برادران «لاریجانی» درحالی این روزها یکی از قدرتمندترین خانوادهها در ایران هستند که پدرشان پیش و پس از انقلاب ۵۷ هیچگاه در موضوعات سیاسی وارد نشده بود. تا ۱۰ سال پیش، «علی» و «محمدجواد» درفضای سیاسی ایران خبرساز بودند اما انتصاب «صادق لاریجانی» به ریاست قوه قضاییه و مطرح شدن او به عنوان یکی از گزینههای رهبری آینده، او را بیش از دو برادر دیگر قدرتمند کرد. صادق تنها فرزند «میرزا هاشم آملی» است که مانند پدر، در حوزه علمیه تحصیل کرده است.
ایرانوایر:
در ۱۰ سال گذشته، همزمان علی و صادق لاریجانی روسای دو قوه مقننه و قضاییه بودهاند و محمدجواد لاریجانی معاون بینالملل و دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه و مدیر پژوهشگاه دانشهای بنیادی است. «محمدباقر لاریجانی» نیز معاون آموزشی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. در این میان، «فاضل لاریجانی» هم رییس شعبهای از دانشگاه آزاد است که به نام پدرش نامگذاری شده است. او پیش از این، رایزن فرهنگی ایران در کانادا بود.
گفته شده که میرزا هاشم آملی، پدر برادران لاریجانی، در ۱۳ سالگی به مدرسهٔ «سپهسالار» رفت تا علوم حوزوی را فرا گیرد. در همین مدرسه هم با «سیدحسن مدرس» آشنا شد. خودش درباره حمایتهای مدرس گفته است: «حجره مناسبی به من داد که به تنهایی از آن استفاده میکردم و ماهی پنج تومان هم برایم مقرری تعیین کرده و به خادم مدرسه هم گفته بود تا در شستن لباسها و تهیه خوراک به من کمک کند. آنقدر خوشحال شده بودم که شاید آن شب از خوشحالی خوابم نبرد.»
میرزا هاشم در سن ۲۷ سالگی از آیتالله «سیدمحمد حجت» اجازه اجتهاد گرفته بود. او پیش از آن که وارد حوزه علمیه قم شود، در حوزه علمیه نجف بود و فرزندانش نیز درنجف به دنیا آمدهاند. روحانیونی که با او حشر و نشر داشته، گفتهاند که او فردی بذلهگو بوده است؛ روحیهای که در فرزندان او نیز دیده میشود. همه برادران لاریجانی به کنایههای سیاسی خود مشهورند و با وجود قیافه عبوس، در جلسات خصوصی رسمی بسیار شوخی میکنند.
آیتالله «محمدعلی گرامی» در خاطراتش میگوید میرزاهاشم درباره مخالفت برخی از اعضای حوزه با جلسه جامعه مدرسین به شوخی گفت: «شاید آن آقا که جلسهٔ جامعه را تحریم کرده، فکر میکند جامعه از جماع (سکس) است!»
گفته میشود که وقتی میرزاهاشم از نجف به تهران آمد، به عادت نجف، کارهای شخصی خود، از جمله خرید روزانهاش را انجام میداد. روحالله خمینی به او توصیه کرده بود: «این جا نجف نیست، قم است. یک کسی را پیدا کن که این کارها را برایت انجام دهد. شأن علمایی را حفظ کن.»
پدرلاریجانیها در سال ۱۳۷۱، در ۹۱ سالگی درگذشت. با وجودی که علی و محمدجواد در آن زمان صاحب منصب بودند، مرگ او درفضای سیاسی بازتابی نداشت. او چه قبل و چه بعد از انقلاب، هرگز وارد سیاست نشد اما با روحانیون سرشناس روابط نزدیک داشت.
به گفته «علی مطهری»، نماینده مجلس شورای اسلامی، میرزا هاشم آملی اصرار داشته است که پسرانش در سن نوجوانی و با دختران خانوادههای بانفوذ ازدواج کنند. علی لاریجانی نیز در حالی که حدود ۲۰ سال سن داشت، با «فریده مطهری»، دختر «مرتضی مطهری» که حدود ۱۵ سال سن داشت، ازدواج کرد. صادق لاریجانی داماد آیتالله «وحید خراسانی»، از مراجع تقلید شیعه و باقر داماد آیتالله «حسن حسنزاده آملی»، از روحانیون شاخص است.
البته محمدجواد لاریجانی با دخترعمه خود ازدواج کرده و در پاسخ به سوالی درباره این که در چه سنی این ازدواج انجام شده، گفته است: «خودم هم نمیدانم. فکر کنم۱۶ یا ۱۷ ساله بودم.»
«مصطفی محقق داماد»، رییس سازمان بازرسی کل کشور در دوره آیتالله خمینی و از روحانیون شاخص نیز با خواهر بزرگ برادران لاریجانی ازدواج کرده است.
مادر لاریجانیها دختر «محسن اشرفی»، از روحانیون شاخص بهشهر بود و «احمد توکلی»، نوه خاله برادران لاریجانی است. آیتالله «عبدالله جوادی آملی»، از مراجع تقلید شیعه نیز از بستگان مادری آنها است.
پس از فوت میرزا هاشم آملی، ریاست مدرسه علمیه «حضرت ولیعصر» که توسط او ساخته شده بود، دراختیار صادق لاریجانی قرار گرفت. گفته شده آیتالله علی خامنهای در جلسات فقهی که برای جا انداختن مرجعیت رهبر جدید جمهوری اسلامی برگزار میشد، به صادق لاریجانی علاقهمند شده است.
صادق لاریجانی در سال ۱۳۷۷ به عنوان نماینده دوره سوم مجلس خبرگان رهبری از استان مازندران به این مجلس راه یافت و سه سال بعد از سوی آیتالله خامنهای، به عنوان عضو فقهای شورای نگهبان منصوب شد. او در نشست نمایندگان نامزدهای معترض به نتیجه انتخابات با رهبر جمهوری اسلامی، در کنار آیتالله خامنهای قرار گرفت و چند ماه بعد سمت رییس قوه قضاییه را به وی دادند.
تعطیل کردن دادگاههای علنی معترضان به انتخابات ریاست جمهوری و برکناری «سعید مرتضوی» از سمت دادستان تهران، از جمله اولین اقدامات او بود. با این حال، بعد از مدت کوتاهی عملکرد قوه قضاییه به روال سابق بازگشت. صادق لاریجانی در دوران ریاست خود بیشتر اختیارات، از جمله تصمیمگیری درباره اجرای برخی از حکمهای اعدام را به معاون اول خود، «غلامحسین محسنی اژهای» واگذار کرد.
در آخر دوره ریاست او نیز اعدام برخی از افرادی که از آنها با عنوان «مفسد اقتصادی» نام برده میشد و در بازار سکه و ارز نقش داشتند، آغاز شد. این حکمها در دادگاههای ویژهای صادر شدند که با پیشنهاد صادق لاریجانی و موافقت رهبر جمهوری اسلامی ایجاد شده و شبیه به دادگاههای صحرایی بودند.
دراین دادگاهها تنها متهمان محکوم به اعدام حق اعتراض و درخواست تجدید نظردارند و برخی از حکمهای اعدام نیز ظرف مدت حدود ۵۰ روز تایید شده است.
بازداشت «حسین فریدون» برادر رییس جمهوری و «مهدی جهانگیری» برادر معاون اول «حسن روحانی»، همچنین «محمدرضا رحیمی»، «اسفندیار رحیم مشایی» و «حمید بقایی»، معاون اول، رییس دفتر و معاون اجرایی «محمود احمدینژاد» در زمان ریاست جمهوری، در دوره ریاست لاریجانی بر قوه قضاییه رخ داد. با این حال، در دوره او دو پرونده فساد فاضل و محمدجواد لاریجانی بدون رسیدگی، مختومه شد.
محمود احمدینژاد در سال۱۳۹۱، در صحن علنی مجلس نوار گفتوگوی فاضل با سعید مرتضوی، سرپرست وقت سازمان تامین اجتماعی را پخش کرد. در این گفتوگو، فاضل لاریجانی به سعید مرتضوی پیشنهاد میداد در ازای شفاعت او نزد برادرانش، به وی رشوه پرداخت کند. محمدجواد لاریجانی نیز به «زمین خواری» متهم است. در دوره ریاست جمهوری محمود احمدینژاد، اسنادی از این اتهام منتشر شدند که به نظر میرسید نزدیکان رییس جمهوری وقت آن را در اختیار رسانهها قرار داده بودند.
وبسایت «بامداد خبر» در ۲۷ خرداد ۱۳۹۱ چندین سند «محرمانه» منتشر کرد که در آن به تصرف بیش از ۳۴۲ هکتار اراضی ملی در حاشیه ورامین و نگهداری بیش از ۹۰۰ راس گوسفند و ۲۰۰ نفر شتر به صورت غیرقانونی در اراضی تصرفی توسط محمدجواد لاریجانی اشاره شده بود.
موضوع حسابهای شخصی رییس قوه قضاییه نیز یکی از اتفاقات جنجالی در دوره مدیریت صادق لاریجانی بود که دادستانی تهران حتی برای بازداشت «محمود صادقی»، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی به دلیل سخنانش درباره این حسابها اقدام کرد. پرونده این نماینده مجلس همچنان مفتوح است.
«مسعود کرباسیان»، وزیر اقتصاد در صحن علنی مجلس در پاسخ به سوال محمود صادقی گفته بود این ۶۳ حساب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۵ افتتاح یا بسته شدهاند؛ حسابهایی که هرچند پولهای آن صرف قوه قضاییه میشدند اما اختیار مصرف آنها به دست رییس قوه و خارج از ساختار مالی رسمی و بدون نظارت بودند.
صادق لاریجانی پیش از ترک قوه قضاییه، به ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شده بود. این انتصاب دستکم برای دو نفر خوشایند نبود؛ روسای جمهور کنونی و سابق. حسن روحانی و محمود احمدینژاد هر یک به دلایل خود این انتصاب را نپسندیدند. شاید روحانی انتظار داشت که فردی نزدیک به او مانند «علیاکبر ناطق نوری» و یا حداقل افرادی چون «محمدعلی موحدی کرمانی» به ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شوند.
احمدینژاد هم در اواخر دوران ریاست جمهوری خود، ضمن افشاگری فسادهای مالی برادران لاریجانی، بر شایعهها درباره دستگیری «زهرا لاریجانی»، فرزند صادق لاریجانی به اتهام «جاسوسی» تاکید کرده بود.
در نخستین جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام به ریاست لاریجانی که ۱۵ دی ماه برگزار شد، روحانی و احمدینژاد هیچکدام حضور نیافتند. بر خلاف روحانی، احمدینژاد تصمیم گرفت در دومین جلسه(۲۹ دی ماه) این مجمع شرکت کند. او در جلسه حاضر شد و در مقابل دوربین عکاسان انگشتان خود را به علامت پیروزی بالا گرفت.
در دوره ریاست صادق لاریجانی، مجمع با لایحه جنجالی «پالرمو» مواجه شد و اعضای این نهاد پس از فشارها، هنوز شجاعت ابراز نظر درباره این لایحه را ندارند.
براساس گفتههای نزدیکان محمود احمدینژاد، صادق لاریجانی سودای رهبری آینده جمهوری اسلامی را دارد و علی لاریجانی سودای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ را.