پنج نفتکش ایرانی، نگرانی فوری برای آمریکا و متحدان‌اش در منطقه به‌شمار نمی‌روند
نفتکش‌های ایرانی یکی پس از دیگری به سواحل ونزوئلا می‌رسند. تلویزیون دولتی تحت نظارت نیکلاس مادورو با پخش تصاویری از مقامات جمهوری اسلامی ایران به استقبال محموله‌های سوخت می‌رود که این روزها ونزوئلا به شدت به آن نیازمند است. کاراکاس می‌گوید، این نشانه برادری، استقلال، اتحاد و نقطه عطفی در روابط دوجانبه است. سفارت ایران در ونزوئلا هم در پیامی توییتری از اسکورت نیروهای مسلح ونزوئلا تقدیر کرده و نوشته «زنده‌باد دوستی بین ایران و ونزوئلا».
نفکش «فورچون» در منطقه اقتصادی ونزوئلا
ایستادگی در برابر تحریم‌های آمریکا با پنج نفتکش حامل پرچم جمهوری اسلامی در حالی که ناوهای نیروی دریایی ایالات‌متحده در دریای کارائیب حضور دارند، همان تصویری است که تهران می‌خواهد به جهان مخابره شود. این حتی فرصت تنفسی برای رئیس‌جمهور ونزوئلا است که با توجه روی برگرداندن آمریکا و شصت کشور دیگر از او و دولت‌اش، روزگار دشواری را می‌گذراند.
اما چه شد که آمریکا از نفتکشی که با پرچم پاناما (گریس-۱)، دو میلیون بشکه نفت ایران را به سوریه حمل می‌کرد، چشم‌پوشی نکرد و اکنون باوجود تحریم‌ها، نظاره‌گر انتقال محموله‌ای یک و نیم میلیون بشکه‌ای از سوخت و دیگر فرآورده‌های نفتی از ایران به ونزوئلا است.
در تابستان گذشته در دوره‌ای بحرانی از روابط تهران-واشینگتن، تنش بر سر نفتکش حامل نفت ایران در جبل‌الطارق تا جایی بالا گرفت که سپاه پاسداران در اقدامی متقابل «استناایمپرو» که با پرچم بریتانیا در حال عبور از تنگه هرمز بود را توقیف کرد. در نهایت «گریس-۱» به «آدریان دریا» تغییر نام داد، شناور بریتانیایی آزاد شد و محموله نفتی ایران در نزدیکی بندر طرطوس سوریه به یک «مشتری» تحویل داده شد.
این سابقه در ترکیب با هشدارهای اخیر مقامات واشینگتن در مورد همکاری‌های تهران با کاراکاس به ویژه پروازهای هواپیمایی ماهان به ونزوئلا که مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا بار آنها را «نامعلوم» خوانده بود، گمانه‌زنی‌ها در مورد توقیف نفتکش‌ها را افزایش داد. اما به رغم جنجال و خط و نشان مقامات تهران برای طرف آمریکایی، جاناتان هافمن، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا گفته بود که از برنامه‌ریزی برای توقیف این نفتکش‌ها بی‌اطلاع است.
برخی ناظران بر این باورند که ورود بدون مانع نفتکش‌های ایرانی به آب‌های ونزوئلا سرآغاز پروژه شکست تحریم‌ها و فصل جدیدی از همکاری‌ها است که می‌تواند بازار نفت را نیز تحت تاثیر قرار دهد. برخی هم به شکل‌گیری جبهه‌ای با مشارکت چین اشاره می‌کنند.
ایران و ونزوئلا، دو تولید کننده بزرگ نفت در جهان در اوایل دهه ۸۰ شمسی، در دوره‌ای که صنعت نفت و وضعیت اقتصادی ایران در شرایط به مراتب بهتری قرار داشت، نیز تجربه‌ای مشابه داشتند و البته هیچگاه نتوانستند نظم جهانی یا بازار نفت را به چالش بکشند. البته در بحث تحریم‌ها، فارغ از منافع اقتصادی که تهران می‌تواند از ونزوئلا انتظار داشته باشد، دست‌کم روی کاغذ این تحریم‌ها را نقض کرده و در بهره‌برداری تبلیغاتی از آن نیز موفق بوده است.
اما نفتکش‌هایی که از ایران به ونزوئلا می‌روند، مانند ۸۲ هزار بشکه نفتی که پس از افت ۸۰ درصدی واردات نفت چین از ایران، به بنادر این کشور می‌رسد، یک نگرانی فوری برای ایالات‌متحده به‌شمار نمی‌رود.
محموله سوخت و مشتقات نفتی که این پنج نفتکش از ایران به ونزوئلا می‌برند، برای دو تا سه هفته پاسخگوی نیاز این کشور است که در نتیجه سوءمدیریت و فساد گسترده دولت‌های سوسیالست در دو دهه گذشته با کاهش شدید تولید بنزین مواجه است.
در حال حاضر قیمت هر گالن (۳.۷ لیتر) بنزین در بازار سیاه در ونزوئلا ۱۲ دلار و حداقل دستمزد پنج دلار در ماه است و فقر و نارضایتی اجتماعی، یکی از بزرگترین موج‌های مهاجرت در تاریخ این کشور را رقم زده است.
به این ترتیب تهران برای حمایت عملی از رئیس‌جمهور کشوری ورشکسته باید فراتر از اقدام نمادین اعزام نفتکش‌ها، گام بردارد و برای پرداخت هزینه‌های آن نیز آمادگی داشته باشد.
در صورتی که اقدامات جمهوری اسلامی در ونزوئلا در فاصله کمتر از دو هزار کیلومتر از سواحل جنوبی ایالات‌متحده از نقطه امن مورد نظر واشینگتن خارج شود، با واکنش آمریکا مواجه خواهد شد. اما تا آن زمان مقابله با پتانسیل تهدید منافع آمریکا و متحدان‌اش (به ویژه اسرائیل و عربستان سعودی) در خاورمیانه همچنان در اولویت قرار دارد.
در هفته‌های اخیر گزارش‌های متعددی از آغاز خروج نیروهای تحت حمایت جمهوری اسلامی از سوریه منتشر می‌شود. روندی که به نظر می‌رسد بدون هماهنگی اسرائیل، روسیه، سوریه و ایالات‌متحده امکان‌پذیر نباشد. از سوی دیگر به موازات روی کار آمدن دولت مصطفی الکاظمی در عراق، حمله‌های گروه‌های شبه‌نظامی تحت حمایت تهران در این کشور فروکش کرده و خلیج فارس نیز ماه‌های آرامی را سپری می‌کند.
چراغ سبز به عبور پنج نفتکش ایرانی که در مجموع محموله‌ای به ارزش ۴۵ میلیون دلار یا یک سوم ارزش محموله نفتی گریس-۱ به مقصدی ۱۲هزار کیلومتر دورتر از خاومیانه حمل می‌کنند، می‌تواند اقدامی در جهت کمک به تهران برای حفظ وجهه در زمانی باشد که توافقی بزرگتر در منطقه در حال اجرا است.
ایندیپندنت فارسی:آزاده افتخاری