در روزی که حامیان رهبر جمهوری اسلامی سفر بشار اسد به تهران را نشانی از پیروزی سیاست خارجی جمهوری اسلامی می‌دانستند، خبر استعفای محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران منتشر شد و وب سایت انتخاب به نقل از او نوشت: «بعد از عکس‌های ملاقاتهای امروز دیگر جواد ظریف به عنوان وزیر خارجه در جهان اعتباری ندارد.»
اشاره ظریف به عکس‌هایی بود که قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، در دیدار بشار اسد با رهبر و رئیس جمهور ایران حضور داشت و وزیر خارجه غایب بود.
فرامرز داور, ایران‌وایر:
دردیدار روسای جمهور سوریه و ایران، قاسم سلیمانی برخلاف روال معمول در طرف بشار اسد نشسته بود. ساعاتی پس از استعفای ظریف اعلام شد که او و دولت از سفر بشار اسد به تهران اطلاع نداشته‌اند. حداقل اینکه ظریف به دیدار بشار اسد با رهبرجمهوری اسلامی دعوت نشده بود.
این تنها درگیری ظریف با نزدیکان آیت‌الله خامنه‌‌ای نبود و بارها خبر از اختلاف‌های او منتشر شده بود، از جمله زمانی که حسین امیر عبداللهیان، معاون عربی خود را تغییر داد، گزارش‌هایی درباره اختلاف او و قاسم سلیمانی منتشر شد.
این اختلافات درباره موضوعات منطقهای البته کمتر از اختلافات درباره موضوع برجام و روابط با آمریکا و اروپا بود. بارها نزدیکان آیت‌الله خامنه‌‌ای از آرزوی خود برای محاکمه ظریف به دلیل برجام سخن گفته بودند. خروج آمریکا از برجام نیز این فرصت را فراهم کرده بود که به ظریف بتازند.
محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی، خبر پذیرش استعفای ظریف را تکذیب کرده است. ساعاتی پیش از تکذیب واعظی، کتایون لامع‌زاده، خبرنگار ایرنا در توییتر خود نوشته بود: «یک منبع آگاه در پاسخ به سوالم که آیا رییس‌جمهور این استعفا رو پذیرفته گفت: پایان ظریف.»
حتی اگر استعفای ظریف نیز از سوی حسن روحانی پذیرفته نشود، باز هم عبارت «پایان ظریف» می‌تواند درست باشد. این استعفا تبعات زیادی را برای ظریف ایجاد خواهد کرد، چرا که خبر خروج بشار اسد از سوریه و سفر او به ایران مانند بمبی خبری بود که می‌توانست از پیروزی سیاست خارجی منطقهای جمهوری اسلامی حکایت داشته باشد.
با این حال استعفای ظریف عملا این بمب خبری را تحت الشعاع قرار داد و تضعیف کرد. با این حساب نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی به ظریف به دلیل اعلام استعفای خود در این روز شدیدا حمله خواهند کرد.
محمد جواد ظریف از سوی برخی نامزد انتخابات ریاست جمهوری آینده خوانده شده بود اما او بارها گفته بود که در سیاست داخلی تخصصی ندارد. این استعفا نیز باعث خواهد شد که نزدیکان آیت‌الله خامنه‌‌ای به ریاست‌جمهوری او راضی نشوند.
پیش از استعفای ظریف، برجام، یعنی مهم‌ترین فراز فعالیت ظریف با خروج آمریکا از برجام ناقص شده بود. خروج آمریکا به منتقدان داخلی نیز فرصت داده که امتیازات برجام را صفر و حتی منفی جلوه دهند.
در چند ماه گذشته همچنین تیم مذاکره او عملا از هم پاشیده بود. عبدالرسول دری اصفهانی به اتهام جاسوسی بازداشت شده بود و جواد کریمی قدوسی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران، درشهریور امسال در جلسه سوال از ظریف فیلمی را پخش کرد که به گفته او اطلاعات سپاه تهیه کرده بود.
این فیلم علیه دری اصفهانی و همچنین تیم مذاکره اتمی و برجام تهیه شده بود.
حمید بعیدی‌نژاد نیز سفیر ایران در لندن شد و مجید تخت روانچی، معاون سیاسی دفتر رییس‌جمهور. بقیه اعضای این تیم نیز وضعیت چندان بهتری ندارند.
از سوی دیگر مجمع تشخیص مصلحت نظام، همچنان لوایح پالرمو و الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم را تصویب نکرده و برجام نصفه و نیمه با اروپا نیز هنوز به فرجام نهایی نرسیده است.
حتی برخی از نزدیکان آیت‌الله خامنه‌‌ای از خروج از برجام سخن می‌گویند. شاید از همین رو استعفای ظریف ترس احتمال جنگی شدن شرایط را ایجاد کرده است. شاید آنان هراس دارند که استعفای ظریف به معنای پایان دیپلماسی و قدرت گرفتن بیشتر سپاه پاسداران باشد و شرایط بیشتر به سمت جنگی شدن پیش برود. استعفای ظریف برای بسیاری از ایرانی‌ها یعنی قبول شکست مذاکرات و ناامیدی از اروپا از طرف ایران و ورود ایران به فاز درگیری مستقیم با عربستان در یمن، اسراییل در سوریه و حتی نیروهای آمریکا در نقاط مختلف خاورمیانه.
برای مخالفان جمهوری اسلامی اما وضعیت چندان تفاوتی ندارد. چرا که ظریف قرار بود روز سه شنبه در کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی و وضعیت حقوق بشر در ایران را توجیه کند. او پیش از استعفا نیز خود را «پروفسور حقوق بشر» خوانده و گفته بود که بیش از ۳۰ سال حقوق بشر تدریس می‌کند. او با این عبارات همه بسیار پررنگ‌تر از گذشته نقض حقوق بشر در ایران را توجیه کرده بود.
او پیش از این نیز درباره فشارها به مردم ایران گفته بود که «ما خودمان انتخاب کردیم یک جور دیگر زندگی کنیم». اخیرا نیز گفته بود که «ما افتخار می‌کنیم که به خاطر حمایت از فلسطین (که ایران در آن با شعار نابودی اسرائیل شاخص شده است) زیر فشار هستیم.»
هرچند دربین دولت‌های گذشته محمد جواد ظریف بیشتر از همه منتقد سیاست خارجی دولت احمدی نژاد بوده و تنها در این دولت بوده که به صورت کامل کنار گذاشته شده بود، اما سرنوشتش به سرنوشت وزیر خارجه این دولت شبیه شده است.
منوچهر متکی، وزیر خارجه احمدی نژاد درحالی که در سفر خارجی بود عزل شد و به همین دلیل عزلش بازتاب گسترده‌تری پیدا کرد. خبر استعفای ظریف نیز همزمان با سفر یک متحد منطقهای ایران به تهران منتشر شده است.
استعفای ظریف اما درحالی رخ داده که وزارت خارجه آمریکا کارزار فشار بر جمهوری اسلامی را آغاز کرده و وزارت خارجه ایران تلاش بسیاری را برای کمرنگ برگزار شدن نشست ورشو انجام داده بود. از این رو شاید حامیان فشار بیشتر دولت ترامپ بر جمهوری اسلامی استعفای ظریف را به عنوان نشانه پیروزی سیاست خود نیز تلقی کنند.
در ماه‌های گذشته نیز اسرائیل بارها به مواضع ایران درسوریه حمله کرده تا آن جا که حسن نصرالله به اسرائیل درباره وقوع جنگ در منطقه هشدار داده است. از این رو شاید استعفای ظریف پرخبر‌ترین وپربازتاب‌ترین استعفای یک وزیر در ایران پس از انقلاب ۵۷ باشد.
ظریف اولین وزیر خارجه ایران بود که پس از قطع روابط جمهوری اسلامی و آمریکا با همتای آمریکایی خود دیدار کرد. اینک او اولین وزیر خارجه ایران است که استعفا می‌دهد و استعفایش به صورت گسترده‌‌ای بازتاب و تبعات دارد.