مکانیسم ماشه به بهانه ساخت بمب اتم فعال شد؟
دیلی میل انگلیس برای نخستین بار اسنادی را علیه برنامه هسته‌ای ایران منتشر کرده و با نام آوردن از محسن فخری زاده مهابادی به عنوان پدر برنامه هسته‌ای ایران مدعی شده ایران به دنبال ساخت بمب اتم است. در روز‌های گذشته کشور‌های اروپایی عضو برجام رسما قاعده مکانیسم ماشه را در برابر ایران فعال کرده‌اند. این وضعیت نشان می‌دهد اروپایی‌ها شیب خروج از برجام را تند‌تر کرده‌اند.
رویداد۲۴ : دیلی میل اسنادی منتشر کرده و مدعی شده ایران قبل از سال ۲۰۰۲ رسما درحال ساخت بمب اتم بوده است. این رسانه بر اساس برخی اسناد دستنویس به زبان فارسی مدعی شده در این اسناد دانشمندان هسته‌ای پیشنهادهایی را بر مبنای چراغ سبزی که مقام‌های ارشد هسته‌ای تهران به آن‌ها داده بودند درباره کلاهک‌های هسته‌ای مطرح کرده‌اند.
این اسناد که طبق معمول توسط ماموران اطلاعاتی اسرائیل به دست این رسانه رسیده، شامل برگه‌ای با تاریخ بهمن ماه سال ۸۰ خطاب به مهندس فخری زاده است. در این نامه پارامتر‌هایی به عنوان مواد مورد نیاز پروزه ذکر شده که شامل اتاقک سرجنگی (کلاهک) است. این نامه توسط فخری زاده پاراف شده است. او گفته درخواست‌های شما در حال پیگیری است.
به گزارش رویداد۲۴ نام محسن فخری‌زاده به عنوان یکی از پنج شخصیت ایرانی که در فهرست ۵۰۰ نفره قدرتمندترین افراد جهان که از سوی نشریه آمریکایی فارین پالیسی منتشر شده است.
نام فخری‌زاده تحت عنوان «دانشمند ارشد وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح و رئیس پیشین مرکز تحقیقاتی فیزیک (PHRC)» در تاریخ ۲۴ مارس ۲۰۰۷ میلادی، در فهرست تحریم شدگان ایران توسط شورای امنیت سازمان ملل قرار گرفت.
محسن فخری‌زاده تنها دانشمند هسته‌ای ایرانی است که «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نام او را مستقیما در شو تبلیغاتی سال گذشته خود به زبان آورد و مدعی شد روی برنامه تسلیحاتی اتمی کار می‌کرده است.
منابع غربی، القابی مانند اوپنهایمر ایران، عبدالقدیر خان ایران یا پدر برنامه هسته‌ای نظامی ایران را به محسن فخری‌زاده داده‌اند.
نشریه دیلی میل مدعی شده برنامه هسته‌ای ایران با توجه به داده‌هایی که اخیرا به دست آمده، جنبه نظامی داشته و فخری زاده در دیدار با رهبر ایران خواستار افزایش قدرت اجرایی خود شده بوده است.
مقامات اسرائیلی در توضیح با اشاره به آرشیوی که به دست آن‌ها رسیده مدعی شده‌اند که ایران کاملا قصد داشته به یک دولت هسته‌ای تبدیل شود.
این رسانه ادعا کرده با توجه به این داده‌ها پیش‌فرض‌های توافق هسته‌ای ایران با کشور‌های اروپایی، روسیه، چین و آمریکا زیر سوال خواهد رفت. به گزارش رویداد۲۴ این ادعا در حالی مطرح شده که قبل از توافق برجام نیز آژانس بین المللی انرژی اتمی مدعی شده به اسناد قابل اعتنایی دست پیدا کرد ه که نشان می‌دهد مواد هسته‌ای در ارتباط با جنبه‌های نظامی برنامه هسته‌ای ایران در این کشور کشف شده است.
اگرچه دیلی میل مدعی شده اسنادش چیز جدیدی برای گفتن دارد، نشریه انگلیسی ساندی تایمز در فروردین ۸۷ با اشاره به اسنادی که ادعا می‌کرد، از یک دستگاه لپ‌تاپ ایرانی‌ها به دست آمده، فخری‌زاده را «یک افسر سپاه پاسداران و استاد دانشگاه امام حسین تهران» و به عنوان «پدر برنامه هسته‌ای نظامی ایران» معرفی کرده و مدعی شد: «سرویس‌های اطلاعاتی غرب معتقدند ایران در صدد تولید یک کلاهک هسته‌ای با توان نابودسازی هر شهری در خاورمیانه است که مسئولیت این برنامه بر عهده محسن فخری‌زاده مهابادی، مدرس فیزیک دانشگاه امام حسین تهران قرار دارد و از این رو می‌توان وی را پدر تولید کلاهک اتمی ایران نامید»
بنا به ادعای رسانه‌های غربی در آن سال، فخری‌زاده مدیریت طرحی با عنوان» پروژه ۱۱۱ «به منظور تولید یک کلاهک هسته‌ای با توان انفجار در ارتفاع ۲ هزار فوتی و تخریب یک منطقه وسیع» را برعهده داشته است.
این اسناد در حالی برای اولین بار توسط یک رسانه بریتانیایی منتشر شده که ۱۴ ژانویه (۲۰ دی ماه) کشور‌های اروپایی عضو برجام رسما قاعده مکانیسم ماشه را در برابر ایران فعال کرده‌اند و مدعی شده‌اند ایران به تعهدات خود در برجام پایبند نبوده است.
با وجود اینکه مکانیسم ماشه با هدف حفظ و ارتقای برجام در این توافق گنجانده شده، اما به گفته برخی کارشناسان، به کار گیری آن به معنای فروپاشی تدریجی این توافق و اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل و اتحادیه اروپا علیه ایران است.
مکانیسم ماشه یا مکانیسم حل اختلاف در برجام چیست؟
مکانیسم ماشه تحت توافق هسته‌ای با هدف کمک به طرفین برای حل معضلات مرتبط با عدم اجرای تعهدات طراحی شده است. اگر مشکلات برطرف نشوند، با استفاده از این مکانیزم مشکل برای رای گیری به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده میشود. اگر شورای امنیت سازمان ملل قطع نامه ادامه تعلیق تحریم‌ها علیه ایران را ظرف ۳۰ روز تصویب نکند، تحریم‌ها به طور اتوماتیک اعمال خواهند شد.
فرآیند و زمان بندی مکانیزم حل اختلاف به شرح زیر است:
گام نخست: ارجاع موضوع عدم اجرای تعهدات به کمیسیون مشترک برجام (این اقدام با نشست سه کشور اروپایی در تاریخ ۱۹ دی ماه برداشته شد.) کمیسون مشترک، کمییسیونی متشکل از همه اعضای برجام است. این کمیسیون ۱۵ روز برای حل معضل وقت دارد.
گام دوم: اگر کمیسیون نتواند موضوع را حل کند، این معضل به هیات رایزنی (یا/و شورای وزای خارجه) ارجاع داده میشود. این هیات یا وزرای خارجه ۱۵ روز وقت دارند تا مساله را حل کننند.
گام سوم: کمیسیون مشترک برجام ۵ روز وقت دارد درباره پیشنهاد هیات رایزنی فکر کند.
گام چهارم: در پایان این مهلت ۵ روزه، (روز ۳۵ام) اگر معضل هنوز لاینحل باقی مانده بود، کشور‌های اروپایی می‌توانند اجرای تعهداتشان در برجام را متوقف کرده و به شورای امنیت درباره عدم اجرای تعهدات از سوی ایران اطلاع رسانی کنند.
گام پنجم: ظرف ۳۰ روز از دریافت اطلاعیه عدم اجرای تعهدات، شورای امنیت باید به قطعنامه‌ای برای ادامه لغو تحریم‌ها علیه ایران مجددا رای دهد. این قطع نامه به ۹ رای برای تصویب نیاز دارد و هیچ یک از اعضای دائمی شورای امنیت هم نباید این قطعنامه را وتو کنند. اگر قطعنامه برای ادامه لغو تحریم‌ها ظرف ۳۰ روز بعد از ارجاع رای نیاورد، قطع نامه‌های قبلی شورای امنیت بار دیگر اعمال خواهد شد.
با توجه به اینکه نهایت این مکانیسم رای شورای امنیت سازمان ملل است، اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران غیر قابل اجتناب به نظر می‌رسد چرا که بی شک توسط آمریکا وتو خواهد شد. با این اوصاف کشور‌های اروپایی با علم به اینکه اقدام آن‌ها عملا برجام را نابود خواهد کرد، این مکانیسم را راه اندازی کرده‌اند.