همزمان با سالروز اعدامهای زندانیان سیاسی دهه ۱۳۶۰ در ایران، کانون پناهندگان سیاسی ایران و کمیته دفاع از زندانیان سیاسی ایران در برلین، مراسم بزرگداشتی برای جانباختگان زندانیان سیاسی این دهه برگزار کردند.
شامگاه یکشنبه ۲۲ سپتامبر ( ۳۱شهریور) مراسمی با حضور تعداد زیادی از فعالان سیاسی ایرانی مقیم برلین و جمعی از خانوادههای زندانیان جانباخته تابستان ۱۳۶۷ برگزار شد. شرکت‌کنندگان این مراسم تداوم “چهل سال سرکوب، شکنجه و ترور” توسط نظام جمهوری اسلامی را محکوم و اعلام کردند که با وجود سرکوب “سیستماتیک” در ایران طی ۴۰ سال گذشته، “مقاومت” خانوادههای قربانیان، فعالان و زندانیان سیاسی نیز ۴۰ ساله شده است.
برگزارکنندگان این مراسم همچنین اعلام کردند که پاسخ “رژیم” به روند مقاومت خانواده قربانیان زندانی اعدام شده دهه ۶۰، افزایش فشار بر فعالان سیاسی و اجتماعی، زندانیان سیاسی، اعدام، شکنجه و پرونده‌‌سازی‌‌های امنیتی و اعتراف‌‌های تلویزیونی بوده است.
اعدامهای زندانیان عقیدتی – سیاسی مخالف جمهوری اسلامی در دهه ۱۳۶۰ اتفاق افتاد. نوشته‌‌ها و مستندنگاری‌‌های بازماندگان زندان‌‌های آن دوره نشان میدهد که در سال ۶۷ هزاران زندانی سیاسی وابسته به سازمان مجاهدین خلق و گروه‌‌های چپ، بدون محاکمه به جوخه‌‌های اعدام سپرده شدند؛ اعدام‌‌هایی که از آن با نام “کشتار جمعی” زندانیان سیاسی در تابستان ۶۷ یاد می‌‌شود.
انتشار فایل صوتی صحبت‌‌های حسینعلی منتظری، قائم مقام وقت آیت الله خمینی، نیز که دو سال پیش توسط احمد منتظری، فرزندش منتشر شد، این اعدام‌‌ها را تایید کرده است. آیت الله منتظری در این فایل صوتی، خطاب به گروه تصمیم‌‌گیرنده برای احکام اعدام گفته بود: «به نظر من بزرگترین جنایتی که در جمهوری اسلامی شده و در تاریخ ما را محکوم می‌‌کنند به دست شما انجام شده و شما را در آینده جزو جنایتکاران در تاریخ می‌‌نویسند.»
رضا معینی: انجام دادخواهی با همبستگی عقلانی
رضا معینی، روزنامه نگار و مسئول بخش ایران در سازمان گزارشگران بدون مرز، به عنوان سخنران اصلی مراسم بزرگداشت جان باختگان دهه ۶۰ و تابستان ۱۳۶۷، چهل سال مقاومت برای دادخواهی را اقدامی ارزشمند دانست و گفت که باید فراتر از این پیش رفت و از مقاومت به “انجام دادخواهی” رسید.
رضا معینی، مسئول بخش ایران در سازمان گزارشگران بدون مرز
به اعتقاد او، اگرچه مقاومت امروز مردم در ایران، یک پایداری همگانی بوده و در صدر آن، خانوادههای قربانیان کشتارهای زندانیان دهه ۶۰ قرار دارند ولی همه این مقاومتها یک نوع تلاش برای “زیستن در مقابل مرگ سهمگین نظام جمهوری اسلامی” بوده است.
مسئول بخش ایران در سازمان گزارشگران بدون مرز معتقد است حواله دادن وضعیت امروز به جبر تاریخ، کارگشا نیست، بلکه برای دادخواهی باید فراتر از این حرکت کرد و نگاه آخرالزمانی برای بهبود را کنار گذاشت.
معینی با اشاره به اینکه برای وارد شدن به روند “انجام دادخواهی” باید بسیاری از مفاهیم را متناسب با پیشرفت علوم و چارچوب‌‌های ذهنی بازتعریف کرد، ادامه داد: «در نگاه امروز، مفاهیمی مثل شخص قربانی همان معنای سابق را ندارد. امروز خود حکومت با کارکرد سرکوب‌‌گرایانه، قربانی تولید میکند. این قربانی بخشی از پیکره خود نظام تا کارگرانی را شامل می‌‌شود که به خیابان‌‌ها می‌‌آیند و اعتراض می‌‌کنند.»
معینی همچنین تاکید کرد که تمرکز بر نگاه سنتی “قربانی‌‌پروری” بر اساس تفکر و ایدئولوژی مذهب شیعه، باعث جلب ترحم و همبستگی احساسی و مکانیکی مردم می‌‌شود، در حالی که “انجام دادخواهی” نیازمند “همبستگی عقلانی و اخلاقی” است.
به اعتقاد او، رسیدن به رویکرد همبستگی عقلانی، نه تنها از انفعال پیشگیری میکند بلکه باعث رسیدن به یک نگاه ژرفتر و پویاتر می‌‌شود. او تاکید دارد که جبر تاریخی و حواله دادن وضعیت به تاریخ، راهگشای دادخواهی نیست.
“افشای فساد بیشتر و محدودیت بیشتر رسانه‌‌ها”
وضعیت روزنامه‌‌نگاری در جهان و سرکوب روزنامه‌‌نگاران در ایران، از دیگر محورهای سخنان رضا معینی بود. او با اشاره به اینکه وضعیت آزادی رسانه‌‌ها در سراسر جهان، نگران‌‌کننده است، این وضعیت را در اروپا “کمابیش خوب” دانست.
آزادی رسانه‌‌ها و روزنامه‌‌نگاران اما در ایران همچنان مورد تهدید است. سازمان گزارشگران بدون مرز در تازه‌‌ترین اطلاعیه خود نسبت به احکام سنگین صادره برای روزنامه‌‌نگاران دستگیر شده و زندانی بعد از اعتراضات کارگری در برخی شهرهای ایران، واکنش نشان داده و خواستار آزادی آنها شده است.
اجرای سه ترانه با موضوعات “خاوران، کوچ و میراث” با آواز گلرخ جهانگیری، بزرگداشت زندانیان جانباخته در دهه ۶۰ و تابستان ۶۷ را به پایان رساند
مسئول بخش ایران در سازمان گزارشگران بدون مرز گفت که اصلی‌‌ترین مشکل جمهوری اسلامی از آغاز شکل‌‌گیری تا امروز، عدم “اطلاع‌‌رسانی شفاف” بوده است. معینی گفت: «آزادی رسانه‌‌ها و اطلاع‌‌رسانی شفاف در ایران به ویژه زمانی که فسادها افشا می‌‌شود و هر کدام از مسئولان جمهوری اسلامی، دیگری را به جنایت و فساد متهم میکند، محدودتر می‌‌شود.»
گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز نشان میدهد ایران در سال‌‌های اخیر، همواره “بزرگترین زندان” برای روزنامه‌‌نگاران بوده و به گفته معینی این وضعیت در سال ۱۳۹۸ همچنان دیده می‌‌شود. او همچنین ایران را “بزرگترین زندان روزنامه‌‌نگاران و شهروند خبرنگاران زن” دانست.
غیبت “منصوره بهکیش” و خاورانی در شهرستان درود
براساس اعلام قبلی قرار بود “منصوره بهکیش”، از خانواده خاوران و عضو مادران پارک لاله، یکی از سخنرانان مراسم بزرگداشت اعدامهای دهه ۶۰ باشد ولی حمید نوذری، مسئول کانون پناهندگان سیاسی ایران در برلین گفت که با وجود همه تلاش‌‌ها، خانم بهکیش به دلیل وضعیت تقاضای پناهندگی در ایرلند، موفق نشده است برای حضور در این مراسم، روادید سفر به آلمان را دریافت کند.
خانم بهکیش بارها به دلیل نوشتن مقاله‌‌های مختلف در شبکه‌‌های اجتماعی و پیگیری علت اعدام دسته‌‌جمعی و گروهی زندانیان عقیدتی- سیاسی در دهه ۶۰ و به ویژه اعدامهای سال ۱۳۶۷، توسط ماموران در ایران بازداشت شده بود.
نمایش فیلم کوتاهی درباره وجود یک خاوران در شهرستان «درود» استان مرکزی، توجه حاضران در نشست را جلب کرد. این فیلم کوتاه، ماجرای اعدام تعدادی از اعضای یک خانواده را روایت می کند که در دهه ۶۰ در استان مرکزی زندانی بوده و اعدام شدند. «یسنا» راوی این مستند، ماجرای آشنایی خود را با اعضای این خانواده روایت میکند. او از وجود خاورانی در شهر درود خبر میدهد. این فیلم کوتاه را “کنگره سراسری همیاری ایرانیان” در سوئد برای برگزارکنندگان این نشست ارسال کرده بود.
اجرای سه ترانه با موضوعات “خاوران، کوچ و میراث” با آواز گلرخ جهانگیری، بزرگداشت زندانیان جانباخته در دهه ۶۰ و تابستان ۶۷ را به پایان رساند؛ جان‌باختگانی درباره تعداد آنها آمار دقیقی در دست نیست. حسینعلی منتظری در کتاب خاطرات خود با استناد به گزارش‌های دریافتی تعداد آنها را ۲۸۰۰ تا ۳۸۰۰ نفر ذکر کرده، برخی منابع این رقم را تا نزدیک پنج هزار نفر برآورد می‌‌کنند.
دویچه وله: