– احمد توکلی: «آقای روحانی ظاهراً می‌خواهد با پیش‌فروشی نفت سال‌های آینده به مردم، آنان از دولت غیر از طلب ریالی، دلار نیز طلبکار باشند. تا حالا امروزمان را با نفت سر می‌کردیم، بعد از این فردا را هم به نفت گره می‌زنیم.»
– رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی: «دادن اوراق بهادار بجای سود استقراض قبلی ربح مرکبی می سازد که هر سال به شکل تصاعدی بالا می‌رود و چه بلاهایی بر سر نسل بعدی نخواهد آورد! از خام‌فروشی به آینده‌فروشی؟!»
حسن روحانی روز سه‌شنبه ۲۱ امرداد ۱۳۹۹ از تصویب طرح عرضه نفت در بورس انرژی خبر داد. این طرح توسط رئیس دولت، رئیس قوه قضاییه و رئیس جمهوری اسلامی در جلسه اقتصادی سران قوا تصویب و در انتظار تأیید علی خامنه‌ای است. این در حالیست که سران سه قوه چندی پیش از «گشایش اقتصادی» آنهم با «موافقت رهبر معظم انقلاب» خبر داده بودند.
فروش نفت به مردم، راهی برای جذب نقدینگی به نفع جبران کسری بودجه حکومت در شرایط تحریم است اما حسن روحانی در جلسه ستاد اقتصادی سران نظام مدعی شده که «طرح فروش داخلی نفت و عرضه آن در بورس انرژی از جمله طرح‌های مبتنی بر اقتصاد مردم‌محور و اقدامی موثر در راستای سامان دادن به بازار سرمایه و بورس و گام مهمی برای مقابله با تحریم نفتی دشمنان است!»
او افزوده که این طرح در جلسه عصر روز دوشنبه سران قوا تصویب شده و گفته امیدوار است این طرح زودتر به تصویب نهایی برسد و شیوه اجرای آن تدوین شود تا از سوی دولت اجرا گردد. به نظر می‌رسد منظور حسن روحانی از «تصویب نهایی» این طرح، تأیید آن از سوی علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی است.
حسن روحانی «اتکا به ظرفیت‌ها و توانمندی‌های داخلی، آزادسازی و فعال کردن ظرفیت‌های نیمه‌فعال اقتصادی در کشور و استفاده از مشارکت مردمی» را از ویژگی‌های مهم این برنامه دانسته و گفته است: «این نقشه راه با ایجاد همگرایی و هماهنگی میان همه بخش‌های فعال اقتصادی، افقی روشن برای کشور تا یک سال آینده را ترسیم خواهد کرد.»
او با اشاره به اینکه «متخصصان و اقتصاددانان در زمینه حجم نقدینگی موجود در جامعه و لزوم هدایت آن به مسیر تولید و مقابله با تحریم و جنگ اقتصادی دشمنان دغدغه داشتند» تأکید کرده است: «دولت به ویژه ستاد اقتصادی همواره در تلاش برای اتخاذ و اجرای سیاست‌ها و تدابیری در جهت کنترل نقدینگی و هدایت آن به مسیر درست و چرخه تولید بوده است.»
در شرایطی که این طرح قرار است نقدینگی مردم را به خزانه دولت هدایت کند، حسن روحانی مدعی شده که «مردم باید در زمینه تلاش دولت برای ایجاد ثبات و آرامش در اقتصاد اطمینان خاطر داشته باشند و بدانند برای حفظ معیشت و دارایی آنان از هیچ تلاشی فروگذار نخواهیم کرد.»
یک منبع آگاه به روزنامه دنیای اقتصاد گفته که «دولت پیشنهاد داده ۲۰۰ میلیون را در بازه زمانی یکساله در بازار عرضه کند.»
وبسایت «آفتاب نیوز» نیز گزارش داده که در این طرح ۲۲۰ میلیون بشکه در فاصله یکساله پیش‌فروش می‌شود؛ به عبارت دیگر روزانه حدود ۶۰۰ هزار بشکه نفت از طریق بورس مورد معامله قرار می‌گیرد. اگر تمام این پیش‌بینی‌ها به اجرا برسد، دولت می‌تواند از این طریق ۱۹۰ هزار میلیارد تومان تأمین مالی کرده و بخشی از کسری بودجه را جبران کند.
هرچند هنوز جزییات این طرح کاملا مشخص نشده اما واکنش‌ها نسبت به این طرح به سرعت آغاز و نکات مبهم آن توسط منتقدان دولت برجسته شده است.
احمد توکلی نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی و فعال سیاسی اصولگرا در واکنش به سخنان روحانی به حساب کاربری‌اش در توییتر نوشت: «دولت و شرکت‌های دولتی تنها از فروش اوراق به مردم حداقل ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان بدهی دارند که سود آن تا پایان سال ۱۳۹۸ تقریبا ۲۴۰ هزار میلیارد تومان می‌شود. دولت این سود را از کجا می‌دهد؟ عمدتاً با چاپ اوراق جدید!»
وی اضافه کرد: «دولت امسال اگر قرض جدیدی نگیرد باید برای اصل و فرع اوراق گذشته به مردم ۱۴۴۰ هزار میلیارد تومان پرداخت کند. این ربح مرکب است و حرام و غیرقانونی است. کدام بدهکاری از ربح مرکب رهیده است؟ این آینده‌فروشی است. انتقال مشکلات از امروز به فردا.»
توکلی همچنین گفت: «آقای روحانی ظاهراً می‌خواهد با پیش‌فروشی نفت سال‌های آینده به مردم، آنان از دولت غیر از طلب ریالی، دلار نیز طلبکار باشند. تا حالا امروزمان را با نفت سر می‌کردیم، بعد از این فردا را هم به نفت گره می‌زنیم.»
وی ادامه داد: «آقای روحانی قیمت دلار را ظرف ۷ سال ۶ برابر کرده‌اید. اگر دولت‌های بعدی مانند شما باشند، بدهی خود را چگونه بپردازند؟ این ساقط کردن کشور به دره فلاکت است. اگر کاری نکنیم با این دست فرمان، سقوط در پیش است. اگر ساقط کردن کشور در چند سال دیگر برای جبران ندانم‌کاری، راحت‌طلبی و فساد نامش گشایش است، پس فلاکت چیست؟ خوش‌بین که باشیم می‌گوییم نه می‌دانند، نه می‌توانند و نه می‌خواهند. چون دانایان توانای خوش‌نیت هستند، اینها همه چاره دارد اگر گوش شنوایی باشد.»
احمد توکلی در رشته توئیت دیگری نوشته این برنامه دولت نه تنها «گشایش» نیست بلکه «فلاکتی برای آیندگان» است. توکلی همچنین نوشته «دولت‌هایی که دخل و خرجشان حساب و کتاب درستی ندارد کم می‌آورند. به ناچار بجای سود هر سال اوراق بهادار جدیدی منتشر می‌کنند و به طلبکاران می‌دهند. نتیجه آن این است که مجموع اصل بدهی و این سود، بدهی جدید را می‌سازد و باید برای کل آن سود داده شود.»
یکی از منابع دولت استقراض از مردم است. به این امید که با آن بودجه چنان تنظیم شود که بازدهی ملی به قدری بالا رود تا دولت بتواند در سررسید اصل و سود را بپردازد و یا اگر بدهی باقی مانده باشد دولت امکان پرداخت سود آن را داشته باشد.
— احمد توکلی (@TavakoliDr) August 11, 2020
محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز در این‌باره گفته که «تلاش خواهیم کرد تعهدات دولت فعلی را به آینده موکول نکنیم و فروش نفت به صورت قطعی انجام شود و مبنای تسویه ریالی در سررسید که تعهد برای دولت آینده داشته باشد منتفی است.»
او افزوده که «دادن اوراق بهادار بجای سود استقراض قبلی ربح مرکبی می سازد که هر سال به شکل تصاعدی بالا می‌رود و چه بلاهایی بر سر نسل بعدی نخواهد آورد! از خام‌فروشی به آینده‌فروشی؟!»
پورابراهیمی افزوده که «با توجه به اهمیت موضوع و ضرورتی که در فضای اقتصادی کشور مطرح است کلیات این طرح مورد توافق قرار گرفت و براساس آن دولت می تواند از فروش نفت و قراردادهای آتی نفت استفاده کند.»
احسان خاندوزی نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز درباره طرح عرضه نفت به مردم در بورس در قالب اوراق سلف گفت: «افرادی که این ساز و کار را طراحی کرده‌اند یعنی آقایان نهاوندیان و معاون ایشان آقای باقری باید درباره جزئیات و اهداف این طرح پاسخگو باشند.»
وی ادامه داد: «با توجه به اینکه در برخی از جلسات پیش‌بینی این موضوع حضور داشتم، هیچ اسناد پشتیبانی و برآورد آثاری نسبت به این مصوبه در اختیار اعضای حاضر در جلسه قرار نگرفته است. بنده در پیش‌جلسات کمیسیون شورای هماهنگی سران اقتصادی شرکت داشتم اما متاسفانه هیچ اسناد پشتیبانی و نتایج اجرای این مصوبه در اختیار ما قرار ندادند.»
کیهان چاپ لندن: