محقق دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل ضمن انتقاد نسبت به تصفیه نشده فاضلاب‌های منتهی به دریا و دپوی زباله در نزدکی سواحل خزر، نسبت به مصرف ماهیان این دریا به دلیل دارا بودن فلزات سنگین در حد غیر مجاز هشدار داد.
به گزارش ایسنا، دکتر عزیز عابسی، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروان بابل امروز در وبینار اثر مخاطرات دریایی خزر بر گردشگری ساحلی افزود: حوضه آبریز دریای خزر دارای بیش از ۶ هزار آبریز اصلی و در مجموع دارای ۱۳۰ رودخانه منتهی به آن است که بزرگترین آنها شامل رودهای “ولگا”،”اورال”، “کورا”، “سفیدرود”، “سولاک”، “سمور” و “گرگانرود” می‌شود.
وی مجموع حوضه آبریز دریای خزر را ۵.۳ میلیون کیلومتر مربع ذکر کرد و ادامه داد: این در حالی است که آب ورودی سالیانه به دریای خزر حدود ۳۰۰ کیلومتر مربع است که تنها ۸ درصد از آن از حوضه آبریز واقع در ایران تامین می‌شود.
این محقق سهم آبدهی رودخانه ولگا را ۸۰ درصد، کورا را ۶ درصد، اورال را ۲ درصد، سولاک را ۵.۱ درصد، سمور را ۵ درصد و سفیدرود را ۵ درصد عنوان کرد.
این عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروان بابل، با تاکید بر اینکه بیش از دو سوم حجم آب دریای خزر در بخش جنوبی است، اظهار کرد: نزدیک به یک سوم از آب در بخش مرکزی و فقط حدود یک درصد آب دریای خزر به بخش شمالی تعلق دارد، ضمن آنکه از سال ۱۹۴۲ تا ۱۹۹۰ حدود هزار کیلومتر مکعب از آب رودخانه‌های روسیه قبل از رسیدن به دریا به مصرف صنعتی و کشاورزی می‌رسد که از این میان ۶۰۰ کیلومتر مکعب به رودخانه ولگا تعلق دارد.
عابسی با تاکید بر اینکه بیشترین جمعیت ساکن در سواحل دریای خزر مربوط به ایران است، خاطر نشان کرد: این در حالی است که سواحل ایران در دریای خزر مجهز به سیستم جمع آوری و تصفیه فاضلاب نیست و آلودگی‌ها وارد خزر می‌شود و محل دفن زباله در مناطقی مانند فریدونکنار و بابلسر در چند صد متری (حدود ۳۰۰ متری) از دریا است که شیرابه‌های آن مستقیما به شن‌های ساحلی و در نهایت به دریا وارد می‌شود.
وی تاکید کرد: در آمل نیز شیرابه‌های دپوی زباله از زیر جاده هراز وارد رود هراز و در نهایت وارد دریای خزر می‌شود. آب این رود از کوهی از زباله ایجاد شده در آمل از ۴۰ سال قبل عبور می‌کند، علاوه بر آن شیرابه‌های ناشی از دپوی زباله در محمود آباد نیز مستقیما وارد دریا می‌شود.
این محقق گروه مهندسی محیط زیست دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی نوشیروان بابل همچنین به رهاسازی زباله‌های بیمارستانی در سواحل “بهنمیر” بابلسر اشاره کرد که موجب مرگ حیوانات و آبزیان شده است، اضافه کرد: بر اساس گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس سالانه ۳۲ میلیون متر مکعب فاضلاب از شهر رشت وارد دریا می‌شود.
وی ورود آلودگی‌های میکروبی را از دیگر چالشهای خزر ذکر کرد و یادآور شد: آلودگی میکروبی با منشا مدفوعی در رودخانه‌های منتهی به محل شناگران بسیار بارز و بیشتر از حدود استاندارد گزارش شده است و به عنوان عامل تهدیدکننده سلامتی شناگران و گردشگران این مناطق به شمار می‌رود.
عابسی با اشاره به ورود آلودگی فلزات سنگین به خزر، اظهار کرد: گزارشی در این زمینه منتشر شده است که سالانه حدود ۱۲۶۰۰ تن آهن، ۲۹۰۰۰ تن روی، ۱۸۰۰۰ تن منگنز، ۱۳۰۰۰ تن مس و همچنین فلزات سنگین دیگری چون سرب، نیکل و کادمیوم از سوی کشورهای حاشیه خزر وارد این حوضه می‌شود. در این گزارش نامی از ایران برده نشده است و اسامی کشورهایی چون آذربایجان، قراقستان و ترکمنستان در آن دیده می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه در چنین شرایطی دریای خزر نزدیک به دوران مرگ زیستی خود است، تاکید کرد: به دلیل تراز منفی آب، تبخیر آب و تشدید ورود آلاینده‌ها به خزر، این حوضه آبریز روند بی بازگشتی را طی می‌کند و به دوران مرگ زیستی نزدیک می‌شود.
عابسی، با اشاره به نقل‌قول‌های مسؤولان در زمینه آلودگی‌های محیط زیستی دریای خزر گفت: بر اساس گزارش‌های اعلام شده از ۲۱ منطقه شناگری ایران ۱۶ منطقه شناگری با ممنوعیت شنا هستند و ۸ ایستگاه لنگرود، انزلی و آستارا بار میکروبی بالایی دارند و بر اساس مطالعات علمی بیشتر بار میکروبی وارد شده به خزر از طریق رودها است و رودهای منتهی به دریای خزر آلوده‌تر از خزر هستند.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل به اثرات آلودگی‌های محیط زیستی خزر بر روی آبزیان اشاره کرد و افزود: متاسفانه ماهیان بیشترین اثرات را از آلودگی‌های ناشی از فلزات سنگین دریافت می‌کنند. این نوع آلودگی‌ها به دلیل اینکه تجزیه زیستی نمی‌شوند، برای آبزیان و به ویژه انسان که در راس زنجیره غذایی قرار دارد، خطرناک است.
وی بیشترین میزان آلودگی ناشی از فلزات سنگین را مربوط به فلزاتی چون آرسنیک، جیوه، کرم و نیکل دانست و ادامه داد: زمانی که این آلودگی‌ها به بدن آبزیان بزرگتر وارد می‌شود، میزان این آلودگی‌ها بیشتر خواهد شد، به گونه‌ای که مطالعات انجام شده نشان می‌دهد میزان سرب موجود در “ماهی سفید” و میزان سرب و کادمیوم در ماهی “کِلمه” بیش از میزان استاندارد است.
به گفته این محقق میزان فلزات سنگین در ماهیان دریای خزر بیش از حد مجاز و استاندارد است، از این رو توصیه می‌شود ماهیان دریای خزر یا استفاده نشوند و یا به سالی یک بار بسنده شود.
این محقق دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل با بیان اینکه در مناطقی چون ساری، رشت و بابل شبکه جمع آوری و تصفیه فاضلاب وجود دارد، ولی کار نمی‌کنند، افزود: بر اساس استانداردهای جهانی اگر قرار است فاضلاب‌های تصفیه شده در دریا رهاسازی شود، باید در بخش عمق دریا و در فاصله ۵ کیلومتری از ساحل در دریا رهاسازی شود.