پیکرهای رها شده در خیابان، کشته از شلیک مستقیم به سر، «به پا هم» زدند. شورش برای نان، در آغاز آرام، با راه‌بندان و خاموش کردن ماشین اما آرام نماند. چون حاکمیت می‌خواست دو روزه قضیه را «جمع» کند.
هنوز تعداد کشته شدگان آبان ۱۳۹۸ مشخص نیست. خبرگزاری رویترز تعداد آنها را بر اساس دریافت آمار از سه مقام وزارت کشور ایران که خواسته‌اند نامشان فاش نشود ۱۵۰۰ نفر اعلام کرده و عفو بین الملل می‌گوید ۳۰۴ نفر در اعتراضات آبان ماه کشته شدند و سایت کلمه از جان باختن ۳۶۶ نفر خبر داده است.
عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، در خرداد ماه ۱۳۹۹ در برنامه «نگاه یک» شبکه یک صدا و سیمای جمهوری اسلامی درباره کشته‌شدگان اعتراض‌های آبان ۹۸ توضیحاتی داد و وعده داد که تعداد کشته‌های آبان به زودی اعلام می‌شود. او گفت که «حوادث غمباری» رخ داد و حدود ۴۰ یا ۴۵ نفر یعنی حدود ۲۰ درصد کشته‌شدگان، افرادی بودند که با سلاح‌هایی کشته شدند که سلاح سازمانی نبود و آنها شهید شدند، از اظهارات رحمانی فضلی مشخص شد که او تعداد کشته‌شدگان را ۲۰۰ تا ۲۲۵ نفر می‌داند. در نهایت مقامات نظام جمهوری اسلامی اعلام کردند که ۲۳۰ نفر کشته شده‌اند.
کشته‌گان «نظم و امنیت»
در خرداد ماه ۱۳۹۹ وزیر کشور در یک برنامه تلویزیونی گفت که همین روزها تعداد کشته‌های آبان اعلام می‌شود و با ارائه اعدادی، تخمین حدودی تعداد کشته‌شدگان را مطرح کرد، مجتبی ذوالنوری، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس هم با ارائه آماری از خسارات جانی و مالی حوادث آبان ۹۸، تعداد کشته‌های این حوادث را ۲۳۰ نفر اعلام کرد.
مجتبی ذوالنوری، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس هم با ارائه آماری از خسارات جانی و مالی حوادث آبان ۹۸، تعداد کشته‌های این حوادث را ۲۳۰ نفر اعلام کرد.
مجتبی ذوالنوری در حاشیه جلسه اجتماعی انتظامی ستاد مقابله با کرونا در وزارت کشور با اشاره به ماجرای افزایش نرخ بنزین در آبان ماه سال گذشته گفته بود: «در هر کشوری ممکن است طرح‌های اجرا شود که دارای نقاط ضعف و قوت باشد و بعضی متضرر شوند و بعضی سود ببرند. آنچه در آبان ۹۸ اتفاق افتاد یک حادثه طبیعی بود. مردم ممکن است اعتراض داشته باشند و آن را اعلام کنند، ولی براندازی نرم در دستور نظام سلطه است. نظام سلطه از فرصت آبان بهره گرفت و تجمع‌های خیابانی را راه انداخت. کسانی که گوش به رسانه‌های خارجی بودند، سعی کردند موج‌سواری کنند؛ در آبان ۹۸ اعتراض مردم آرام و مسالمت‌آمیز بود و کسی حساسیت به خرج نداد، ولی وقتی تعرض به اماکن خصوص و دولتی و مراکز انتظامی رخ می‌دهد، مردم از حاکمیت استقرار امنیت و نظم را مطالبه می‌کنند.»
بنزین گرانتر از خون
بسیاری از تحلیلگران، اعتراضات آبان ماه ۱۳۹۸ را خونین‌ترین خیزش در چهل و دو سال گذشته علیه نظام جمهوری اسلامی می‌دانند. هنگامی که بامداد ۲۴ آبان با تصمیم شورای هماهنگی عالی اقتصادی سران سه قوه، قیمت بنزین آزاد در جایگاه‌های سوخت ایران از ۱۰۰۰ تومان به ۳۰۰۰ تومان افزایش پیدا کرد، مردمی که تحت فشارهای شدید اقتصادی بودند و به تازگی فشارهای ناشی از بالا رفتن قیمت دلار و گرانی کالاهای اساسی را تجربه کرده بودند، با افزایش سه برابری قیمت سوخت مواجهه شدند. این افزایش ناگهانی قیمت بنزین زمینه‌ساز اعتراضات مردمی ضدحکومتی شد، به سرعت در سراسر ایران گسترش یافت و بیش از ۱۰۰ شهر کوچک و بزرگ را در برگرفت.
به گفته برخی مسئولان جمهوری اسلامی، در بیش از ۲۰۰ شهر ایران مردم در اعتراضات آبان ماه به خیابان‌ها آمدند. تحقیقاتی که در این زمینه منتشر شده که نشان می‌دهد که در حداقل ۳۹ شهر از ۱۵ استان، مأموران انتظامی و امنیتی به معترضان شلیک کرده‌اند. ده ها کودک در این اعتراضات کشته شدند.
زندانیان آبان ۹۸
طی روزهای گذشته احمدرضا حائری، فعال سیاسی اصلاح طلب، در گفت‌وگو با انصاف‌نیوز درباره زندانیان آبان ۹۸ می‌گوید:«۷۵ روز با زندانیان آبان در زندان تهران بزرگ زندگی کرده‌ام … اکثرا بند سیاسی زندان تهران بزرگ را معترصان آبان تشکیل می‌دهند.»
در آماری که این زندانی سیاسی از لیست ۶۷ نفره زندانیانی سیاسی مرد، فقط در تیپ ۲ زندان تهران بزرگ داد؛ ۱۲ نفر آنان متهمان سیاسی با اتهاماتی مانند فعال کارگری و صنفی بودند و ۵۵ نفر دیگر از بازداشتی‌های آبان ۹۸ هستند.
از لیست ۶۷ نفره زندانیانی سیاسی مرد، فقط در تیپ ۲ زندان تهران بزرگ؛ ۱۲ نفر آنان متهمان سیاسی با اتهاماتی مانند فعال کارگری و صنفی و ۵۵ نفر دیگر از بازداشتی‌های آبان ۹۸ هستند.
به گفته حائری این زندانیان از آذر و دی‌ماه سال گذشته در زندان اوین هستند و این در حالی است که بعضی از آنان هنوز بلاتکلیف‌اند و حکمی برایشان صادر نشده است. او می‌گوید:«معترضان آبان در کلانتری‌ها کتک خوردند در حالی که به ندرت در اوین کتک خوردند و اگر اوین رفته باشند آنجا صرفا بازجویی شدند. اما همان کتک خوردن‌ها در کلانتری و مراکز دیگر در بازجویی‌ها تاثیر داشته است و شرایط آنها عادی نبوده و ممکن است علیه خود هم هر حرفی را بزنند.»
این فعال سیاسی تاکید دارد که روایتش فقط شامل آن بخشی می‌شود که اکثرا زندانیان تجربه کرده‌اند «چون مسائل دیگری هم مطرح شد که بسیار بد بود اما آنها را نمی‌گویم.»
او در بخش دیگری تاکید می‌کند: «میانگین سنی آنها از ۱۸ تا ۲۵ سال است، فقط سه چهار نفر تنها بیش از سی سال سن دارند. یک جوان ۲۵ ساله این حرف ضابط را می‌‌پذیرد و به سراغ وکیل نمی‌رود. عده‌ای از آنها از نظر حقوقی تسلیم به رای نزده بودند و هنوز امکان گرفتن وکیل بود. در آن ۷۵ روزی که در زندان بودم بسیاری از آنها را تا روزهای آخر قانع کردم که اگر وکیل بگیرید به نفع‌تان است و یک عده‌ای هم وقتی دیدند کسانی که وکیل داشتند موفق‌تر بودند، طی روزهای آخر از من خواستند تا به آنها وکیل معرفی کنم.»
درباره خاستگاه اجتماعی این افراد این فعال سیاسی می‌گوید که «بخشی از آنها در توابع تهران زندگی می‌کردند و براساس پژوهش نیمه تمامی که در آنجا انجام دادم. تقریبا ۶۰ درصد آنها از تهران و ۴۰ درصد از توابع تهران بودند.»
درباره کم و کیف صدور حکم هم بر اساس روایت حائری وضعیت‌های گاه متناقضی برای این بازداشتی‌ها وجود دارد. «مثلا کسانی که قاضی آنها آقای افشاری بوده عموماُ احکام سبکی در حد شش ماه، یکسال و دو سال گرفته‌اند و برای همان اتهامات قضات دیگر در دادگاه انقلاب اشد مجازات یا نزدیک به اشد را می‌دادند.»
او تاکید دارد که روایت بازداشت همه‌ی این ۵۵ نفر را شنیده است. یکی از زندانیان تعریف می‌کرد که به خاطر کاپشن سه میلیونی به زندان افتاده و می‌گفت: «وقتی کاپشن سه میلیونی که با زحمت فراوان تازه خریده بودم را پوشیدم و از سرکار برمی‌گشتم غروب شروع اعتراضات آبان بود؛ در چهارراه محل بودم، با این تفنگ های رنگ‌پاش به کاپشن من چند باری زدند. آنقدر عصبانی شدم؛ ناخودآگاه از فرط عصبانیت وارد درگیری شدم و اعتراض کردم.»مسئولان قوه قضاییه باید به این مسائل توجه کنند. می‌گویند باید ضابط تایید کند که متهم همکاری کرده است یا خیر. اگر ضابط آن را تایید نکند، تخفیف مجازات شامل حال آن شخص نمی‌شود.
در روایت دیگر از این بازداشتی‌ها آمده که «در ابتدای بازجویی‌ها بازجو از من پرسید که در اعتراضات سال ۸۸ کجا بودی؟ وقتی گفتم توی کوچه بازی می کردم، عصبانی شد که به او یادآور شدم که من ۱۹ سال دارم و زمان اعترضات ۸۸ یک بچه نه ساله بودم و مشغول بازی در کوچه‌ها! این نوع مواجهه با معترضان آبان است که ما معتقدیم اشتباه است.»
خونین‌ترین خیزش علیه نظام
در شهریور ۱۳۹۹ جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، در گزارش خود با برجسته کردن برخورد خشونت‌بار حکومت جمهوری اسلامی ایران با معترضان اعتراضات آبان ۱۳۹۸، گفت که این برخوردها منجر به کشته شدن صدها نفر، بازداشت هزاران نفر و شکنجه آنان و احکام سنگین اعدام در دادگاه‌های ناعادلانه شده‌است. عفو بین‌الملل نیز در گزارش خود به انواع شکنجه‌ها برای گرفتن اعتراف اجباری از بازداشت‌کنندگان اشاره کرد.
در مرداد ۱۳۹۹ گزارشی از ۷۷ زندانی مرد اعتراض‌های آبان ۹۸ در زندان تهران بزرگ (فشافویه) به دست رسانه ها رسید که نشان می داد این افراد به حدود ۲۴۶ سال حبس و احکام دیگری چون اعدام، شلاق و تبعید محکوم شده‌اند.
پیش از این هم در اسفند ماه ۱۳۹۸ امیرحسین مرادی، سعید تمجیدی و محمد رجبی، سه تن از شهروندان بازداشت شده در جریان اعتراضات سراسری آبان ماه امسال توسط دادگاه انقلاب تهران و قاضی ابوالقاسم صلواتی به اعدام محکوم شدند. این افراد علاوه بر این مجموعا به ۳۸ سال زندان و ۲۲۲ ضربه شلاق نیز محکوم شده‌اند. این حکم به وکلای مدافع این افراد محبوس در زندان تهران بزرگ ابلاغ شد. از جمله اتهامات مطروحه علیه این افراد مشارکت در تخریب و تحریق به قصد مقابله با نظام جمهوری اسلامی ایران عنوان شده است.
حکم این سه نفر با واکنش شدید شبکه های اجتماعی و کاربران ان روبرو شد و هشتک اعدام نکنید ترند شد اگر چه قوه قضائیه در مقابل این اعتراضات اعدام این سه نفر را تعلیق کرد اما به دنبال فشارهای روحی وارده بر خانواده امیرحسین مرادی و نگرانی های مداوم از اعدام و وضعیت او، پدر امیرحسین مرادی خودکشی کرد. بنا بر گفته مادر امیرحسین مرادی، جنازه پدر او در زیر زمین خانه پیدا شد. خانواده پویا بختیاری از دیگر جانباختگان این حوادث در چندین نوبت بازداشت شدند و پدر او در حال حاضر هم در بازداشت به سر می‌برد
چنانچه از شواهد پیداست، آبان ۱۳۹۸ همچنان ادامه دارد. زخم‌های آن اعتراضات فاجعه بار همچنان باز و خونبار است و تنها ممکن است با شفافیت و دادخواهی کمی التیام یابد.
زیتون ـ یلدا امیری: