عباس عراقچی ادعای از دست رفتن نوار مرزی ایران و ارمنستان با توافق آتش‌بس قره‌باغ را “شایعات بی‌اساس” خواند. رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران می‌گویند با این توافق جمهوری آذربایجان کنترل این مناطق را به دست می‌گیرد.
معاون سیاسی وزارت خارجه ایران روز شنبه ۲۴ آبان (۱۴ نوامبر) به تحلیل‌ها درباره پیامد منفی اقتصادی و جغرافیایی توافق آتش‌بس ارمنستان و آذربایجان برای جمهوری اسلامی واکنش نشان داد و آنها را بی‌اساس خواند.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت خارجه، عباس عراقچی تاکید کرده که با این توافق هیچ تغییری در مسیرهای ترانزیتی میان ایران و ارمنستان یا جمهوری آذربایجان ایجاد نخواهد شد.
روز سه‌شنبه و پس از حدود یک ماه درگیری‌های شدید و خونین نظامی در منطقه قره‌باغ، ارمنستان و جمهوری آذربایجان، تحت نظارت روسیه برای اعلام آتش‌بس به توافق رسیدند.
آذربایجان در هفته‌های اخیر، به خصوص در جنوب قره‌باغ پیش‌روی زیادی کرد و مناطقی تا نزدیکی مرز ایران را تصرف کرده است.
بر پایه توافق سه‌جانبه، بخش‌هایی از قره‌باغ در کنترل نیروهای جمهوری آذربایجان باقی می‌ماند و نظامیان روسیه نظارت بر آتس‌بس و کنترل برخی مسیرهای تجاری را بر عهده خواهند گرفت.
خبرگزاری فارس، نزدیک به سپاه پاسداران روز جمعه تحلیلی به قلم احسان موحدیان، مدرس دانشگاه و پژوهشگر روابط بین‌الملل منتشر کرد که در آن به پیامد امنیتی و اقتصادی این توافق برای جمهوری اسلامی پرداخته شده است.
در این تحلیل آمده است: «نگاهی سریع به نقشه منطقه نشان می‌دهد تحولات تازه معنایی جز از دست رفتن تقریبا کامل نوار مرزی ایران با جمهوری ارمنستان نخواهد داشت. در این شرایط تازه ایران در مرزهای شمالی خود تقریبا به طور کامل با جمهوری آذربایجان همسایه شده است.»
توافق آتش‌بس در حالی با حضور ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه بین ارمنستان و آذربایجان به امضاء رسید که پیش از آن جمهوری اسلامی توسط عراقچی طرح صلحی به این سه کشور و ترکیه ارائه کرده بود که ظاهرا از آن استقبال نشد.
معاون سیاسی وزیر خارجه با اشاره به اظهارات انتقادی و نقشه‌هایی که درباره تقسیم منطقه قره‌باغ و شهرهای اطراف آن منتشر شده گفت: «متاسفانه اطلاعات غلط و گمراه کننده همراه با نقشه‌های جعلی در فضای مجازی در حال انتشار است و ادعاهایی همچون قطع مرز ایران با ارمنستان، ایجاد کریدور در داخل خاک ارمنستان یا حتی داخل خاک ایران، تغییر ژئوپلتیک منطقه و… مطرح شده است که از اساس واقعیت ندارد و با اغراض خاص سیاسی و تبلیغاتی صورت می‌گیرد.»
حدود سه دهه پیش و پس از فروپاشی شوروی، ارمنستان به جز اشغال منطقه کوهستانی قره‌باغ که اکثریت ساکنانش ارمنی هستند، هفت منطقه دیگر را نیز به عنوان “مناطق حائل برای قره‌باغ” اشغال کرده بود که برخی از آنها در نزدیکی مرز ایران قرار دارند. با توافق آتش‌بس برخی از این مناطق به جمهوری آذربایجان واگذار شد و برخی دیگر به زودی واگذار می‌شود.
به آتش کشیدن خانه‌ها هنگام ترک قره‌باغ
خبرگزاری تسنیم، از دیگر رسانه‌های نزدیک به سپاه عصر شنبه در گزارشی تصویری اعلام کرد که برخی ساکنان ارمنی قره‌باغ پس از تحویل دادن زمین‌هایشان به نیروهای آذربایجان و قبل از مهاجرت به ارمنستان خانه‌های خود را آتش زدند.
نگرانی‌های امنیتی و اقتصادی ایران
در تحلیلی که خبرگزاری فارس منتشر کرده ترکیه “همدست” طرح ضربه زدن به منافع ایران معرفی شده و تاکید می‌شود: «در کنار پیامدهای خطرناک امنیتی، این تحول پیامدهای اقتصادی مهمی نیز به همراه دارد که می‌تواند ایران را از میلیاردها دلار درآمد بالقوه محروم کند […] با کنترل تقریبا کامل مرزهای شمال غرب ایران توسط آذربایجان و همسایه شدن این کشور با ترکیه، آنکارا دیگر برای دسترسی به آذربایجان نیازی به مسیر ترانزیتی ایران ندارد.»
عباس عراقچی می‌گوید آنچه در توافق آتش‌بس قره باغ مطرح شده ایجاد یک کریدور جاده‌ای، یا به عبارت دیگر یک مسیر ترانزیتی، داخل خاک ارمنستان از نخجوان به سمت خاک اصلی آذربایجان است که امنیت آن توسط روسیه تضمین خواهد شد و مسیر دقیق آن نیز هنوز مشخص نیست.
معاون سیاسی وزیر خارجه افزود این ایده جدیدی نیست و اگر هم عملی شود “که با هزار اما و اگر همراه است” هیچ تغییری در مسیرهای ترانزیتی ایران به سمت ارمنستان یا آذربایجان ایجاد نخواهد کرد.
با وجود این سخنان، به نظر می‌رسد برای جمهوری اسلامی توافق‌های انجام شده میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان هنوز پذیرفته نشده و نهایی تلقی نمی‌شود. عراقچی می‌گوید رایزنی‌های ایران با همه طرف‌ها ادامه دارد و عصر چهارشنبه با سفیر روسیه در تهران در همین خصوص یک “گفت‌وگوی طولانی” انجام شده است.
دویچه وله :