وزیر امور خارجه ایران می‌گوید پکن اسفند سال ۹۸ یک «پیش‌نویس» را برای تنظیم سند همکاری راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین ارائه کرده است.
محمدجواد ظریف روز سه‌شنبه ۲۴ تیر در جمع خبرنگاران گفت پیش‌نویس ارا‌ئه‌شده چین، «بر مبنای پیش‌نویس» تهیه‌شده از سوی ایران صورت گرفته است.
هنوز جزئیاتی از پیش‌نویس ارائه شده از سوی چین منتشر نشده است ولی وب‌سایت تابناک ۲۲ تیرماه متنی ۱۸ صفحه‌ای مشهور به «پیش‌نویس ایران» را منتشر کرد که توسط «دبیرخانه سازوکار عالی مشارکت جامع راهبردی ایران و چین» تنظیم شده است.
وزرای خارجه چین و ایران
این متن با تیتر «ویرایش نهایی/ برنامه همکاری‌های جامع فیمابین جمهوری خلق چین و جمهوری اسلامی ایران» شامل ۹ بند و ۳ ضمیمه است و به تشریح محورهای همکاری‌های دو کشور در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی پرداخته است.
به گفته آقای ظریف، او ۱۰ روز پیش در یک کنفرانس ویدئویی به همتای چینی‌اش اطلاع داد که ایران آماده «مذاکره» برای نهایی کردن سند همکاری‌های راهبردی دو کشور بر اساس دو پیش‌نویس موجود است.
وزیر خارجه ایران افزود که پس از نهایی‌شدن مذاکرات و توافق طرفین، «متن نهایی در مراجع قانونی به تصویب خواهد رسید.»
هیات دولت ایران پیش‌نویس فعلی را تصویب کرده است ولی برخی از نمایندگان مجلس و کارشناسان می‌گویند که این سند همکاری باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد.
پیش از این محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری ایران، با اشاره به اینکه بحران شیوع بیماری کرونا مذاکرات ایران و چین درباره این سند را عقب انداخته است، گفته بود احتمالا مذاکرات مربوط به این سند «تا پایان سال به جمع‌بندی برسد».
در دو هفته گذشته، انتقادات و سوال‌های زیادی درباره محتوای این اسناد مطرح شده است.
نخستین‌بار محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری پیشین ایران، از این سند همکاری انتقاد کرد و گفت که «کسی از محتوای آن خبر ندارد».
شاهزاده رضا پهلوی نیز در واکنش به این قرارداد گفت رهبران جمهوری اسلامی قصد دارند منابع ملی کشور را در اختیار چین بگذارند.
در این میان حساب کاربری فارسی توئیتر وزارت خارجه آمریکا با انتشار رشته توئیتی این سند همکاری را «ترکمانچای» توصیف کرده است، عهدنامه‌ای که سال ۱۲۰۶ خورشیدی میان قاجارها و روسیه بسته شد که بخشی از خاک ایران را واگذار می‌کرد.
این در حالی است که آقای ظریف و دیگر مقامات ارشد جمهوری اسلامی این اتهام‌ها را رد کرده و می گویند در این سند، «منافع» ایران در نظر گرفته شده است.
مقام‌های دولت ایران همچنین اخباری مانند واگذاری جزیره کیش به چینی‌ها یا استقرار نیروهای نظامی چین در ایران برای حفاظت از پروژه‌های واگذار شده به این کشور را «شایعه» و «بسیار مسخره» خوانده‌اند.
در تازه‌ترین واکنش، حسین ملائک، سفیر پیشین ایران در چین، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری ایلنا از این سند همکاری دفاع کرده و گفته است که «همین الان چین با یک رقم قابل قبولی بزرگترین شریک تجاری ایران در روابط خارجی‌اش محسوب می‌شود» و «در این شرایط به ایران کمک می‌کند.»
به گفته وی، چینی‌ها قبل از این قرارداد هم «بازار ما را در اختیار داشتند»، بدون اینکه ما از آن سودی ببریم.