صادق زیباکلام در روزنامه شرق نوشت: هر طور که واکنش واشنگتن در قبال رویدادهای اخیر در خلیج فارس را تصور کنیم، به نظر میرسد یک عنصر به طور منظم برجسته میشود؛ نوعی مدارا و تسامح در برابر ایران؛ اگر نگفته باشیم کوتاهآمدن و حتی عقبنشینی.
اما چرا به نظر میرسد که ایالات متحده در برابر ایران، به طور متناوب در حال کوتاه آمدن است؟ حتی زمانی که نفتکش انگلیسی در تنگه هرمز از طرف نیروی دریایی ایران توقیف شد.
فراموش نکنیم همین دو هفته قبل بود که یک ابرنفتکش در جبلالطارق، از سوی تفنگداران نیروی دریای انگلیس توقیف شد و مشخص شد نفت ایران را حمل میکرده و ایران اعلام کرد این اقدام نوعی راهزنی دریایی است و بیپاسخ نمیماند. با وجود این بعد از اقدام دو روز قبل ایران، همچنان از آمریکا واکنش خاصی دیده نمیشود.
به نظر میرسد چهار دلیل برای خودداری ترامپ از درگیرشدن با ایران محتمل است. نخستین احتمال، همان نظر شماری از فرماندهان نظامی کشورمان مبتنی بر این است که ایران دست بالای نظامی را در منطقه دارد و آمریکاییها اصراری برای درگیرشدن در چنین شرایطی ندارند.
با توجه به این که قسمت عمده صادرات نفت خلیج فارس به آسیا و اروپا میرود؛ بنابراین کشورهای آسیایی بهعلاوه اروپاییها باید سهم خیلی بالاتری از هزینه حضور نظامی در خلیج فارس را تأمین کنند؛ پس ناامنشدن تنگه هرمز دست کم در این مرحله چندان هم برای ترامپ نامطلوب نیست.
خودداری واشنگتن از درگیرشدن مستقیم با تهران یقینا سبب میشود تا کشورهایی که وابستگی بیشتری به نفت خلیج فارس دارند، مجبور شوند خیلی جدیتر به فکر چاره برآمده و لاجرم هزینه بیشتری را برای تأمین امنیت تجارت دریایی متقبل شوند.
دلیل سوم هم همچنین اقتصادی است. ناامنی در خلیج فارس باعث افزایش قیمت نفت میشود و ایالات متحده بهعنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان این محصول، خیلی هم از این بابت متضرر نمیشود.
دلیل چهارم، بازمیگردد به تجربه تلخ دخالت نظامی آمریکا در افغانستان و عراق. اگرچه آمریکاییها بنا ندارند حتی یک سرباز هم وارد خاک ایران کنند و شکل درگیری احتمالی با ایران کاملا با آن چه در افغانستان و عراق اتفاق افتاد، متفاوت خواهد بود، در هر حال تهران میداند درگیری نظامی با ایران با اقبال عمومی در آمریکا روبهرو نخواهد شد.
از میان همه دلایلی که اشاره شد، مورد آخر برای ایران از همه تأملبرانگیزتر است. اگر این ملاحظه درست باشد، در آن صورت ترامپ برای ما خوابهایی دیده که بخش اول آن، مجابکردن افکار عمومی در آمریکا که آن کشور به دنبال برخورد نظامی و ناامنکردن مسیر کشتیرانی در خلیج فارس نبوده و دولت آمریکا ماهها از خود صبوری و خویشتنداری نشان داده بود، اما ایران برعکس، بر دامنه اقدامات تحریکآمیز میافزوده است.
نتیجتا آن که ترامپ و ادارهکنندگان کاخ سفید چارهای نداشتند؛ جز این که در نهایت در برابر ایران بایستند.