براساس تازه‌ترین گزارش «مرکز آمار ایران»، در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵، حدود چهار میلیون و ۴۰۰ هزار نفر مهاجرت کرده‌اند که مبدأ ۲.۶ درصد آن‌ها خارج و ۹۷ درصد بقیه در داخل بوده است.
این آمار تفصیلی به تازگی و با عنوان «ویژگی‌های مهاجران وغیر مهاجران در دورهزمانی ٩۵-١٣٩٠» از سوی مرکز آمار منتشر شده است.
مهم‌ترین داده‌های این گزارش چیست؟ چه تصویری از وضعیت کلان مهاجرت در ایران می‌دهد؟ سهم استان‌ها در مهاجرت را چه‌قدر تعیین کرده و جنسیت مهاجران را چه اعلام کرده است؟
این‌ها تنها تعدادی از پرسش‌ها در مورد محتوای این گزارش رسمی است که به تفکیک به بررسی برخی از مهم‌ترین داده‌های آن پرداخته میشود.
مهاجرت داخلی و خارجی
این گزارش با مقایسه میزان مهاجرت در پنج ساله ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ با پنج ساله ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵، ادعا کرده که میزان کلی مهاجرت بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر کاهش داشته است.
آن‌طور که در این گزارش آمده، آمار مهاجرت خارجی در پنج سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ حدود هشت هزار نفر بیشتر از سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ بوده است.
براساس این گزارش، در فاصله سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰، در مجموع پنج میلیون و ۵۳۴ هزار و ۶۶ نفر وارد کشور شده یا در داخل کشور جابه‌جا شده‌اند.
از این تعداد، محل اقامت قبلی پنج میلیون و ۸۹ هزار و ۳۵۴ نفر (۹۲ درصد) داخل کشور و ۱۰۲ هزار و ۵۱۹ نفر (۱.۹ درصد) خارج از کشور بوده است.
در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ هم تعداد چهار میلیون و ۳۰۰ هزار و ۹۸۸ نفر وارد کشور شده یا در داخل کشور جابه‌جا شده‌اند.
از این تعداد، محل اقامت قبلی چهار میلیون و ۱۷۷ هزار و ۶۷۹ نفر (۹۷ درصد) داخل کشور و ۱۱۰ هزار و ۸۲۹ نفر (۲.۶ درصد) خارج از کشور بوده است.
مهاجرت ۱۷ درصدی به روستاها
براساس گزارش مرکز آمار ایران، از مجموع کل مهاجران در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵، سه میلیون و ۵۶۴ هزار و ۷۳۵ نفر (۸۲.۹ درصد) به نقاط شهری و ۷۳۶ هزار و ۲۵۳ نفر (۱۷.۱ درصد) به نقاط روستایی وارد شده‌اند.
به نظر می‌رسد بخشی از آمارِ مربوط به مهاجرت به روستاها ناشی از گسترش فقر در ایران است که برخی از شهرنشین‌ها را مجبور به مهاجرت به روستاها یا حاشیه شهرهای بزرگ کرده است.
بخش دیگری از این گزارش نشان می‌دهد از مجموع مهاجران داخلی این دوره، دو میلیون و ۸۵۲ هزار و ۳۴۹ نفر (۶۸.۳ درصد) از شهر به شهر و ۶۰۸ هزار و ۳۱ نفر (۱۴.۶ درصد) از روستا به شهر مهاجرت کرده‌اند.
۲۱۰ هزار و ۳۸۳ نفر (پنج درصد) هم از روستا به روستا و ۹۱۶ هزار و ۵۰۶ نفر (۱۲.۱ درصد) از شهر به روستا مهاجرت کرده‌اند.
تهران مرکز ثقل مهاجرت
در فاصله پنج ساله مورد بررسی، بیش از دو میلیون نفر در استان‌ها جابه‌جا شده‌اند که حدود یک چهارم از این مهاجرت‌ها (۲۵ درصد) به مقصد استان تهران انجام شده است.
استانهای البرز، اصفهان و خراسان رضوی در این بررسی به ترتیب پس از استان تهران قرار گرفته‌اند.
نتایج بررسی مرکز آمار نشان می‌دهد مقاصد مهاجرت در میان استان‌ها رابطه مستقیمی با احتمال یافتن شغل، میزان رفاه و وجود مراکز تحصیلی در هر استان دارد.
در رابطه با مهاجران خارج شده از استان‌ها نیز هم‌چنان استان تهران با ۱۷ درصد در رتبه نخست قرار دارد و پس از آن استانهای خوزستان، خراسان رضوی و البرز قرار گرفته‌اند.
با بررسی میزان مهاجرت خالص که براساس تعداد مهاجران وارد شده و خارج شده از هر استان محاسبه میشود، استانهای تهران و البرز به ترتیب با جذب ۱۶۶ هزار و ۲۹۰ و ۱۰۴ هزار و ۲۳۲ نفر، بیشترین مهاجرپذیری را داشته‌اند.
استانهای خوزستان، لرستان و کرمانشاه نیز به ترتیب با مهاجرت ۸۱ هزار و ۸۵۹ نفر، ۶۴ هزار و ۱۲۲نفر و ۳۴ هزار و ۹۲۸ نفر، بیشترین استانهای مهاجرفرست بوده‌اند.
سرشماری سال ۱۳۹۵هم‌چنین نشان می‌دهد که سمنان، البرز و یزد بیشترین استانهای مهاجرپذیر و لرستان و چهارمحال و بختیاری بیشترین استانهای مهاجرفرست تا زمان مورد بررسی به شمار می‌رفته‌اند.
سهم استان‌ها از مهاجرت
در فاصله زمانی ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵، از مجموع کل مهاجران کشور، استانهای تهران (۱۹.۶ درصد)، خراسان رضوی (۷.۳ درصد) و اصفهان (هفت درصد) به ترتیب بالاترین سهم از مهاجران وارد شده را داشته‌اند.
استانهای ایلام (۰.۷ درصد)، چهارمحال و بختیاری (۱.۱ درصد) و خراسان شمالی (۱.۲ درصد) هم پایین‌ترین سهم از مهاجران وارد شده را به خود اختصاص داده‌اند.
مقایسه سهم مهاجرت و جمعیت استان‌ها نشان می‌دهد استانهای پرجمعیت سهم بیشتر و استانهای کم جمعیت سهم کمتری از کل رقم مهاجرت کل کشور دارند.
سهم زنان و مردان از مهاجرت
در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵، از مجموع بیش از چهار میلیون و ۳۰۰ هزار مهاجر، دو میلیون و ۲۱۰ هزار و ۳۸۷ نفر مرد و دو میلیون و ۹۰ هزار و ۶۰۱ نفر زن بوده‌اند.
این عدد می‌گوید که در برابر هر ۱۰۰ زن، حدود ۱۰۶ مرد مهاجر در کل کشور وجود داشته که سهم مردان بیشتر از زنان بوده است.
ترکیب سنی مهاجران هم نشان می‌دهد که بالاترین سهم مهاجران متعلق به گروه‌های سنی ۲۰ تا ۲۴ و ۲۵ تا ۲۹ ساله است.
هم‌چنین بالاترین سهم برای مردان، مربوط به گروه‌های سنی ۲۰ تا ۲۴ و ۳۰ تا ۳۴ ساله و برای زنان مربوط به گروه‌های ۲۰ تا ۲۴ و ۲۵ تا ۲۹ ساله بوده است.
در مجموع، ۹۰ درصد از مهاجران کشور زیر ۴۵ سال و ۱۰ درصد بالای ۴۵ سال هستند.
متأهل‌ها در صدر مهاجران
این گزارش هم‌چنین نشان می‌دهد که ۶۲.۹ درصد مهاجران در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ دارای همسر بوده‌اند و ۳۳.۵ درصد هم کسانی بوده که تا آن زمان هرگز ازدواج نکرده‌اند. ۱.۸ درصد نیز بی‌همسر بر اثر طلاق و ۱.۷ درصد بی‌همسر بر اثر فوت همسر بوده و ۰.۱ درصد هم وضع زناشویی خود را اعلام نکرده‌اند.
بخش دیگری از این گزارش مربوط به میزان تحصیلات مهاجران است که براساس آن، ۹۴.۶ درصد مهاجران این سال‌ها باسواد و ۵.۴ درصد هم بی‌سواد بوده‌اند.
از میان باسوادان، ۷.۱۵ درصد ابتدایی، ۱۶.۲ درصد راهنمایی، ۹.۲ درصد متوسطه، ۲۲.۶ درصد دیپلم یا پیش دانشگاهی، ۳۶.۱ درصد تحصیلات عالی و ۰.۲ درصد هم سایر دوره‌های تحصیلی را طی کرده‌اند.
۹۰ درصد مهاجران شاغل هستند
از بین مهاجران این سال‌ها، ۱۰.۹ درصد بی‌کار و ۸۹.۱ درصد شاغل بوده‌اند. هم‌چنین درصد بی‌کاری در بین زنان دو برابر مردان بوده است.
ایران‌وایر:بهنام قلی‌پور