاق بهادران ستاره و کاپیتان تیم ملی فوتبال فیلیپین به دلیل داشتن پدری ایرانی از این تیم خط خورده و اجازه حضور در امارات را نیافته است».
استفاده سیاسی از ورزش و ورزشکاران، به‌ویژه در تبلیغات و رقابت‌های انتخاباتی و حتی به‌عنوان کاندیدای پارلمان تقریبا در تمام کشورها، از جمله ایران بسیار مرسوم و مستغنی از مثال است. مهم‌تر از این نکته اما؛ همزمانی دو چالش «دخالت سیاست در ورزش» و «اعمال تحریم» علیه آن در بسیاری از مواقع است. مثال بارز آن تحریم دو المپیک مسکو (1980) و لس‌آنجلس (1984) توسط ایران به دلیل خصومت سیاسی با روسیه و آمریکا بود.
در همین راستا، روزنامه اصلاح‌طلب «قانون» نیز نوشته که «جماعتی از AFC برای گرفتن میزبانی از عربستان در ایران به دلایل سیاسی گلایه کردند». منظور اینکه؛ با انگیزه «سیاسی»، ایران تحریم و از حق میزبانی جام باشگاه‌های آسیا محروم شده است. این روزنامه در ادامه آورده که همان جماعت با موضع‌گیری سیاسی «آشکارا از عملکرد ملی‌پوشان کشور دلخورند که چرا به “یمن قحطی زده” 5 گل زده‌اید؟».
تحریم‌های ورزشی ایران برخی براساس تصمیمات خارجی و در بسیاری از موارد نیز به دلیل مسائل داخلی است. بانوان به‌عنوان نیمی از جامعه ایران به دلیل خط قرمزهای دینی با «تحریم ورزشی» مواجه بوده و دو سه دهه حق شرکت در اکثر مسابقات داخلی و بین‌المللی نداشته‌اند. در چند سال اخیر شاهد گشایش‌هایی در ورزش زنان ایران هستیم، اما آنان هنوز در برخی رشته‌ها مانند شنا و کشتی حق مسابقه در خارج را ندارند.
یکی از آرزوهای 43 ساله ورزشدوستان ایرانی برگزاری جام ملت‌های فوتبال آسیا در کشورشان و دلیل عدم تحقق آن مسائل داخلی است. وبسایت «عصرایران» در این زمینه طی گزارش مبسوطی نوشته است: «محمودسلطانی‌فر وزیر ورزش گفته که “برنامه ایران کسب میزبانی جام ملت‌های آسیا در سال 2023 است”، اما به نظر می‌رسد که این وعده در شرایط فعلی بی‌نتیجه باشد. اولین مساله در مورد میزبانی جام ملت‌ها، بحث ورود بانوان به استادیوم‌هاست. زیرساخت‌های لازم برای برگزاری چنین مسابقاتی نیز وجود ندارد».
محرومیت و تحریم متردافند. نقطه قوت ورزشکاران ایران، رشته‌های رزمی و انفرادی مانند کشتی، تکواندو و جودو است. آنها به علت «تحریم» حریفان اسرائیلی توسط مسئولین ایران بارها از کسب مدال جهانی و المپیک «محروم» شده‌اند. تلخی محرومیت آرش میراسماعیلی قهرمان جودوی جهان از دستیابی به مدال المپیک هنوز وی و هموطنانش را می‌آزارد.
ورزشکاران ایران همواره پیش از مبارزه با نمایندگان اسرائیل وادار به تمارض شده‌اند تا اینکه سال گذشته مربی کشتی ایران در مسابقات امیدهای جهان از ترس اینکه شاگردش اگر ببرد، رقابت بعدی‌اش با حریف اسرائیلی خواهد بود، فریاد زد «باید ببازی!». این رخداد باعث شد تا رسول خادم رئیس وقت فدراسیون کشتی ایران که خود از جناح اصولگراست، طی بیانیه‌ای اعلام کند:
«با اتفاقی که در جریان کشتی علیرضا کریمی در لهستان افتاد، دیگر نمی‌توانیم گواهی پزشک تهیه کنیم و به حریف پیشین ببازیم. باید با رفتاری صادقانه، در مواجهه با حریف رژیم اشغالگر قدس، براساس سیاست‌های ابلاغی کشورمان، رسماً از رویارویی با آنها خودداری ورزیم و صادقانه تبعات ناشی از آن را بپذیریم». چنین نیز شد و ایران (کریمی) برای نخستین بابت رفتار سیاسی در ورزش، 6 ماه حکم محرومیت گرفت.
به نظر کارشناسان درصورت تکرار این اقدام، احتمال محرومیت شدیدتر و طولانی‌تر کشتی و کل ورزش ایران در آینده وجود دارد. منصور برزگر، قهرمان جهان و مربی سابق ایران و عضو شورای فنی تیم‌های ملی کشتی این کشور در این‌باره گفته است: «تعلیق کشتی ایران جدی است و فقط گریبان‌گیر این رشته نمی‌شود. کمیته بین‌المللی المپیک به‌صورت جدی پیگیر مساله ورود سیاست به ورزش ایران شده است».
از لحاظ اقتصادی نیز ورزش ایران بارها تحریم شده است. سال 2009 قرار بود یک میلیون دلار توسط «فیفا» به ایران بابت برگزاری مسابقات مقدماتی جام جهانی 2010 پرداخت شود، اما توسط آمریکا بلوکه و به نیویورک منتقل شد. پاداش صعود ایران به جام جهانی فوتبال 2014 نیز در امارات بلوکه شد. کیروش نیز اعلام کرد: «تمام پول‌ها توسط فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا بلوکه شده است». او سال گذشته نیز در مصاحبه با خبرگزاری آناتولی گفت که تحریم‌ها باعث شده تا ایران نتواند مسابقات تدارکاتی با تیم‌های بزرگ جهان انجام دهد.
مسئولین دو فدراسیون بسکتبال و فوتبال در سال 1393 اعلام کردند که به علت تحریم، تمام حساب‌های مجموعه متبوع‌شان در خارج مسدود شده است. همچنین می‌توان به تصمیم شرکت سامسونگ کره‌جنوبی برای اهدای یک دستگاه گوشی تلفن همراه به تمام ورزشکاران حاضر در المپیک زمستانی 2018 به استثنای ایرانی‌ها به دلیل تحریم این کشور اشاره کرد.
هفت ماه پیش شرکت تولیدکننده لوازم ورزشی «نایک» اعلام کرد بازیکنان تیم ملی فوتبال ایران حق استفاده از کالاهای این کمپانی را ندارند. این تصمیم با اعتراض کیروش و شکایت فدارسیون فوتبال ایران مواجه شد. یک ماه بعد نیز شرکت آدیداس نیز ایران را از خدمات «PERSONALIZE» خود محروم و اعلام کرد که حاضر نیست اسامی مشتریان ایرانی خود را بر روی کفش و لباس درج کند. آدیداس چندی بعد همکاری خود با ایران را کاملا قطع کرد.
تحریم‌های یکجانبه و اخیر ایالات متحده آمریکا علیه ایران شامل رسانه‌های ورزشی این کشور نیز خواهد شد. در این زمینه سایت «تابناک» وابسته به محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران اعلام کرده است: «درصورت تحریم صداوسیما، امکان خرید بسیاری از برنامه‌ها بسیار دشوار و یا غیرممکن خواهد شد. از مهم‌ترین این برنامه‌ها، می‌توان به جام جهانی فوتبال، مسابقات جهانی والیبال، المپیک و دیگر رویدادهای مهم ورزشی اشاره کرد».