در حالی که بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران می‌گوید چگونگی وقوع حادثه در یکی از سوله‌های تاسیسات نطنز در دست بررسی است اما برخی افراد و رسانه‌های در شبکه‌های اجتماعی مدعی حمله اسرائیل به این تاسیسات شده‌اند. از سوی دیگر برخی تحلیلگران نیز معتقدند که محل حادثه، «کارخانه ساخت سانتریفیوژهای جدید» بوده است.
مقام‌های ایران بامداد امروز، پنجشنبه ۲ ژوئیه (۱۲ تیر) اعلام کردند که به‌دنبال وقوع حادثه‌ای، یکی از سوله‌های در دست احداث در محوطه باز سایت نطنز دچار آسیب شد.
طبق گفته سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، «سوله حادثه دیده، سوله‌ای است که در فضای باز و فاقد مواد هسته‌ای بود.»
شایعه حمله از کجا آمد؟
اما شایعه احتمال حمله اسرائیل به این تاسیسات از کجا شروع شد؟ ایدی کوهن [کوهین] تحلیلگر اسرائیلی که طبق حساب کاربری‌اش در لینکدین بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۲ در دفتر نخست وزیری اسرائیل فعالیت می‌کرد، شب گذشته [حدود ساعت ۲۱:۳۵ به وقت تهران] در توئیتی به زبان عربی با تاکید بر اختصاصی بودن خبرش از منابع اطلاعاتی غربی نوشت که «اسرائیل بزرگترین کارخانه غنی‌سازی اورانیوم در ایران بمباران و تخریب کرده است.»
این خبر در حالی اعلام شد که صبح روز بعد مقام‌های ایران از وقوع یک «حادثه» در تاسیسات هسته‌ای نطنز خبر دادند.
کوهن همچنین از موارد مسمومیت‌های رادیواکتیو خبر داد و گفت که ایران از کارشناسان روس برای مقابله با آلودگی رادیواکتیو درخواست کمک کرده است.
این تحلیلگر همچنین مدعی شده است که اسرائیل از جنگنده اف-۱۶ در این حمله استفاده کرده است. گرچه ادعای استفاده از جنگنده اف-۱۶ باعث تعجب و سوال برخی از کابران شبکه‌های اجتماعی با توجه به عملکرد و مشخصات فنی این جنگنده‌ها نیز شد. با این حال همزمان زمزمه‌های حضور کشور ثالثی در این «حمله» احتمالی مطرح شد.
این ادعا در حالی مطرح می‌شود که پیش از این حضور پهپادهای اسرائیلی در سایت نطنز گزارش شده است، به طوری که در تاریخ دوم شهریور ماه سال ۱۳۹۳ روابط عمومی کل سپاه پاسداران از سرنگونی یک فروند پهپاد جاسوسی اسرائیلی توسط پدافند نیروی هوافضای سپاه در نزدیکی تاسیسات هسته‌ای نطنز خبر داده بود.
پهپادی که سپاه پاسداران ایران در سال ۱۳۹۳ مدعی شد اسرائیلی است و بر فراز تاسیسات نطنز آن را منهدم کرده است
رسانه‌های داخل ایران درباره این شایعات چه گفتند؟
چند ساعت پس از انتشار این زمزمه‌ها، سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، ایرنا در یادداشتی با عنوان «چرایی نحوه واکنش رژیم صهیونیستی به رخداد نطنز؛ پیام‌های جدید و واکنش‌های ضروری» به طور ضمنی امکان حمله را رد نکرده و نوشته است: «جمهوری اسلامی ایران تا کنون با درایت راهبردی تلاش کرده ضمن دفاع از مواضع اصولی و منافع ملی خود از تشدید بحران و شکل‌گیری شرایط و موقعیت‌های غیر قابل پیش‌بینی جلوگیری کند اما در صورتی که نشانه‌هایی از عبور کشورهای معاند به ویژه رژیم صهیونیستی و آمریکا از خطوط قرمز ایران به هر شکلی بروز و ظهور یابد به طور قطع راهبرد مواجهه و مقابله با وضعیت جدید باید مورد تجدیدنظر اساسی قرار بگیرد.»
در بخشی از این یادداشت شش بندی گفته شده است که «برخی مقامات رسمی از جمله نخست وزیر و وزیر دفاع سابق رژیم صهیونیستی، وزیر خارجه آمریکا، برایان هوک و برخی دیگر از مسوولین سیاسی، نظامی و امنیتی آنها بارها در مورد آمادگی و قصد خود برای ضربه زدن به تاسیسات نظامی و هسته‌ای ایران به صورت صریح اظهارنظر کرده‌اند.»
اما موضوع دیگری که به شایعات دامن زد خبری بود که شبکه تلویزیونی بی‌سی‌سی فارسی منتشر کرد. این شبکه می‌گوید که ساعاتی پیش از انتشار خبر وقوع حادثه در سایت نطنز، گروهی به نام «یوزپلنگان وطن» در ایمیلی به برخی از خبرنگاران این شبکه مسئولیت حادثه یاد شده را به عهده گرفت. طبق گفته بی‌بی‌سی این گروه ادعا کرده است که در دستگاه‌های امنیتی ایران نفوذ دارد. با این حال بی‌بی‌سی تاکید کرده است که قادر به تایید صحت این ادعاها نیست.
تمام این زمزمه‌ها و اخبار غیر رسمی در حالی مطرح می‌شود که یک تحلیلگر مستقر در ایالات متحده آمریکا معتقد است که محل حادثه در واقع کارخانه تولید سانتریفیوژهای جدید بوده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس می‌نویسد که داده‌های جمع‌آوری شده از سوی یک ماهواره آمریکایی حاکی از آن است که آتش‌سوزی در محل حدود ساعت دو بامداد به وقت محلی در سمت شمال غربی مجموعه نطنز رخ داده است. شعله‌های آتش به اندازه‌ای پر نور و پر از فوران بود که از سوی این ماهواره از فضا تشخیص داده شد.
فابین هینتس، پژوهشگر مرکز مطالعات منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای جیمز مارتین در کالیفرنیا به آسوشیتدپرس گفت: «محل آتش‌سوزی با کارخانه تازه افتتاح شده تولید سانتریفیوژ مطابقت دارد.»
وی تاکید کرد که برای ارزیابی این موضوع موقعیت جغرافیایی عکس منتشر شده [از سوی سازمان انرژی اتمی] را با تصاویر ماهواره‌ای و یک برنامه تلویزیونی دولتی [ایران] مطابقت داده است.
سازمان انرژی اتمی ایران در فروردین گذشته اعلام کرده بود که نسل جدید ماشین‌های سانتریفیوژ به‌زودی در نطنز رونمایی می‌شوند. البته پیش از این حسن روحانی از سانتریفیوژهای نسل جدید این مرکز دیدن کرده بود.
واکنش آژانس انرژی اتمی به حادثه نطنز چه بود؟
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه‌ای اعلام کرد که از آتش‌سوزی در این مکان آگاه است. اما این نهاد تاکید کرد که در حال حاضر پیش‌بینی می‌کند این حادثه تأثیری روی فعالیت‌های راستی‌آزمایی پادمانی آنها نخواهد داشت.
تاسیسات هسته‌ای نطنز بیش از ۱۰۰ هزار متر مربع مساحت دارد. همچنین در این مجموعه تاسیسات زیرزمینی در عمق ۷.۶ متری نیز وجود دارد که از حملات هوایی محافظت می‌کند. این سایت زیر نظر بازرسان آژانس انرژی اتمی قرار دارد.
«حادثه» در سایت هسته‌ای نطنز در حالی رخ داد که کمتر از یک هفته پیش انفجاری در شرق تهران شایعات دیگری را رقم زد. این انفجار در اولین ساعت‌های روز جمعه ۲۶ ژوئن (شش تیر) رخ داد که آتش ناشی از آن از فاصله دور نیز قابل مشاهده بود. گرچه مقام‌های ایران دلیل آن را انفجار مخزن گاز در پارچین عنوان کردند اما برخی نیز نسبت به این موضوع تردید دارند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی نوشت که واکنش غیرمعمول مقام‌های ایران پس از انفجار، ماهیت حساس منطقه‌ای را نشان می‌دهد که بازرسان بین‌المللی معتقدند که دو دهه پیش در آنجا جمهوری اسلامی آزمایش‌های مرتبط با تسلیحات هسته‌ای را انجام داده است.
آسوشیتدپرس در اینباره نوشت: «عکس‌های ماهواره‌ای سنتینل ۲ (آژانس فضایی اروپا) از این منطقه که در حدود ۲۰ کیلومتری شرق از مرکز پایتخت ایران قرار دارد، آثاری از صدها متر سیاهی ناشی از سوختگی بر اثر آتش را نشان می‌دهد که هفته‌های قبل از آن وجود نداشت.»
این رسانه آمریکایی به نقل از تحلیلگران گفت که محل انفجار پارچین نبوده است بلکه محل ذخیره گاز در نزدیکی تاسیسات موشکی خجیر است.
یورونیوز: