روزنامه فرانسوی لوموند نوشت قطع اینترنت همزمان با بالاگرفتن اعتراض‌ها در ایران حاصل یک عملیات بسیار پیچیده فنی است که در جهان «بی‌پیشینه» بوده است.
روزنامه لوموند روز چهارشنبه ۲۹ آبان با یادآوری این که دولت ایران از روز شنبه گذشته با قطع اینترنت برای سرکوب اعتراض در داخل کشور، دست به اقدامی بی‌سابقه زده است، از قول چند پژوهشگر نوشت که اقدامی در این ابعاد تنها به کمک برخی زیرساخت‌های از پیش آماده شده در ایران میسر شده است.
سه شرکت خدمات اینترنتی ایران که مستقیما تحت کنترل دولت قرار دارند، به سرعت و ظرف کمتر از یک روز دسترسی ارتباطی ایران با جهان خارج از طریق اینترنت را تقریبا به طور کامل قطع کردند، به طوری که سازمان مردم‌نهاد «نت‌بلاکس» میزان فعلی دسترسی اینترنتی در ایران را تنها کمتر ۵ درصد اعلام کرده است. لوموند می‌نویسد که سازمان‌ها و نهادهای دولتی و برخی بانک‌ها و شرکت‌ها از طریق یک شبکه اینترنت ملی در ایران به فعالیت خود ادامه می‌دهند، اما مردم ایران هیچ گونه ارتباط اینترنتی با جهان ندارند.
ایران چگونه اینترنت را قطع کرده است؟
«فردریک دوزه»، استاد مؤسسه دانشگاه پاریس ۸ و رئیس مرکز پژوهش‌های بینارشته‌ای راهبردی و ژئوپولیتیک سایبری، «ژئود» به همراه چند پژوهشگر دیگر به روزنامه لوموند توضیح داده‌اند که مبادی ارتباطی شبکه اینترنتی ایران با شبکه جهانی تنها از طریق سه شرکت برقرار شده، اما این مبادی در سال‌های اخیر طوری طراحی و بازسازی شدهاند که این شرکت‌ها بتوانند ترافیک میان داخل و خارج از شبکه را گزینش کرده و در صورت لزوم به طور کامل آن را ببندند به طوری که شبکه از داخل به فعالیت خود ادامه دهد.
خانم «دوزه» که به اتفاق پژوهشگران دیگری از مرکز ژئود به نام لقمان سلامتیان، کاوه سلامتیان و کوین لیمونیه روی اینترنت ایران مطالعه کرده‌اند، با یادآوری این که اینترنت شبکه‌ای شامل شبکه‌های مستقل بی‌شمار متصل به هم است، گفته‌اند که این شبکه‌ها از طریق مجموعه‌ای از ارتباطات فیزیکی به هم وصل می‌شوند که به آنها اجازه انتقال بسته‌های حاوی داده‌ها را می‌دهد.
به گفته آنها شبکه اینترنت در ایران طوری طراحی شده که کارشناسان داخلی در صورت لزوم بتوانند راه‌هایی را که داده‌ها برای ورود انتخاب می‌کنند کنترل کرده و در صورت لزوم آنها را به صورت گزینشی ببندند. ارتباطات در داخل شبکه ایران غنی است و قابلیت پذیرش بالایی دارد، و داده‌ها می‌توانند از راه‌های بی‌شماری از یک سو به سوی دیگر بروند. اما برعکس، مسیر رفتن داده‌ها به بیرون از شبکه به شدت زیر کنترل قرار دارد و تنها به چند راه محدود می‌شود. این در واقع نوعی از کنترل فضای مجازی در درون یک سرزمین است و به گفته کارشناسان مورد مشاوره لوموند، حتی در عصر دیجیتال هم جنگ را به عرصه‌ای جغرافیایی کشانده است.
این کارشناسان با یادآوری این که شناسایی سایت‌ها، اپلیکیشن‌ها و خدمات مسدود شده برای ایرانیان از خارج از کشور بسیار دشوار است، می‌گویند که گردانندگان این سایت‌ها در عین حال متوجه افت ترافیک خود در ایران می‌شوند.
پایگاه‌هایی مانند «آلکسیا» که آمار ترافیک پربیننده‌ترین سایت‌های جهان را ارائه می‌دهند، می‌توانند اطلاعاتی در این زمینه بدهند. کارشناسان می‌گویند بررسی راه‌هایی که داده‌ها از آن انتقال می‌یابند، نشان می‌دهد که هیچ یک از این راه‌ها به سوی ایران نمی‌رود. این گونه مطالعه‌ها نشان می‌دهد که نگذشتن داده‌ها از مسیرهایی خاص، به یک جغرافیای خاص مربوط می‌شود و این بدان معناست که دولتی در آن منطقه دست به عملیاتی برای این کار زده است.
به گفته خانم دوزه و همکارانش، در چنین شرایطی ایرانیان حتی به کمک پراکسی و وی‌پی‌ان هم نمی‌توانند به اینترنت خارج از کشور دسترسی پیدا کنند زیرا عملیات انسداد اینترنت در ایران بسیار پیچیده است. به گفته آنها تنها راه ارتباط با جهان خارج در این شرایط ارتباط ماهواره‌ای است که آن هم در دسترس ایرانیان نیست. البته برخی ساکنان نقاط مرزی نیز ممکن است بتوانند از اینترنت کشورهای همسایه استفاده کنند.
قطع اینترنت در ایران، نخستین مورد در جهان از نظر سطح پیچیدگی
کارشناسان در پاسخ به پرسش خبرنگار لوموند در مورد شباهت وضعیت فعلی اینترنت در ایران با کشورهای دیگر مانند چین و روسیه گفته‌اند که دولت چین به طور کلی روی اینترنت و تبادل داده‌ها با بیرون از کشور کنترل داشته و روسیه نیز وعده بریدن از اینترنت جهانی و راه‌اندازی شبکه ملی را داده است. اما ایران این هفته ثابت کرد که از هم اکنون در کنترل کامل اینترنت به موفقیت دست یافته است.
پژوهشگران فرانسوی حوزه سایبری در مورد این که آیا کشور دیگری مانند ایران تا این حد توانایی بستن کامل اینترنت ظرف ۲۴ ساعت را دارد به لوموند گفته‌اند: «در کشورهایی مانند فرانسه و آمریکا زیرساخت شبکه اینترنتی به گونه‌ای است که دسترسی به آن آزاد و کاملا غیر متمرکز باشد و چرخش اطلاعات به سادگی انجام شود. این شبکه‌ها از طریق کانال‌های پرشماری به سایر شبکه‌های جهان متصل هستند و بنابراین بستن آن به راحتی مقدور نیست. قطع اینترنت در ایران نخستین نمونه از نظر سطح پیچیدگی در جهان است.»
گروه پژوهشگران سایبری فرانسه به مدیریت فردریک دوزه در پاسخ به این پرسش لوموند که آیا عملیات قطع اینترنت با این سرعت و این گستردگی از سوی یک کشور برای موجودیت اینترنت جهانی یا به هم زدن توازن آن خطری دارد یا نه، گفته‌اند که به هر حال رقابت شدید حاضر و برتری‌جویی دولت‌ها در فضای سایبری ممکن است ثبات اینترنت جهانی را تهدید کند.
یورونیوز: