حدود شش ماه پس از اختصاص یک میلیارد یورو از صندوق توسعه ملی ایران برای مبارزه با کرونا، وزیر بهداشت از دریافت «سهم کوچکی» از آن خبر داد و یک مقام سازمان برنامه و بودجه در واکنش گفت «ارز صندوق توسعه ملی در دسترس نیست».
سعید نمکی، وزیر بهداشت جمهوری اسلامی
پس از آن که سعید نمکی اعلام کرد نمی‌داند بودجه مبارزه با کرونا را «برای کدام کار مهم‌تر گذاشته‌اند»، خبرگزاری فارس به نقل از یک مقام ارشد در سازمان برنامه و بودجه نوشت «بانک مرکزی به دلیل آثار پولی که تبدیل یورو به ریال دارد، ملاحظاتی داشته و مخالف است. همچنین ارز صندوق توسعه ملی نیز در دسترس نیست».
سابقه اختصاص این بودجه به ۱۸ فروردین‌ماه برمی‌گردد که اعلام شد علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، ۱۱ روز بعد از درخواست اضطراری دولت برای برداشت یک میلیارد یورو از صندوق توسعه ملی برای مبارزه با کرونا، با آن موافقت کرده است.
با این حال وزیر بهداشت با اشاره به شکل‌گیری موج جدید کرونا در پاییز و معوق ماندن مطالبات کادر درمان و نیز خالی شدن انبارهای وزارت بهداشت اعلام کرده است که فقط ۲۷ درصد از این بودجه را دریافت کرده و درباره بیش از ۷۰ درصد باقی‌مانده گفته است «نمی‌دانم برای کدام کار مهم‌تر گذاشته‌اند؟»
این در حالی است که بر اساس آمار رسمی خود وزارت بهداشت، پس از ایام عزاداری‌های محرم و باز شدن مدارس، آمار مبتلایان به ویروس کرونا و قربانیان آن در ایران به طور چشمگیر رو به افزایش گذاشته و در حال حاضر بیشتر استان‌ها در وضعیت قرمز و برخی نیز از جمله اصفهان در آستانه وضعیت بحرانی قرار دارند.
از سوی دیگر ایرج حریرچی، معاون کل وزیر بهداشت، نیز در یک برنامه تلویزیونی با تکرار این‌که از یک میلیارد یورو بودجه اختصاصیافته فقط حدود ۳۰ درصد آن به وزارت بهداشت پرداخت شده، از کمبود بودجه برای پرداخت حقوق و مزایای پزشکان و پرستاران خبر داد و گفت: «صبر و تحمل و توان پزشکان و پرستاران هم حدی دارد.»
انتقادات مقامات وزارت بهداشت در این باره در حالی بیان می‌شود که حاضر نیستند پاسخ مقامات و نهادهای مسئول در این مورد را رسانه‌ای کنند.
در این باره، معاون کل وزیر بهداشت در مصاحبه با برخی رسانه‌ها گفته است «طرف مقابل به ما جوابی داده اما نمی‌توانم بگویم. آنها که مانع این اعتبار شده‌اند، باید پاسخگو باشند.»
با این حال امروز خبرگزاری فارس به نقل از یک مقام ارشد در سازمان برنامه و بودجه که نامش را اعلام نکرده، دلیل تأخیر در پرداخت را آثار تورمی تبدیل یورو به ریال عنوان کرده، هرچند افزوده که «ارز صندوق توسعه ملی در دسترس نیست».
این موضوع از این جهت اهمیت دارد که هنگام تخصیص یافتن این بودجه ارزی، ارزش ریالی آن بسیار کمتر از ارزش فعلی آن بوده و در شش ماه گذشته نرخ برابری دلار و یورو افزایش چشمگیری یافته است.
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، نیز در واکنشی تلویحی به این موضوع اعلام کرده است که بانک مرکزی برای کنترل مهار تورم «چاره‌ای جز مقاومت در برابر خواسته‌هایی که در جای خود شاید ضروری باشد، ندارد».
از سوی دیگر، احمد امیرآبادی، نماینده مجلس، نیز روز چهارشنبه، دوم مهر، در توئیتر با هشتگ «مبارزه با فساد» نوشت: «مجلس از چگونگی واگذاری و هزینه‌کرد یک میلیارد یورویی خط اعتباری مربوط به مبارزه با بیماری کرونا تحقیق و تفحص میکند.»
موضوع فساد و پنهانکاری در تخصیص بودجه‌های ارزی به حوزه بهداشت و درمان نخستین بار نیست که مطرح می‌شود.
سال گذشته نیز وزیر بهداشت از خارج شدن یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار ارز اختصاصیافته برای دارو و تجهیزات پزشکی خبر داده بود و با اشاره به «شبکه‌های فساد» گفته بود این میزان ارز را «معلوم نیست چه کسی برده و چه چیزی آورده است».
در آن زمان، تیرماه ۹۸، روزنامه شرق نیز با اشاره به نامه‌ای از محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی، گزارش داد که یک میلیارد دلار ارز دولتی که برای واردات دارو و کالاهای اساسی پرداخت شده بود «گم شده است».
در این نامه اعلام شده بود که ۱۰ شرکت واردکننده دارو و ۱۰ شرکت واردکننده کالاهای اساسی، بخشی از کالاهایی را که برای وارد کردن آنها ارز دولتی دریافت کرده بودند، به کشور وارد نکرده‌اند.
پس از آن نیز سعید نمکی، وزیر بهداشت، از بازداشت تعدادی از کارمندان این وزارتخانه به دلیل نقش داشتن در تخلف در حوزه واردات دارو و تجهیزات پزشکی خبر داد و گفت برخی وارد‌کنندگان، دو میلیون یورو ارز دولتی برای واردات استنت (فنر) قلب دریافت کرده‌اند، اما به جای آن کابل برق وارد کرده و فرار کرده‌اند.
از نتیجه پی‌گیری احتمالی این پرونده‌ها هنوز هیچ گزارش رسمی‌ای منتشر نشده است.