ساختمانی ۱۷ طبقه در ضلع شرقی چهارراه استانبول تهران که زمانی از آن به عنوان اولین ساختمان مرتفع و مدرن ایران یاد میشد. اینجا «ساختمان پلاسکو جدید» است.
ساختمان پلاسکو که در سال ۱۳۳۹ ساخته شده بود، پس از ۵۶ سال در سال ۱۳۹۵، در اثر آتشسوزی فرو ریخت. ساختمان پلاسکو توسط «حبیبالله القانیان»، مالک شرکت پلاسکو، بزرگترین کارخانه صنایع پلاستیکسازی ایران، ساخته شد. طبقات ۸ و ۹ این ساختمان ۳۰دی۱۳۹۵ از صبح آتش گرفت و پس از چند ساعت آتشسوزی کل آن فرو ریخت و حالا بعد از نزدیک به ۵ سال ساختمان شیک و جدید پلاسکو جای آن ساختمان ۱۷ طبقه پر خاطره را گرفته است.
«شاهرخ» از مالکان و کسبه ساختمان پلاسکو است و در مورد دریافت خسارت و ضرر و زیان میگوید: «همان اوایل مجموعا ۹ میلیارد تومان توسط بیمه مرکزی به ۲۱۰ واحد که دارای بیمهنامه بودند، پرداخت شد و دیگر پولی پرداخت نشد یا حداقل ما دریافت نکردیم. اون بندهخداهایی هم که بیمهنامه نداشتند که هیچ؛ الان هم قول دادهاند که تا هفته دیگر واحدها را تحویل بدهند.» او صحبتهای خود را ادامه میدهد و میگوید: «راستش تلخی آن اتفاق و اسیری و بیکاری بعدش و کسادی بازار در این روزها، دل و دماغی برای باز کردن مغازه برای من یکی که باقی نگذاشته است. اگر بد قولی نکنند و واحدها را تحویل بدهند، من به سرعت یا میفروشم و یا اجاره میدهم.» او در پایان صحبتهای خود میگوید: «یاد آن روز که میافتم، تمام وجودم میلرزد. تا دو سال شبها خواب نداشتم. دیگر فکر نکنم بتوانم به آن ساختمان برگردم.»
«محمد پیرعلی» سرپرست سازمان اموال و املاک بنیاد مستضعفان در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی «ایلنا» با اشاره به زمان ساخت این پروژه تاکید کرد: «۱۷طبقه ساختمان که شامل ۵ طبقه زیرزمین و بیش از ۳۰۰ واحد است، در مدت کمتر از دو سال ساخته شد و برای احداث این ساختمان و تحقق وعدهها به کسبه سه شیفت کار انجام شد.» پیرعلی در ادامه صحبتهای خود اینطور میگوید: «تعداد واحدهای ساختمان جدید پلاسکو بیش از ۳۰۰ واحد است و درباره پرداخت مابهالتفاوت هزینه برخی از واحدها و مغازهها با کسبه به توافق رسیدیم. ممکن است متراژ برخی از واحدها به دلیل استفاده از مشاعات، کم و زیاد شده باشد. متراژ برخی از واحدها کاهش یافته که بنیاد مابهالتفاوت آن را به صاحب مغازه پرداخته است و در برخی از طبقات هم متراژ برخی از مغازهها افزایش یافته که توافق کردیم، صاحب مغازه مابهالتفاوت آن را به صورت اقساط به بنیاد بپردازد که البته این مابهالتفاوتها با تخفیف محاسبه شده تا فشاری بر کسبه وارد نشود.»
در حال حاضر کسبه ساختمان پلاسکو تا طبقه سوم مستقر شدهاند؛ اما افتتاح رسمی آن همچنان صورت نگرفته است و با استقرار بیشتر غرفههای ساختمان، افتتاح انجام خواهد شد.
با رخ دادن انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، حبیبالله القانیان، دارنده ساختمان، همانند بسیاری دیگر از سرمایهداران مورد خشم مقامهای جدید انقلابی قرار گرفت و پس از اعدام با تیرباران، داراییهایش از جمله ساختمان پلاسکو مصادره شده و به بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی داده شدند. در دوران پس از انقلاب ۱۳۵۷، بهرهگیری که از ساختمان پلاسکو میشد، بهویژه در طبقههایی که کارگاههای تولیدی مشغول کار بودند، تناسبی با مجوز استفاده و ظرفیتش نداشته است و این مساله با آتشسوزی این مکان مرتبط دانسته شده است. در مورد آتشسوزی، همچنین مالک ساختمان، شهرداری و وزارت تعاون و کار و رفاه اجتماعی به عنوان مقصرها در نگهداری سازه معرفی شدند؛ اما گمانهزنیهایی پیرامون رخداد انفجار برنامهریزی شده در ساختمان نیز منتشر شده بود.
«آرمین» از کسبه مالک در طبقه دوم است و در مورد راهاندازی مغازه جدید میگوید: «داریم دکور میزنیم؛ چون مجبوریم و ۵ سال بیکاری و بیپولی کشیدیم. اما دل و دماغ واقعا ندارم. این ساختمان دیگر پلاسکو سابق نمیشود و فایدهای ندارد.» او سری تکان میدهد و در ادامه میگوید: «حالا میگویند میخواهیم جلویش را سنگفرش کنیم و تردد ماشین را کم کنیم. طرح ترافیک که هست پنجشنبه و جمعه هم به خاطر پارکینگ و سنگفرش و این جور چیزها مشتری اینجا نیاید، یک سال نشده باید عطایش را به لقایش ببخشیم.» او در پایان صحبتهای خود میگوید: «کاشکی همه حرفهای من اشتباه باشد؛ اما با این شرایط واقعا امیدوار نیستم.»
با این حال، ساخت کمکم به پایان کار رسید و پس از نمایشِ نما، نقدهایی به معماری سازه وارد شد و نمای بیرونیاش به یک شوخی میان مردم تبدیل شد. اما خدا کند کسبه و مالکان واحدهایشان را تحویل بگیرند. بقیهاش دیگر مهم نیست.
«آرمین» خیاط است و در طبقه ۸ پلاسکو قدیم روی لباسها مارک میدوخته است. او در مورد افتتاح ساختمان جدید پلاسکو میگوید: «اگر ماهی صد میلیون تومان هم حقوق بدهند، دیگر کُلاهم هم اگر به آنجا بیفتد، با پلاسکو کاری ندارم. مرگ را جلوی چشمم دیدم، همهاش تصویر زنم و دوتا بچهام در ذهنم میآمد که بعد از من چه میکنند.» مکث میکند و در ادامه میگوید: «باور کنید کمتر از ۳ دقیقه تا خفگی فاصله داشتم که آتشنشانها به دادم رسیدند و هنوز هم مشکل تنفس و ریه دارم.» آرمین در پایان صحبتهای خود میگوید: «مگر من چند سال زندهام که بخواهم عمدهاش را هم با ترس زندگی کنم؟ ترسِ نداری، ترس از دست دادن، ترس از دست رفتن، ترس ضایع شدن، ترس خجالت کشیدن و…»
از ویژگی و تجهیزات ساختمان پلاسکو جدید اینکه بنای یادبود ۱۶ آتشنشان شهید در طبقه اول ساختمان طراحی شده است. همچنین محل فرود هلیکوپتر (هلی پد) با ابعاد ۱۸در ۱۸ متر در بالاترین نقطه ساختمان پلاسکو قرار دارد.
در دی ۱۳۹۹ اعلام شد که از اردیبهشت ۱۴۰۰، پلاسکوی تازه، کارش را آغاز میکند. پارکینگ و پروانه ساخت این سازه جدید از موردهای اختلاف میان شهرداری تهران و بنیاد مستضعفان بودند. رسانهها نیز به موضوع وارد شدند و از طی نشدن مرحلههای قانونی برای ساخت ساختمان جدید نوشتند و پلاسکوی جدید را «نماد تبعیض و بیقانونی» خواندند.
ناهید نمازی، شهروند خبرنگار، تهران, ایرانوایر: