مجلۀ تایم، یک عکس ساخته شده و نه ساختگی از جو بایدن و کامالا هریس را روی جلد خود نشانده تا صریح و روشن از نقش ایالات متحده در بازگشت طالبان به قدرت به زبانی بین المللی و همه کس بفهم بگوید…
عصر ایران؛ مهرداد خدیر- مجلۀ تایم، یک عکس دست کاری شده (ساختهشده و نه ساختگی) از جو بایدن و کامالا هریس رییس جمهوری آمریکا و معاون او را روی جلد خود نشانده تا صریح و روشن از نقش ایالات متحده در بازگشت طالبانبه قدرت به صریح ترین شکل ممکن و با زبانی بینالمللی و همهکسفهم بگوید یا انتقاد و سرزنش کند.
در این تصویر ساختهشده بایدن به سبک مردان طالب، دستار به سر دارد و معاون او – کامالا هریس – هم مانند زنان طالبان برقع پوشیده و تنها چشمهای او پیداست.
هر چند دستکاری در تصاویر مغایر امانتداری حرفه ای در روزنامهنگاری است ولی این کار در واقع دستکاری نیست چون خواننده را گمراه نمیکند زیرا هرگز در عالم واقع چنین عکسی متصور و محتمل نیست به عنوان یک کار هنری و ژورنالیستی پذیرفته شده است و در خاطرهها میماند.
تایم، در واقع عکسی را به قصد فریب مخاطب دستکاری نکرده یا بنا بر ملاحظاتی در عکس دست نبرده بلکه بهتر آن است که گفته شود عکس تازهای ساخته است.
چند سال پیش وقتی یک روزنامۀ معتبر چاپ تهران تصویر مشهوری از آیتالله طالقانی را بدون سیگار در صفحۀ اول منتشر کرد مصداق دستکاری در عکس بدون اطلاع مخاطب بود چون اساسا مشخص نبود دست آیتالله اگر سیگار ندارد چرا به آن حالت است و به تصویر واقعی طالقانی در اذهان، آسیب میزد.
جلد تایم، اما از حالت عکس خارج شده و مخاطب کاملا متوجه میشود عمدی در کار است و در واقع، عکس نیست چون لحظهای واقعی را ثبت نکرده است. خوشبختانه در مطبوعات ایران نیز از این نمونهها کم نبوده و دو نمونۀ درخشان در مطبوعات ایران را میتوان یادآورد:
یکی جلد ماهنامۀ پیام امروز در اوایل عصر اصلاحات که سید محمد خاتمی را پای صفحۀ شطرنج و در حال جا به جا کردن مهرهها (همه وزیر) نشان میداد و برای این که مخاطبان متوجه شوند عکس واقعی نیست صفحۀ شطرنج فقط مهره وزیر داشت.
این تصویر همزمان با بحث رأی اعتماد بود و مراد از عکس ساخته شده و نه ساختگی هم رایزنیها و دلمشغولیهای رییس جمهوری وقت برای انتخاب اعضای کابینه .
با این حال اسباب دردسر برای «پیام امروز» شد و به خاطر روحانی بودن رییس جمهوری تذکر دریافت کرد. شاید تصور میکردند هنوز شطرنج ممنوع است یا عکس ساخته شده را با عکس ساختگی اشتباه گرفته بودند. جالب اما این بود که اصول گرایان رادیکال خودانواع تهمتها را به جانب رییس جمهوری اصلاح طلب وارد می ساختند ولی وقتی حرفهای ترین مجلۀ ایران که به جای یک سردبیر چند سردبیر درجه اول را کنار هم نشانده بود با این طرح منتشر شد معترض شدند.
مورد دوم در سالهای اخیر جلد مجلۀ «مهرنامه» است که کراوات را به لباس ناصرالدین شاه قاجار افزوده است. آخرین پادشاه کلاسیک ایران. اولین پادشاهی که ریش خود را میتراشید، سه بار به فرنگ رفت، زبان فرانسه میدانست و اهل شعر و شکار و لذت بود. افزودن کراوات به جامۀ او و پوشاندن کت، دست بردن در عکس نبود. افزودن عمدی یک یا دو عنصر بود که با بخش اصلی هم با رنگ قرمز مشخص شده بود تا شیفتگی قبلۀ عالم به مظاهر مدرن و نه مناسبات مدرن حکمرانی را نشان دهد. (کاری ماندگار از بزرگمهر حسینپور)
به تایم بازگردیم و همین شماره: کدام مقاله و کدام نوشته میتوانست به اندازۀ این جلد بایدن و ایالات متحده را به خاطر سپردن افغانستان به طالبان شماتت کند و رییس جمهوری بزرگترین دموکراسی جهان را در قالب واپس گراترین حکومتِ هنوز به رسمیت شناخته نشده به تصویر کشد؟
از این رو گزاف نیست اگر جلد تایم را یک شاهکار بدانیم (از حیث ایده و نه صرف اجرا که فتوشاپ اصالت عکس های واقعی را محل تردید و تشکیک کرده) و باید یادآور شد اگر تایم و اکونومیست و مجلات معتبر دیگر با ظهور رقبای اینترنتی و نشریات الکترونیکی از پا درنیامده اند به خاطر همین ابتکارات است. یا به سبب این ابتکارات هم هست.