دوشنبه ۲۲ مهر ۱۳۹۸سپاه پاسداران ایران اعلام کرد که «روحالله زم»، مدیر کانال تلگرامی «آمدنیوز» را دستگیر کرده است.
یک‌روز بعد از اعلام این دستگیری، روزنامه «فیگارو» در فرانسه اطلاعاتی منتشر کرد که حاوی نقش داشتن فرانسه در ربایش این کنش‌گر سیاسی بود.
این گزارش از آن جهت اهمیت دارد که «ژرژ ملبرونو»، گزارش فیگارو خودش در سال ۱۳۸۳ مدتی در عراق گروگان بود و فرانسه بعد از پرداخت مبلغ زیادی به یک گروه تروریستی، او و یک خبرنگار دیگر به نام «کریستیان شنو» را آزاد کرد. به همین دلیل، ژرژ با جزییات عملیات آزادسازی دولت فرانسه از نزدیک آشنا است. 
فردای انتشار گزارش فیگارو، یعنی ۱۶ اکتبر(چهارشنبه ۲۴ مهر)، مقامات فرانسوی تایید کردند که همراه با «فریبا عادل‌خواه»، پژوهش‌گر ایرانی فرانسوی، «رولاند مارشال»، همکار و دوست او نیز بازداشت شده است و در اختیار سپاه پاسداران قرار دارد.
پیش از همه این اتفاقات اما در روز نهم اکتبر، فرانسه از اتباع خود خواسته بود که به ایران سفر نکنند.
ماه ژوئن بود که رسانه‌های داخلی ایران خبر دادند پژوهش‌گر ایرانی فرانسوی در سفر کاری خود به ایران، توسط سپاه پاسداران بازداشت شده است. در آن زمان، زمزمه‌هایی شنیده می‌شد که شخصیتی فرانسوی هم همراه او بوده است. اما نه مقامات ایران و نه فرانسوی‌ها این مساله را تایید نکردند. در عین‌حال، همکاران دانشگاهی فریبا عادل‌خواه بارها ایمیل‌هایی از سوی روسای سابق دانشکده‌ای که او در آن مشغول کار بود، دریافت کرده بودند حاکی از آن که مقامات فرانسوی مشغول مذاکره با جمهوری اسلامی هستند. آن‌ها توصیه کرده بودند: «بهتر است در این خصوص سکوت شود.»
فقط خبرهایی هر از گاه منتشر می‌شدند که کمی وضعیت این پژوهش‌گر را روشن می‌کردند؛ خبرهایی مثل دیدار با خانواده عادل‌خواه یا ملاقات با کنسول فرانسه در ایران.
حالا با دستگیری روحالله زم و گمانه‌زنی‌هایی که به سابقه فرانسه برمی‌گردد، بسیاری معتقدند که احتمالا مذاکراتی میان فرانسه و ایران در خصوص ربایش روحالله زم و تحویل او به ایران انجام شده بوده یا حداقل فرانسه از این اقدام خبر داشته است.
البته در آخرین خبرها، مشخص شده که این کنش‌گر سیاسی به محض ورود به فرودگاه عراق، توسط سیستم اطلاعاتی این کشور بازداشت و در حکم «استرداد مجرمان»، به ایران تحویل داده شده است.
در این میان، روزنامه فیگارو در گزارشی که منتشر کرده، نوشته است که فرانسه می‌توانست جلوی خروج روحالله زم را بگیرد و عدم این اقدام، باعث دستگیری و برگرداندن این کنش‌گر به ایران شده است.
روحالله زم در فرانسه پناهنده و مدرک سفرش، پاسپورت پناهندگی یا همان «تراول داکیومنت» بود. پناهندگان در فرانسه با داشتن چنین مدرکی، به هیچ‌عنوان مورد سوال و جواب قرار نمی‌گیرند که به کدام کشور می‌روند و هدف‌شان از سفر چیست. این مدرک اجازه عبور و مرور بدون ویزا را در اتحادیه اروپا می‌دهد اما اگر بخواهند وارد کشور دیگری شوند، نیاز به کسب ویزا دارند. ولی اجازه خروج از کشور به هیچ‌وجه مطرح نیست. این مساله را بیانیه وزارت خارجه فرانسه نیز در آخرین موضع‌گیری خود اعلام کرده که روحالله زم مثل هر پناهنده‌ای، از حق ورود و خروج آزادانه به این کشور برخوردار بوده است.
در اقدامی دیگر، فرانسه که همواره درباره دستگیری رولاند مارشال سکوت کرده بود و حتی اطلاعاتی به همکاران فریبا عادل‌خواه نیز نمی‌داد، روز چهارشنبه ۱۶ اکتبر رسما اعلام کرد که این پژوهش‌گر حوزه آفریقا در سفر به ایران، روز پنجم ژوئن در فرودگاه بازداشت شده است.
طبق این اعلام رسمی، هدف از سفر رولاند مارشال، پیوستن به فریبا عادل‌خواه برای شرکت در عیدی مذهبی بوده است. البته همکاران فریبا عادل‌خواه می‌گویند که مارشال پارتنر عادل‌خواه است و آن‌ها با هم در رابطه عاطفی بوده‌اند.
فرانسه هم‌چنین اعلام کرده است که اگرچه فریبا عادل‌خواه در زندان اوین به سر می‌برد و توانسته است دیدارهایی با کنسول‌گری فرانسه داشته باشد اما وضعیت مارشال بهتر است و این دیدارها مدام اتفاق می‌افتند. فرانسه تاکید کرده است مارشال در زندانی «استاندارد» نگه‌داری می‌شود و با توجه به فرانسوی بودنش، از «محافظت کنسولی» برخوردار است و در آخرین دیدار کنسول فرانسه، تعدادی کتاب برای مطالعه دریافت کرده است.
به گفته همکاران مارشال، او از معدود متخصصان حوزه آفریقا و به ویژه «سومالی» است.
هم‌زمان با بازداشت روحالله زم و خبری شدن ربایش او، دولت فرانسه خواستار آزادی سریع مارشال و عادل‌خواه از جمهوری اسلامی شده است. در همین حال، همکاران عادل‌خواه در فضای آکادمیک، ایمیلی از سوی «ژان فرانسوا بایار»، رییس سابق دانشکده «CERI-Science Po»، محل پژوهش عادل‌خواه و مارشال دریافت کرده‌اند که حاوی متن اطمینان‌بخشی به آن‌ها در خصوص پی‌گیری وضعیت این دو پژوهش‌گر است.
بایار که رابطه نزدیکی با عادل‌خواه دارد، با خانواده او در ارتباط است و اخبار مربوط به این پژوهش‌گر بیشتر توسط وی به رسانه‌ها راه یافته است.
در عین‌حال، یکی از همکاران این دو پژوهش‌گر به نام «ریچارد بنگا» از وزارت فرهنگ فرانسه خواسته است که تا آزادی این دو نفر، هرگونه مبادله فرهنگی و علمی با ایران را به حالت تعلیق درآورد.
در این میان، فرانسه بازداشت روحالله زم را محکوم کرده و آن را «وضعیت غیرقابل قبول» دانسته است. هم‌چنین روز نهم اکتبر، یعنی تنها پنج روز پیش از دستگیری و برگرداندن روحالله زم، فرانسه به اتباع فرانسوی خود هشدار داده است که هرگونه برنامه سفری خود به ایران را به خاطر «اقدامات خودسرانه دستگیری و بازداشت‌های سرویس‌های امنیتی و اطلاعاتی ایران» لغو کنند.
«مهسا رازانی»، همسر روحالله زم در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفته است که دولت فرانسه از این‌که روحالله زم عازم عراق است، باخبر بوده است.
فرانسه تاکنون هیچ مسوولیتی در قبال بازداشت روحالله زم برعهده نگرفته است. همکاران عادل‌خواه به «ایران‌وایر» گفته‌اند نقش داشتن فرانسه در این اقدام، یک رسوایی بزرگ برای فرانسه خواهد بود که درباره آن سکوت نخواهد شد.
از سوی دیگر، فرانسه که پناهندگی روحالله زم را پذیرفته است، اگر نقشی در این آ‌دم‌ربایی داشته باشد، باید مقابل افکار عمومی، پناهندگان و کشورهای دیگر پاسخ‌گو باشد.
مشخص نیست که آیا فرانسه از ربایش روحالله زم باخبر بوده یا مثل سایرین، از انتشار این خبر شوکه شده است. اما به نظر می‌رسد اگر نقشی در این اقدام نداشته، شرایط کنونی را بهترین موقعیت برای اصرار بیشتر درباره آزادی عادل‌خواه و مارشال تشخیص داده است؛ مساله‌ای که می‌تواند افکار عمومی را به معاوضه اسیر، ولو به شکل غیرمستقیم هدایت کند. این اقدام در سابقه فرانسه هم موجود است.
فرانسه ۱۰ سال پس از بازداشت «انیس نقاش» که پیش‌تر اقدام به قتل «شاپور بختیار» کرده بود، در حالی که به حبس ابد محکوم شده بود، به ایران برگردانده شد. در سال ۲۰۱۰، فرانسه برای آزادی «کلودیت رایس»، روزنامه‌نگار فرانسوی که در جریان اعتراضات سال ۱۳۸۸ بازداشت شده بود، «علی وکیلی‌راد»، قاتل شاپور بختیار را بعد از اتمام دوران محکومیت، به ایران برگرداند. در همان زمان، «مجید کاکاوند» که با اتهام «انتقال تکنولوژی به ایران»، به درخواست امریکا در فرانسه بازداشت شده بود، از تمامی اتهام‌ها تبرئه شد و به ایران بازگشت.
مدتی پیش هم نام دیگری برای معاوضه اسیر میان فرانسه و ایران مطرح شد. «جلال روح‌الله‌نژاد» با اتهام «دور زدن تحریم‌های امریکا علیه ایران»، در فرانسه بازداشت شده است.
تا پیش از دستگیری روحالله زم، برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از معاوضه روح‌الله‌نژاد با عادل‌خواه و مارشال مطرح بود. حالا اما نام دیگری بر این احتمال افزوده شده است که معلوم نیست فرانسه در آن نقشی داشته است یا صرفا از موقعیت پیش آمده بهره‌برداری می‌کند.
از سوی دیگر، تمامی این اتفاقات در شرایطی رخ داده‌اند که فرانسه طی ماه‌های اخیر نقش میانجی میان ایران و امریکا را ایفا کرده است. در ماه سپتامبر و نشست «G7»، فرانسه عامل دیدار میان «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران و «دونالد ترامپ»، رییس‌جمهور امریکا شد و ظریف در اقدامی ناگهانی، به جمع هفت اقتصاد پیشرفته جهان پیوست. در پی این دیدار بود که دونالد ترامپ در نشستی مطبوعاتی اعلام کرد در پی تغییر رژیم در ایران نیست.
حالا به نظر می‌رسد که با بازداشت روحالله زم و مطرح شدن وضعیت عادل‌خواه و مارشال، وضعیت مذاکرات میان فرانسه، ایران و امریکا پیچیده‌تر از قبل شود. در عین‌حال، سرنوشت عادل‌خواه و مارشال هم‌چنان نامعلوم است؛ همان‌طور که سرنوشتی برای روحالله زم نمی‌توان متصور بود.
ایران‌وایر: آیدا قجر