بر اساس فایل صوتی که به دست ایران اینترنشنال رسیده، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، در جریان یک مصاحبه در اسفندماه گذشته که تاکنون منتشر نشده، با اشاره به حاکمیت نظامیان در جمهوری اسلامی، دخالت‌های قاسم سلیمانی، فرمانده سابق سپاه قدس، در سیاست خارجی را تایید کرده و گفته دیپلماسی به دلیل فشار‌های او فدای میدان جنگ و نظامی شد.
این گفت‌وگوی بیش از سه ساعته با سعید لیلاز، اقتصاددان حامی دولت، در اسفندماه سال گذشته صورت گرفته و بر اساس محتویات آن به نظر می‌رسد قرار بوده پس از پایان کار دولت منتشر شود.
ظریف در خلال سخنانش در این مصاحبه با به کار بردن کلمه «میدان» به سیاست‌های جنگی و نظامی و دخالت مقام‌های امنیتی در دیپلماسی و نهادهای جمهوری اسلامی ارجاع داده است.
او همچنین بارها در طول مصاحبه از لیلاز خواست بخش‌هایی از گفته‌هایش را منتشر نکند.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی درباره تحمیل سیاست‌های سپاه پاسداران به وزارت خارجه، استراتژی جمهوری اسلامی را «جنگ سردی» خواند و گفت: «من دیپلماسی را بیشتر برای میدان هزینه کردم، تا میدان برای دیپلماسی هزینه شده باشد.»
این مقام دولت همچنین همراهی خود با قاسم سلیمانی را تایید کرد و گفت: «هیچ زمانی در دوران کار من، نتوانستم به فرمانده میدان [نظامی] بگویم کاری را بکن چون در دیپلماسی نیاز دارم.»
او افزود: «تقریبا هربار که من برای مذاکره رفتم این سلیمانی بود که می‌گفت می‌خواهم تو این خاصیت یا نکته را بگیری. من برای موفقیت میدان مذاکره می‌کردم.»
ساختار وزارت امور خارجه امنیتی است
رییس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در پاسخ به سوالی درباره دخالت نیروهای امنیتی در سیاست خارجه و امنیتی بودن سابقه بیشتر سفرای منطقه‌ای حکومت ایران گفت: «بیشتر ساختار وزارت امور خارجه ما هم امنیتی است.»
ظریف درباره امنیتی شدن مسائل جمهوری اسلامی در روابط بین‌الملل گفت: «گروهی در کشور ما در اینکه همه چیز امنیتی شود منافع دارند، چرا که نقش آن‌ها پررنگ می‌شود.»
او اشاره کرد که این گروه اقلیتی هستند که علاوه بر قدرت بر هم زدن شرایط، توان ایجاد موج گسترده را هم دارند.
سلیمانی زیر بار حرف‌هایم نمی‌رفت
ظریف در همین زمینه به نمونه دخالت فرمانده وقت سپاه قدس در مذاکرات وزارت امور خارجه با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه اشاره کرد و گفت سلیمانی فهرستی از امتیازاتی را که باید گرفته می‌شد، تحویل می‌داده است.
در واکنش به این سخنان، وقتی لیلاز به عنوان مجری اشاره کرد که آیا در مقابل سلیمانی هم گفته بود حاضر است کاری برای دیپلماسی بکند یا نکند، ظریف آن را رد کرد و گفت: «نه، این قسمتش نبود.»
ظریف اضافه کرد: «مثلا اینکه من به او بگویم از هواپیمای ایران‌ایر در مسیر سوریه [حین درگیری‌های نظامی] استفاده نکن، او زیر بار نمی‌رفت.»
با فشار سلیمانی، پرواز به سوریه شش برابر شد
ظریف در ادامه سخنانش درباره اعمال نفوذهای سلیمانی برای نخستین‌بار اشاره کرد که پس از رفع تحریم‌های هواپیمایی ملی ایران (هما) از سوی آمریکا جان کری، وزیر وقت وزارت خارجه ایالات متحده، در خرداد ۱۳۹۵ به او تذکر داد که پروازها از ایران به سوریه شش برابر شده است.
او اشاره کرد که وقتی برای پیگیری این موضوع از وزارت راه دولت و وزیر وقت آن عباس آخوندی سوال کرد، او در جریان نبوده است.
ظریف ادامه داد در ادامه پیگیری‌ها، فرهاد پرورش، رییس خطوط هوایی ایران‌ایر، تایید کرد «فشار حاج قاسم» موجب پروازهای هما علاوه بر خط هوایی ماهان شده بود.
وزیر امور خارجه همچنین گفت وقتی در دیدار بعدی‌اش با سلیمانی از او خواست که به جای هما با ماهان پروازها انجام شود، سلیمانی به او پاسخ داد: «هما امن‌تر است.»
برای نظام میدان نظامی اولویت دارد
وزیر امور خارجه درباره برعکس بودن جایگاه نظامیان و دیپلماسی در ایران و ضرورت سپردن مسائل به دیپلمات‌ها گفت: «برای نظام میدان اولویت داشت.»
او درباره دوسویه نبودن رابطه جنگ و دیپلماسی در سیاست‌های حکومت ایران اشاره کرد: «ما بعد از برجام برای اینکه بتوانیم کار میدانی [نظامی] خود را پیش ببریم، بسیار هزینه کردیم.»
ظریف بار دیگر نقش خود در سیاست خارجی کشور را «صفر» دانست و گفت: «سیاست میدان هم باید تابع استراتژی کشور باشد، اما این‌طور نبوده و میدان تعیین کرده که سیاست کشور چه باشد.»
سفر سلیمانی به مسکو برای نابودی دستاورد ما بود
او گفت که پس از نهایی شدن برجام در تیرماه سال ۱۳۹۴ تا روز اجرایی شدن این توافق در دی‌ماه همان سال، اتفاقاتی علیه برجام افتاد که حمله به سفارت عربستان از جمله آن‌ها بود.
ظریف گفت در این شش ماه نخستین اتفاق سفر قاسم سلیمانی به مسکو بود.
او اشاره کرد این سفر با اراده روسیه و بدون کنترل وزارت امور خارجه ایران صورت گرفت و در راستای «نابودی دستاورد وزارت امور خارجه» با اراده روسیه بوده است.
او در پاسخ به سوالی درباره اینکه چرا دولت اجازه دخالت به سلیمانی مثلا در حوزه پرواز به سوریه را می‌داد، گفت وزیر راه و رییس‌جمهور از آن بی‌خبر بوده‌اند.
دیپلماسی فدا شد؛ با ما بازی کردند
او در پاسخ به سوالی درباره چرایی دخالت نظامی در تصمیمات دولت، خطاب به حامیان حکومت گفت: «وقتی میدان [نظامی] تصمیم‌گیر باشد این می‌شود.»
ظریف افزود: «وقتی که میدان بخواهد بر استراتژی کشور حاکم شود، این می‌شود که می‌توانند با ما بازی کنند.»
او در همین زمینه به مثال برخورد دولت روسیه با ایران و فشار به جمهوری اسلامی در جریان پرونده برجام اشاره کرد.
امنیت نظامی‌ها به ضرر دیپلماسی
وقتی سعید لیلاز در این بخش از مصاحبه از او پرسید آیا این تصمیمات و دخالت‌ها ارزش انجام شدن داشت و آیا در مقابل چیزی برای دیپلماسی به دست آمد، ظریف پاسخ داد: «چه چیزی گرفتیم؟ شما بگویید.»
وزیر امور خارجه همچنین در پاسخ به سوالی دیگر تایید کرد که فدا کردن دیپلماسی «نمی‌ارزید.»
ظریف با اشاره به اصرار سلیمانی بر استفاده از پروازهای هما گفت: «او می‌گوید چون میدان اصل است اگر دو درصد هما امن‌تر از ماهان باشد، باید از هما استفاده کند، حتی اگر بخواهد ۲۰۰ درصد به دیپلماسی ضرر بزند، باشد.»
روسیه تلاش کرد برجام به نتیجه نرسد
این مقام دولت همچنین تاکید کرد که روسیه تمام تلاشش را کرد تا امضای برجام به نتیجه نرسد.
ظریف توضیح داد روسیه با وجود درخواست از قبل سلیمانی برای سفر به مسکو و دیدار با ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور این کشور، درباره جنگ سوریه، زمانی با انجام آن موافقت شد که هفته پایانی امضای برجام بود.
او همچنین به مواردی از تلاش روسیه برای ضربه زدن به برجام طی هفته‌های آخر امضای آن، به خصوص در زمینه سوخت نیروگاه هسته‌ای بوشهر، اشاره کرد.
با این حال، ظریف گفت از موافقان جدی رابطه با چین و روسیه است.
از کری شنیدم اسرائیل ۲۰۰ بار به ما در سوریه حمله کرد
این مقام دیپلماسی ایران با تاکید دوباره بر بی‌اطلاعی از بسیاری از اقدامات منطقه‌ای سپاه پاسداران گفت: «کری باید به من بگوید که ۲۰۰ بار اسرائیل در سوریه به شما حمله کرده است؟!»
او افزود: «شما می‌دانستید که آمریکا زودتر از من خبر حمله به [پایگاه نظامی] عین‌الاسد [در عراق] را شنید؟»
این مقام دولت اشاره کرد که با وجود اطلاع عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر وقت عراق، از حمله سپاه پاسداران پیش از وقوع آن، او دو ساعت پس از آن مطلع شد.
ظریف درباره بی‌اطلاعی‌اش از سفر بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه، به ایران در سال ۱۳۹۷ که منجر به نوشتن استعفایش شد گفت: «سفر را من و سلیمانی با هم هماهنگ کردیم، اما وقتی او را آوردند به من چیزی نگفتند و من از تلویزیون دیدم.»
چهارشنبه می‌دانستند موشک به هواپیمای اوکراینی خورد
وزیر امور خارجه در ارتباط با ماجرای شلیک موشک سپاه پاسداران به هواپیمای مسافربری اوکراین در دی‌ماه ۱۳۹۸ گفت که مقام‌های نظامی و امنیتی کشور بعدازظهر چهارشنبه یا صبح پنجشنبه از آن خبر داشتند.
هواپیمای اوکراینی در نخستین ساعات بامداد چهارشنبه ۱۸ دی ماه با شلیک پدافند سپاه ساقط شد.
ظریف گفت که در پیگیری این پرونده و در پاسخ به سوالش درباره شلیک موشک در جلسه دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در روز جمعه، برخورد تندی از سوی حاضران با او شد.
او اشاره کرد در آن جلسه رییس ستاد کل نیروهای مسلح، دبیر شورای عالی امنیت ملی و وزیر راه حضور داشته‌اند.
ظریف گفت وقتی در جلسه از این مقام‌های نظامی پرسید که اگر موشک شلیک شده به او هم بگویند تا آن را «توجیه» کند، حاضران ضمن رد موضوع از او خواستند آن را در توییترش تکذیب کند.
به لاوروف در مذاکرات فحش دادم
رییس دستگاه دیپلماسی اشاره کرد در جریان مذاکرات برجام به دلیل اختلاف نظر با سرگئی لاوروف، نماینده روسیه، به او توهین کرد.
ظریف گفت در مرحله‌ای از مذاکرات وقتی به توافق نرسیده بودیم و لاوروف به من گفته بود تو دستورالعملی نداری، در حضور جان کری، وزیر خارجه آمریکا، به او پاسخ داده است: «این مساله به تو ربطی ندارد.»
وزیر امور خارجه ایران همچنین اضافه کرد که به غیر از این عبارت کلمه‌ای «بی‌ادبانه و غیردیپلماتیک» هم خطاب به لاوروف گفته است.
روابط‌مان با آمریکا به نفع روسیه نیست
او در بخش دیگری به عدم تغییر رفتار دولت آمریکا در زمان ریاست‌جمهوری جو بایدن اشاره کرد و گفت: «بالای ۱۰ میلیارد دلار پول ما در خارج از کشور بلوکه شده است و از روزی که آقای بایدن آمده هیچ تحولی ندیدیم.»
او درباره تنش‌های ایران در سطح جهانی گفت ما انتظار داریم چین و روسیه در کنارش با آمریکا مقابله کنند، اما چین رقابت خود با آمریکا را در حوزه تکنولوژی و ژپواستراتژی می‌داند.
ظریف همچنین اشاره کرد به نفع روسیه نیست که روابط ایران با غرب عادی‌سازی شود.
مردم ایران قهرمان‌پرستند
ظریف در ادامه درباره سخنان حاشیه‌سازش مبنی بر اینکه گفته بود «ما انتخاب کردیم این‌طور زندگی کنیم»، مردم ایران را «قهرمان‌پرست» خواند و گفت وقتی کسی وعده پیروزی می‌دهد او را می‌پسندند.
او درباره عدم تمایل شهروندان به مشارکت در انتخابات گفت: «مردم آنچه که اتفاق می‌افتد را انتخاب کرده‌اند، شرکت نکردن هم یک نوع انتخاب است.»
ظریف اشاره کرد مردم ایران «قهرمان بودن در منطقه» و ترجیح میدان نظامی به سیاست و اقتصاد را می‌پسندند.
اینکه محبوبم حجت اداره کشور نیست
ظریف در بخش دیگری در پاسخ به سوالی درباره نامزدی‌اش در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو خود را «محبوب» دانست و گفت: «برای من این که محبوبم، حجت شرعی نیست که بتوانم کشور را اداره کنم.»
وزیر امور خارجه روز یکشنبه پنجم اردیبهشت‌ماه طی نامه‌ای به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، خواستار حمایت بیشتر از دیپلمات‌ها شد و گفت قصد ندارد در انتخابات ریاست‌جمهوری نامزد شود.
او در ادامه مصاحبه‌اش درباره مخالفان داخلی دولت که جلوی مذاکرات را می‌گیرند، گفت: «حالی‌شان نیست، خیال می‌کنند شش ماه دیگر همه چیز سر جایش است و می‌آیند و مسائل کشور را حل و فصل می‌کنند.»
از حسن نصرالله بپرسید من خائنم یا خادم!
این مقام دولت با حمایت از سیاست‌های «انقلابی» جمهوری اسلامی تاکید کرد قدرت ایران در انقلابی بودن آن است.
او همچنین اشاره کرد که نسل جدید ارزش استقلال کشور را نمی‌دانند.
ظریف در پاسخ به انتقادهای داخلی از عملکردش در برابر کشورهای غربی گفت: «من بارها گفتم بروید از سیدحسن نصرالله بپرسید من خادم هستم یا خائن.»
احمدی‌نژاد مذاکره با آمریکا را غیرقابل اجتناب کرد
ظریف در پاسخ به سوالی درباره تنش با آمریکا گفت مسائل جمهوری اسلامی با آمریکا هیچ‌گاه حل نخواهد شد، اما می‌توان با این کشور «مدیریت تنازع» کرد.
او اشاره کرد محمود احمدی‌نژاد، رییس‌جمهور سابق و سعید جلیلی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی، مذاکره جمهوری اسلامی با آمریکا را «غیر قابل اجتناب» کردند.
ظریف همچنین در واکنش به سخنان جلیلی و کسانی که ایران را تحت فصل هفتم شورای امنیت سازمان ملل متحد نمی‌دانند، گفت: «دوستان حالی‌شان نیست که فصل هفتم منشور ملل متحد از ماده ۳۹ تا ۵۱ را در بر می‌گیرد. این از دروغ بدتر و فاجعه است.»
روحانی بالانشین است
ظریف در پاسخ به سوالی درباره انتقادش از حسن روحانی، رییس‌جمهور، گفت بزرگترین گلایه‌اش از او «بالا نشستن و فاصله زیاد» است.
وزیر امور خارجه دولت روحانی همچنین گفت توصیه‌اش به رییس‌جمهور «بیشتر گوش کردن» است.
“توضیحات” خطیب زاده درباره فایل صوتی منتشر شده از ظریف
خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه:
* فایل صوتی منتشر شده از ظریف یک فایل تقطیع شده و گزینشی از یک گفتگوی داخلی ۷ ساعته است.
* این گفت‌وگو صرفا برای ثبت در حافظه سازمانی دولت تدبیر و امید ضبط شده بوده و قرار به انتشار آن نبوده است.
* معلوم نیست این گفت‌وگو توسط چه افرادی و با چه اهداف و نیاتی به صورت گزینشی در فضای مجازی منتشر شده است.
* متاسفانه با توجه به افزایش بی اخلاقی‌های سیاسی، باید منتظر تقطیع و پخش بخش‌های گزینشی دیگری از این گفت‌وگو و یا موارد مشابه هم باشیم.
* در صورت موافقت نهادهای ذیربط کل گفتگوی ۷ ساعته منتشر خواهد شد.