سی و هفت سال پیش، روز ۶ آذر ۱۳۶۱، آیت‌الله خمینی در سخنرانی خود در جمع دانشجویان عضو دفتر تحکیم وحدت گفت: «مجلس در رأس همه امور واقع است، باید تأیید بکند ملت و هیچ‌وقت این طور نباشد که تضعیف بکند.»
با وجود این نه در دوران رهبر سابق جمهوری اسلامی و نه در دوران جانشین او هرگز مجلس در راس امور نبود.
علی لاریجانی رییس مجلس ایران روز یکشنبه ۱۰ آذر ماه در نشست خبری در جمع رسانه‌های داخلی و خارجی مجلس را دنباله‌رو رهبر جمهوری اسلامی دانست و برخلاف گفته آیت‌الله خمینی گفت که قرار نیست مجلس در همه امور دخالت کند.
در سال‌های اخیر مجلس علنا به محلی برای تایید مواضع رهبر جمهوری اسلامی تبدیل شده و مخالفتی اگر بوده انگشت‌شمار بوده است. در واقع سال‌هاست که دشوار بتوان حکومت ایران را جمهوری اسلامی خواند، چون قید جمهوریت در غالب تصمیمات نظام جایگاهی ندارد.
شاید عریان‌ترین رویارویی و در واقع اعمال نظر آیت‌الله خامنه ای بر مجلس را بتوان در جریان افزایش قیمت بنزین و اعتراضات پس از آن دید.
اما شاید، پس از ماجرای مشهور به ۹۹ نفر و اصلاح قانون مطبوعات، عریان‌ترین رویارویی و در واقع اعمال نظر آیت‌الله خامنه ای بر مجلس را بتوان در جریان افزایش قیمت بنزین و اعتراضات پس از آن دید.
دو روز پس از افزایش قیمت بنزین و آغاز اعتراضات مردمی روز یکشنبه ۲۶ آبان، رهبر جمهوری اسلامی در درس خارج فقه خود از گران شدن بنزین حمایت کرد. سخنان آیت‌الله خامنه‌ای در تایید گرانی بنزین تنها چند ساعت پیش از شروع جلسه اضطراری و غیرعلنی مجلس برای بررسی افزایش قیمت بنزین صورت گرفت، بسیاری از نمایندگان مجلس مخالف گرانی بنزین بودند و قصد داشتند طرحی دو فوریتی برای توقف افزایش بهای سوخت ارائه کنند. اما سخنان رهبری و به روایتی یادداشت ارسالی او به مجلس، کار را یک‌سره کرد و معلوم شد که در ساختار جمهوری اسلامی «راس امور» تعارفی بیش نبوده.
پس از افزایش قیمت بنزین پروانه سلحشوری، نماینده مجلس در توییتی نوشت: «از وقتی بنزین گران شده مردم در تماس‌های مکرر ابراز نگرانی می‌کنند. هموطنان عزیز مدت‌هاست مجلس در راس امور نیست. این موضوع در جلسه سران سه قوه تصمیم‌گیری شده. همین یک رکن دمکراسی را نیم بند داشتیم که فاتحه آن هم خوانده شد. مجلس بعدی را تعطیل کنید. خودش اقتصاد مقاومتی است.»
ریل گذاری مجلس پس از رهبر
لاریجانی در نشست خبری خود در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره جایگاه مجلس پس از ۱۲ سال ریاست او در راس این قوه گفت: «این که یک نهادی که امام فرمودند در راس امور است به این معنا نیست که در همه امور دخالت کند و تصمیم بگیرد. بالاترین مقام کشور رهبری است و ایشان جهت‌گیری را مشخص می‌کنند جایگاه مجلس هم ریل‌گذاری پس از رهبر معظم انقلاب است.»
رئیس مجلس ایران، ۱۵ روز پس از آغاز اعتراضات مردمی به قیمت بنزین، در پاسخ به سوال خبرنگاری بالاخره در این مورد اظهار نظر کرد و گفت: «ما مدلی در مجلس هم اکنون داریم که معمولا صنوف مختلف اگر اعتراضی داشته باشند مقابل مجلس و در جایگاهی خاص اعتراض خود را بیان می‌کنند و معمولا یک نفر از اعضای هیات رئیسه و یا یکی از مسئولین کمیسیون‌ها در جمع افراد معترض رفته و نظرشان را جویا می‌شوند و اگر هم لازم باشد چند نفر از آنها به داخل مجلس آمده و با آنها مذاکره کرده و حرفشان را می‌شنویم و اگر هم نیاز به پیگیری آن باشد آن اقدام را دنبال می‌کنیم. چرا که معتقدیم پارلمان صدای مردم است.»
این سخنان رئیس مجلس ایران در حالی بیان شد که اعتراضات روزهای اخیر در سکوت ضمنی مجلس پر همه کشور به خشونت و کشتار کشیده شد و پیش از آن هم تجمع روز جهانی کارگر مقابل مجلس ایران با خشونت نیروهای امنیتی همراه بود و ده ها نفر از کارگران بازداشت شدند.
لاریجانی با تکرار سخنان آیت‌الله خامنه‌ای و تقسیم معترضین به دو دسته اغتشاشگران و مردم گفت: «در برخی از این شهرها شنیدم که از سلاح تیربار استفاده کرده‌اند که این موضوع محل اشکال است و کاملا مشخص است که اینها دو صنف هستند که یکی معترضین که باید حتما حرفشان را شنید و سنجید و راه حل برای آن پیدا کرد و دیگر اینکه عده‌ای می‌خواستند از این بلوا چیز دیگری درست کنند، طبق فرمایش مقام معظم رهبری صف معترضین از اغتشاشگران باید جدا می‌شد.»
مخالف‌خوانی‌های کوچک
اما موضع گیری‌ها در مجلس نسبت به ماجرای افزایش قیمت بنزین و سرکوب معترضان متفاوت بود اگر چه اغلب نمایندگان همان حرف‌های آیت‌الله خامنه‌ای را تکرار کردند اما تعداد کمی از نمایندگان نیز پس از چند روز سکوت خود را شکستند و اعتراض کردند.
محمد قسیم عثمانی نماینده بوکان در مجلس، در همان روزهای نخست بعد از نطق میان دستور خود، ظاهرا در اعتراض به تصمیم دولت در افزایش قیمت بنزین، استعفای خود را تقدیم هیات رئیسه مجلس کرد. در همان روزها محمود صادقی نماینده تهران در مجلس هم سخن از استعفا گفت، اما در نهایت و بعد از عتاب رهبر سکوت کرد و استعفا نداد.
پروانه سلحشوری، نماینده مجلس از تهران، در توییتی در پاسخ به توییت محمد علی عزیز جعفری فرمانده سابق سپاه نوشت: «مردم صدای اعتراضشان را رساندند اما با گلوله و بازداشت، جواب کوچک و بزرگ را دادند. عده‌ای تخریب‌گر در کنار مردمی که فقط به وضع معیشت خویش معترض بودند، قرار داده شدند. قلع و قمع مردم، با جنگ‌جهانی و کربلای۴ مقایسه شد. به نام دین، دستور ذبح و شکنجه مردم در سیمای غیرملی صادر شد.»
مردم صدای اعتراضشان را رساندند اما با گلوله و بازداشت، جواب کوچک و بزرگ را دادند. عده‌ای تخریب‌گر در کنار مردمی که فقط به وضع معیشت خویش معترض بودند، قرار داده شدند.
قلع و قمع مردم، با جنگ‌جهانی و کربلای۴ مقایسه شد. به نام دین، دستور ذبح و شکنجه مردم در سیمای غیرملی صادر شد. https://t.co/xZSGZnx0Es— Parvaneh Salahshouri پروانه سلحشوری (@P_Salahshouri) 29 november 2019
بهرام پارسایی، نماینده شیراز نیز در نطق میان دستور خود در مورد افزایش قیمت بنزین ضمن یادآوری مخالفت‌های پیشین مجلس پرسید:«مجلس در کجای کار است؟ مجلس جایی از امور قرار ندارد.» او خطاب به مردم شیراز گفت که من به عنوان نماینده شما از نحوه افزایش قیمت بنزین بی اطلاعم. او خطاب به رئیس جمهور گفت که شما اولین شعارت این بود که پرداخت یارانه عزت مردم را لگدمال می‌کند و منافات با کرامت مردم دارد چگونه از این حرف خود برگشتید؟ در بین افرادی که من نظرسنجی کردم حتی یک نفر حاضر به قبول سه هزار تومن قیمت بنزین به ازای دریافت ۳۰۰ هزار تومان نبودند. این نظر کارشناسی از کجا آمده نه مردم و نه نماینده های ملت این نظر کارشناسی را قبول ندارند نظر کارشناسی وحی منزل نیست سران سه قوه باید در مجلس حاضر شوند و توضیح دهند که مشاورانشان چه کسانی بوده اند.
پارسایی در مورد معترضان هم گفت:«ما چه راهکاری برای اعتراض مدنی مردم تعریف کرده‌ایم پیشبینی این اعتراض را داشتیم، در تمام پمپ بنزین‌ها صبح اول وقت نیروی انتظامی را مستقر کرده بودیم این یعنی اطلاع از اعتراضات. چه راهکاری برای اعتراض مردم گذاشته‌ایم در قانون ما جایگاه اعتراض کجاست؟ »
روز دوشنبه ۵ آذر هم محمد گلمرادی، نماینده ماهشهر، شهری که اخبار و گزارش‌های متعدد حاکی از برخورد شدید با مردم و کشتار وسیع در آن است در نطق میان دستور خطاب به دولت گفته بود: «شما چه کردید که شاه بیشرف نکرد؟ شما امنیتی‌ترین رئیس جمهور این کشور هستید. رفتار شما در بعد امنیتی مشکوک و تردید آمیز بود. شما دوربین‌های اطلاعاتی را تخریب کردید و از بین بردید.»
کار اعتراض این نماینده تا آنجا بالا گرفت که بنابر عکس‌های منتشر شده، همکارانش او را به زور از صحن مجلس بیرون بردند.
درخواست تشکیل کمیته حقیقت‌یاب
علیرضا رحیمی، عضو هیات رئیسه مجلس هم امروز در نامه‌ای خطاب به رئیس مجلس، یادآوری کرده که هیچ آماری از جان‌باختگان و مصدومان اعتراضات آبان موجود نیست و هیچ همدلی و دلجویی نیز با آسیب دیدگان صورت نگرفته است. رحیمی به علی لاریجانی نوشت: «از آنجا که اکثریت آسیب‌دیدگان از مردم معترض و غالباً از طبقات ضعیف جامعه بوده‌اند و هیچگونه همدلی و دلجویی از آنان به عمل نیامده و همین امر موجب دلخوری در بخش بیشتری را فراهم کرده است و از طرفی هیچگونه گزارش موثقی از بازداشت‌شدگان وضعیت پرونده قضایی آنها ارائه نشده؛ بنابراین تقاضا دارد با قید فوریت تدبیر فرمایید تا کمیته‌ای حقیقت‌یاب از مجلس شورای اسلامی زیر نظر هیئت رئیسه مجلس تشکیل گردیده و در خصوص افراد کشته شده و مصدومین و بازداشت‌شدگان حوادث آبان‌ماه و همچنین تدابیر وزارت کشور در مواجهه با اعتراضات خصوصا نحوه مقابله نیروهای انتظامی و امنیتی گزارش جامعی تهیه و به مجلس شورای اسلامی ارائه گردد.»
کار نماد جمهوریت ایران به گفته رییس مجلس «ریل گذاری» در پی نماد اسلامیت آن است.
او افزود که ارائه یک گزارش مستند و جامع متکی بر حقایق رویدادها می‌تواند به ابهامات و سوالات فراوانی را که برای مردم و نمایندگان مجلس ایجاد شده، پاسخ دهد و در ترمیم آلام و کدورت‌های پیش‌آمده و خصوصا رسیدگی به وضعیت پیش آمده موثر باشد.
سی و هفت سال پس از آنکه آیت الله خمینی مجلس را در راس امور توصیف کرد تصمیماتی در ایران گرفته می‌شود که نمایندگان مجلس با آن مخالفند. با وجود این مجلس چنانچه امروز لاریجانی بعد از سکوت دو هفته‌ای خود به آن اعتراف کرد، مانند سایر قوا اختیارات چندانی ندارد. تلاش‌های موردی نمایندگانی مانند محمود صادقی و پروانه سلحشور که با حکم رهبر در نطفه خفه می‌شود هم به نظر تلاش‌های بی‌ثمر و فردی ای می‌رسد که راه به جایی نخواهد برد. کار نماد جمهوریت ایران به گفته رییس آن «ریل گذاری» در پی نماد اسلامیت است.
زیتون ـ یلدا امیری: