انتشار گزارش فروردین ماه شاخص مدیران خرید یا «شامخ» که توسط اتاق بازرگانی صنایع و معادن و کشاورزی ایران انجام گرفته، موجی از تغییر نگرش‌ها را در میان فعالان اقتصادی، کارشناسان و علاقه‌مندان اقتصاد ایران ایجاد کرده است.
شامخ چیست؟ شاخصی است که بینش و دیدگاه‌های سریع و آنی فعالان اقتصاد را از شرایط اقتصاد کشور در بخش‌های صنعت و خدمات ارائه می‌دهد و مقیاسی است که مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران از طریق پاسخ بنگاه‌های نمونه در صنایع مختلف به سؤالات مشخص، استخراج و اوایل هرماه منتشر می‌شود و رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای مورد بررسی را نشانه‌گذاری می‌کند.
گزارش تازه: سقوط چشمگیر امیدواری فعالان اقتصادی ایران
در جریان استخراج این شاخص، اگر عدد شاخص بیش از ۵۰ واحد باشد نشان می‌دهد که حال اقتصاد خوب است در حالی که هر رقمی زیر ۵۰ واحد، از قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود حکایت دارد.
اعداد فروردین ماه چه می‌گوید؟ این شاخص در فروردین امسال ۳۶.۳۸ واحد محاسبه شده که نسبت به «شامخ» اسفندماه سال گذشته (۵۵.۳۶ واحد)، ۱۸.۹۸ واحد (معادل ۳۸.۲۴ درصد) افت کرده است.
شاید عدد افت شاخص فروردین ماه به لحاظ فنی در ارتباط با تعطیلی نوروز تحلیل شود، اما افت شدید آن سخن از اتفاقاتی متفاوت دارد.
رادیو فردا:
چرا گزارش فروردین ماه متفاوت است؟
همواره پس از تعیلات نوروزی صاحبان حرف و مشاغل به عملیاتی کردن برنامه‌ها بر اساس جمع‌بندی داده‌ها و پیش‌بینی‌ها می‌پردازند و این شاخص شاید به لحاظ شکلی متعلق به فروردین ماه بوده اما چراغ راهنمای حرکت ماشین اقتصاد فعالان در جاده پر سنگلاخ کنونی است و وزن واقعی بیشتری در تصمیم‌سازی‌ها و نه عملکردها نسبت به ماه‌های آتی دارد.
اعداد چگونه سخن می‌گویند؟
با تحلیل اعداد این گزارش می‌توان به این نتیجه رسید که ادامه رکود در کل صنایع امری بدیهی شمرده است.
– افزایش شدید و غیرمتعارف هزینه‌های تولید بر اساس قیمت خرید مواد اولیه به طرز نامتوازنی حتمی تلقی و اعلام شده است.
– موجودی مواد اولیه در تمامی صنایع، بجز صنایع نفت و گاز و پالایشگاهی، در نقطه عدم اطمینان قرار دارد و این نگرانی بواسطه قطعی شمردن عدم روابط پایدار با اتحادیه اروپا یا شرکای دیگر ایران در بعد خارجی و عدم اعتماد به حاکمیت در تسهیل روابط داخلی است.
– میزان دریافت یا امید به دریافت سفارشات جدید عددی نزولی را نشان می‌دهد و این مهم بدان معناست که طول بردار ادامه کسب و کار ها با توجه به اسفند سال قبل کوتاه‌تر شده و بسیاری در حال کوچک‌تر کردن فعالیت‌ها و خروج از بازارها بر اساس تصمیم‌گیری‌ها هستند و فعالیت‌های اقتصادی که گران اداره می‌شوند از این بازار حذف می‌شوند.
– مدت زمان بیشتری برای دریافت سفارشات نیز به عنوان یک خروجی اصلی پذیرفته شده است.
– اعداد شاخص میزان فروش محصولات و موجودی انبار نشان‌دهنده آن است که نسبت با اسفند ماه قبل تولیدکنندگان خیلی تمایل به فروش محصول نهایی خود نداشته و کالاها به میزان بیشتری روانه انبارها می‌شود.
این تحلیل در خصوص کاهش صادرات نیز صادق است هر چند تمایل یا نیاز جهت اجرای این فرآیند استنباط یا مشاهده می‌شود.
– قیمت محصولات تولیدشده در این گزارش شدیداً افزایشی ارزیابی شده و تقریباً تمامی مخاطبان تهیه این شاخص موافقت خود را با رشد شدید قیمت اعلام کرده‌اند.
– از اعداد اعلام شده جهت استخدام نیروی انسانی می‌توان چنین استنباط کرد که تلاش شایان توجهی بر عدم دامن زدن به مقوله بحران بیکاری وجود دارد و خوش‌بینی فعالان سزاوار احترام است.
– صنایع غذایی خود را در شرایط بدبینی ارزیابی می‌کنند.
– صنایع چوب و کاغذ و مبلمان تلقی مثبتی از اوضاع داشته و نگاه مثبتی به ادامه فعالیت‌ها دارند.
– صنایع تولید وسایل نقلیه انتظار تولید بیشتری را به جامعه ارائه می‌دهند.
– صنایع کانی غیرفلزی عدم تغییرات شدید در فعالیت‌های خود را خبر خوبی تلقی می‌کنند.
– صنایع نفت و گاز و پالایشگاهی خوش‌بینی خاصی در راه‌اندازی چرخه تولید دارند اما نسبت به راه‌اندازی چرخه فروش از سکوت عمیقی در رنج هستند.
– صنایع ماشین‌سازی و لوازم خانگی از اعتماد بنفس قابل اتکایی نسبت به ادامه کسب و کارها برخوردارند.
– صنایع لاستیک و پلاستیک تولیدات را نه روانه بازارها، بلکه روانه انبارها می‌کنند.
– صنایع فلزی به رغم کاهش تولید استقامت خوبی را در حفط نیروی انسانی دارند.
– صنایع شیمیایی از ضربه افزایش قیمت مواد اولیه در رنجند و از عدم اقبال در فروش محصولات نهایی خود احساس ضعف می‌کنند.
– صنایع پوشاک و چرم کماکان استقامت خاصی برای ادامه فعالیت‌ها دارند.
– صنعت نساجی نسبت به ادامه فعالیت‌ها از بدبینی واقع‌گرایانه‌ای برخوردار است.
– از دیدپگاه اتاق ایران در طبقه‌بندی سایر صنایع این گروه که شامل صنایع تولید فرآورده‌های توتون و تنباکو، صنایع چاپ و تکثیر رسانه‌های ضبط شده و تولید سایر مصنوعات و ماشین آلات است، روند مثبتی در ادامه فعالیت خود دارند.