چند روز پیش که «رضا» برای گرفتن پول به عابر بانک مراجعه می‌کند، دستگاه کارتش را نمی‌خواند. او فکر می‌کند کارتش دچار مشکل شده است و با مراجعه به بانک، مشکل حل خواهد شد. اما فردای آن روز متوجه می‌شود که به دلیل افغانستانی بودن، بانک ملی حسابش را مسدود کرده است. او به «ایران وایر» می‌گوید: «کارمند بانک گفت به آن ها گفته شده که حساب‌های شهرواندان افغانستانیِ دارای کارت آمایش را مسدود کنند.»
کارت آمایش، کارت اقامتی افغانستانی‌های پناه جو در ایران است که سال به سال تمدید می‌شود. رضا هنوز نتوانسته است به حسابش دست رسی پیدا کند و پولش را بردارد. او می‌گوید: «به من گفتند به حساب شما دسترسی نداریم و چند روز طول می‌کشد تا استعلام حسابتان بیاید.»
وقتی او پرسیده است حالا باید چه کنیم، کارمند بانک به او پیشنهاد داده است برای بازکردن حساب به بانک‌های خصوصی مراجعه کند.
ایران وایر:
رضا تنها افغانستانی مقیم ایران نیست که با این مشکل مواجه شده است؛ از بهمن ماه سال گذشته تعدادی از مهاجران افغانستانی که دارای کارت آمایش هستند، از مسدود شدن حساب‌هایشان در بانک‌های دولتی خبر داده اند. اما در روزهای گذشته شمار افرادی که با این مشکل مواجه شده‌اند، افزایش یافته است.
رضا متوجه شده که این مشکل در روزهای اخیر فقط گریبان دارندگان کارت آمایش را نگرفته است بلکه حتی برخی دانشجویان افغانستانی که با گذرنامه و ویزا در ایران مشغول تحصیل هستند، با این مشکل مواجه شده‌اند. «زهرا مهدوی» یکی از آن‌ها است. او پنج سال پیش در «بانک ملی» و «بانک صادرات» با نشان دادن پاسپورت خود حساب باز کرده اما حدود یک سال قبل بانک صادرات حساب او را مسدود کرده است: «نزدیک عید برایم اس ام اس آمد که حساب شما مسدود شده است. رفتم بانک که چرا این طور شده؟ گفتند شما پاسپورت دارید و دیگر برای کسانی که پاسپورت دارند، حساب بانکی باز نمی شود. گفتند می توانید پول تان را بردارید و در بانک خصوصی حساب باز کنید.»
اما زمانی که زهرا به بانک‌های خصوصی مراجعه می‌کند، آن ها نیز از باز کردن حساب برای او خودداری می‌کنند: «من به چند بانک خصوصی هم رفتم اما جواب آن ها این بود که شما نمی توانید در بانک‌های خصوصی حساب داشته باشید، باید بروید در بانک‌های دولتی حساب باز کنید.»
چند روز پیش بانک ملی ایران هم حساب بانکی زهرا را مسدود می‌کند. او برای پی گیری این موضوع به بانک ملی می‌رود: «پاسخ آن ها این بود که استعلام حساب شما نیامده است و این حساب دیگر به دردتان نمی خورد. خودشان پیشنهاد کردند که باید حسابم را بسته و بروم در بانک خصوصی حساب باز کنم.»
او برای برداشت پولش از بانک چندبار مراجعه کرده است: «من چندین بار مراجعه کردم تا توانستم حداقل پولم را پس بگیرم. اول می گفتند دست رسی به حساب شما ممکن نیست و تا جواب استعلام شما نیاید، نمی توانید برداشت پول داشته باشید. من این قدر اصرار کردم و با رییس بانک صحبت کردم تا حسابم را باز کردند. یعنی دست رسی به حساب ممکن بود اما کارکنان بانک انگار دوست نداشتند کارم را راه بیاندازند.»
شهروندان افغانستانی به دلیل مسدود شدن حساب‌های بانکی خود در ایران با مشکلات زیادی روبه رو شده‌اند. ادارات دولتی، دانشگاه‌ها، برخی بیمارستان‌ها و مراکز آموزشی و… از گرفتن پول نقد خودداری می‌کنند. در چنین مواقعی، شهروندان افغانستانی دچار سردرگمی می‌شوند. زهرا این موضوع را تجربه کرده است: «به خاطر تمدید پاسپورتم اذیت شدم چون برای واریز پول حتما کارت بانکی می‌خواست. حتی برای کسانی که کار می کنند و کارگر هستند، حقوق شان را پول نقد نمی دهند. می گویند باید حتما کارت داشته باشید. آن ها مجبور می شوند کارت کسی دیگر را استفاده کنند. بازهم وقتی می بینند حساب به اسم شخص دیگری است، برایشان کلی شک و ابهام به وجود می آید. حالا مجبوریم از کارت کسانی که هنوز باز است، موقتا استفاده کنیم یا کارت یک ایرانی را بگیریم و مشکل خود را حل کنیم.»
کانال تلگرام دانشجویان افغانستانی مقیم ایران چندین شکایت در این مورد را منتشر کرده است. یکی از کاربران این کانال با بیان این که کارت عابر بانک یکی از بستگانش که دارای کارت آمایش است، توسط «بانک قوامین» مسدود شده، گفته است: «مشغول خرید اقلام خوراکی از فروشگاه برای منزل بودم، وقتی می خواستم از طریق عابر بانک مبلغ را پرداخت کنم، کارت عابر بانک کار نمی کرد و پول نقد هم به آن مقدار همراه نداشتم. متاسفانه تمامی خریدها را گذاشتم کنار. ضمن این که نتوانستم اقلام را بخرم، آبرویم جلوی فروشنده‌ها رفت.»
پس از مراجعه او به بانک، کارمند بانک می‌گوید که بخش نامه ای دریافت کرده‌اند مبنی بر آن که باید کارت‌های عابر بانک دارندگان کارت آمایش مسدود شوند. او در اشاره به مشکلات به وجود آمده از این اقدام بانک‌های جمهوری اسلامی، نوشته است: «اگر بیمار افغانستانی فوری در بیمارستان بستری شود و شرایط اورژانسی باشد، آیا بیمارستان بدون پرداخت فوری پول کاری انجام می دهد؟ چه کسی به خودش حق می دهد که با عدم صدور و مسدود کردن ناگهانی عابر بانک، ابتدایی ترین حقوق شهروند افغانستانی که قانونی در ایران زندگی می کند را محروم کند؟»
کاربر دیگری به نام «گلی» گفته است: «من دانشجوی ترم سوم هستم و کارت آمایش داشتم. بعد از گرفتن پاسپورت دانشجویی، در بانک ملی حساب باز کردم اما برایم کارت عابر ندادند و گفتند به اتباع افغانستان کارت عابر نمی دهیم. گفتم اگر با کارت آمایش حساب باز کنم چه؟ گفتند فرقی نمی کند، در هرصورت به شما کارت عابر نمی دهیم. حالا سوال من این جا است که منِ دانشجو که در وزارت علوم و وزارت خارجه نیاز دارم از کارت عابر استفاده کنم و پول نقد قبول نمی کنند، چه کنم؟ دیروز هم بانک ملت رفتم، گفتند حساب برای افغانستانی‌ها باز نمی کنیم.»
در فراخوانی که توسط همین کانال تلگرام انتشار یافت، پرسیده شد: «عدم صدور و مسدود شدن کارت های عابر بانک از طریق بانک های ایران برای مهاجرین افغانستانی دارای کارت آمایش چه تاثیرات منفی و مشکلاتی در کار و زندگی شما ایجاد می کند؟»
افغانستانی زیادی در پاسخ به این فراخوان، ضمن شکایت از مسدود شدن حساب‌های بانکی و کارت‌های عابرشان، خواهان رسیدگی و رساندن صدای شان به گوش مسوولان جمهوری اسلامی شدند.
«محمد ابوالفضلی»، یکی از شهروندان افغانستانی مقیم ایران نوشته است: «یکی از دوستانم که با کارت آمایش به بانک صادرات مراجعه کرده بود برای افتتاح حساب، بعد از بازکردن حساب بانکی به او گفته بودند که کارت عابر بانک تان یک هفته بعد می آید. یک هفته بعد، زمانی که به بانک مراجعه و کارت عابر بانک خود را دریافت می کند، برای فعال کردن، آن را پیش مسوول باجه می برد اما به دوستم می گویند چون کارت آمایش داری، نمی توانی کارت بگیری و آن را می شکند. بعد از کلی بحث و جدل هم می گویند همین که هست. هزینه صدور کارت را هم که گرفته بودند، پس نمی دهند. او را تهدید می کنند که اگر از بانک بیرون نروی، به کلانتری زنگ می زنیم.»
کاربر دیگری نیز تجربیاتش را این گونه شرح می‌دهد: «دانشجوی تبدیل وضعیتی هستم. بانک دیروز کارتم را مسدود کرده بود، امروز صبح که به بانک مراجعه کردم، صفی از هم وطنان بود که چه با پاسپورت و چه با کارت آمایش، حساب‌هایشان مسدود شده بود. از متصدی بانک سوال کردم، گفتند با تغییراتی که اتباع و پلیس در مشخصات تان ایجاد می کند، حساب تان مسدود می‌شود تا با مراجعه به بانک و تصحیح آن ها، دوباره فعال شود.»
حالا وب سایت «فارس من» کمپین «چرا من حق ندارم از کارت بانکی استفاده کنم» را راه انداخته است تا صدای شهروندان افغانستانی مقیم ایران را به گوش مسوولان ایرانی برساند. آن ها امیدوارند که جمهوری اسلامی به مشکلات‌شان رسیدگی کند و بیش از این مهاجرین افغان را از حقوق شان محروم نکند.