آلنا دوهان، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد، در پایان ماموریتش در تهران، تحریم‌های آمریکا را نقض قوانین بین‌المللی توصیف کرد و گفت که به دلیل همین تحریم‌ها، بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران مسدود شده است.
خانم دوهان، گزارشگر ویژه سازمان ملل “در زمینه آثار منفی اقدامات یکجانبه قهری” است و اگرچه از طرف “شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد” به ایران سفر کرده، اما در کنفرانس خبری خود در روز چهارشنبه، هیچ اشاره‌ای به اعتراض‌های اخیر و گزارش‌ها درباره سرکوب خشونت‌بار معترضان نکرد.
سازمان‌ها و فعالان حقوق بشر، پیش از سفر خانم دوهان به ایران، از یکجانبه بودن گزارش او و احتمال “استفاده ابزاری” حکومت ایران از این گزارش ابراز نگرانی کرده بودند.
او در کنفرانس خبری که در تهران برگزار کرد، تنها درباره ابعاد تحریم‌هایی که ایران با آن روبه‌روست و آثار این تحریم‌ها بر وضعیت حقوق بشر در ایران صحبت کرد.
آلنا دوهان چه گفت؟
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس او کشورهایی که تحریم‌هایی یکجانبه علیه ایران وضع کرده‌اند، به خصوص آمریکا، را ترغیب کرد آنها را لغو کنند.
به گزارش خبرگزاری‌های دولتی در ایران او گفت که آمریکا در حال حاضر بیش از ۷۰۰ و کانادا بیش از ۲۰۰ شخصیت حقیقی و حقوقی ایران را تحریم کرده‌اند.
به گفته او آمریکا همه بانک‌های ایرانی را تحریم کرده و امکان انتقال پول از ایران به شبکه بانکی بین‌المللی وجود ندارد.
گزارشگر ویژه سازمان ملل گفت در نتیجه این وضعیت، قیمت اقلام وارداتی افزایش و کیفیت آنها کاهش یافته است.
او گفت که تحریم‌ها بر روی واردات دارو و مواد غذایی هم اثر گذاشته است.
خانم دوهان در بخش دیگری از سخنانش به دشواری‌های ایجاد شده برای گرفتن وام و کمک‌های بین‌المللی برای ایران اشاره کرد که بخشی از آن مربوط به حضور پناهجویان افغان در کشور است.
او هشدار داد که هم‌اکنون حدود نیم میلیون کودک افغان در ایران زندگی می‌کنند، اما “حتی آژانس‌های سازمان ملل نمی‌توانند تعهداتشان را برای کمک به ایران انجام بدهند.”
دسترسی به منابع آموزشی در سطح بین‌المللی، کاهش درآمد دولت ایران که به افزایش فقر منجر شده است، عدم دسترسی ایران به وام‌های بین‌المللی برای توسعه فناوری مناسب برای محیط زیست و عدم دسترسی ایران به فناوری‌های نوین مرتبط با سلامت، از جمله آثاری بودند که به گفته خانم دوهان، کشور ایران به دلیل تحریم‌ها با آن روبه‌روست.
گزارشگر ویژه سازمان ملل همچنین، تنبیه شرکت‌هایی را که با ایران معامله می‌کنند، از جمله اقدامات “غیرقانونی” آمریکا توصیف کرد.
خانم دوهان از ایران نیز خواست تا “حق دسترسی آزاد به اطلاعات” را فراموش نکند و سطح همکاری‌هایش را با سازمان‌های بین‌المللی بیشتر کند.
گزارشگر ویژه سازمان ملل گفت که سفرش چهارشنبه به پایان می‌رسد و او گزارش نهایی این سفر را در سپتامبر به شورای حقوق بشر سازمان ملل ارائه خواهد کرد.
دلیل اعتراض‌ها به سفر خانم دوهان چه بود؟
حکومت ایران در حالی با سفر آلنا دوهان موافقت کرد که ۲۶ سال است درخواست‌های “گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره وضعیت حقوق بشر در ایران” را برای سفری مشابه رد کرده است.
آخرین باری که گزارشگران ویژه حقوق بشر پیش از خانم دوهان موفق شدند به ایران سفر کنند، سال ۲۰۰۵ بود که گزارشگر ویژه خشونت علیه زنان و گزارشگر ویژه مسکن به تهران سفر کردند.
جمهوری اسلامی ایران متهم است که علاوه بر سرکوب خشن مخالفان، اعدام‌های پر‌شمار و سانسور گسترده رسانه‌ها، از اقداماتی متعارف مانند پذیرش کنوانسیون‌های بین‌المللی مبارزه با تامین مالی تروریسم خودداری کرده و این مساله به یکی از عوامل مهم دشواری هرگونه مبادلات تجاری با ایران تبدیل شده است.
علاوه بر این، مخالفان می‌گویند که به علت ساختار معیوب اقتصاد ایران، فساد گسترده و عدم استقلال قوه قضائیه، وضعیت اقتصاد و معیشت و همچنین سطح بهداشت و آموزش در سال‌های تحریم آمریکا (از ۲۰۱۸ تاحالا) تفاوت معناداری با سال‌هایی که ایران تحریم نبود (۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸) ندارد.
در آستانه سفر آلنا دوهان نیز ۱۱ سازمان حقوق بشر در بیانیه‌ای هشدار دادند که حکومت ایران از این سفر “استفاده ابزاری” خواهد کرد.
در بیانیه این سازمان‌ها یادآوری شده بود که جمهوری اسلامی در ۱۷ سال گذشته، ۱۴ بار درخواست گزارشگران حقوق بشر سازمان ملل را برای ورود به کشور رد کرده است.
سازمان‌های “آرتیکل ۱۹” و “مرکز اسناد حقوق بشر ایران” از جمله امضاکنندگان این بیانیه بودند.
آلنا دوهان کیست؟
آلنا دوهان از گزارشگرانی است که کارشان بر روی موضوعی خاص متمرکز است: آثار منفی اقدامات قهری یکجانبه. این یکی از جدیدترین حوزه‌هایی است که در سال ۲۰۱۴ به مجموعه مسایلی که گزارشگر ویژه دارند اضافه شد. علت این تصمیم شورای حقوق بشر هم این بود که بارها به آثار مسایلی مانند تحریم بر حقوق بشر تاکید کرده بود، اما موفق نشده بود که روش قدرت‌های بزرگ را تغییر دهد.
قطعنامه‌ای که در اکتبر سال ۲۰۱۴ و در بیست و هفتمین نشست شورای حقوق بشر باعث شد تا گزارشگری در خصوص حقوق بشر و اقدامات قهری یکجانبه تعیین شود، قطعنامه‌ای بود که ایران آن را مطرح کرد. در نهایت ۳۱ کشور به آن رای موافق، ۱۴ کشور مخالف و دو کشور هم رای ممتنع دادند.
خانم دوهان از سال ۲۰۲۰ به این سمت برگزیده شد. او از استادان حقوق بین‌الملل دانشگاه دولتی بلاروس است؛ کشوری که خود سال‌هاست با تحریم‌های بسیاری روبه‌روست. آلنا دوهان همچنین در دانشگاه دولتی بلاروس، رئیس مرکزی است به نام “مطالعات صلح.”
با وجود عنوان کلی سمت آلینا دوهان، او به طور کلی در این دو سال بر روی آثار منفی تحریم‌های غرب – به ویژه آمریکا – متمرکز بوده. او همچنین به رغم اینکه رویکرد حکومت بلاروس – همانند حکومت‌هایی مانند ایران یا کره شمالی – به گزارشگران ویژه حقوق بشر چندان مثبت نیست، نه تنها اجازه فعالیت دارد بلکه هر‌از‌گاهی با رسانه‌های کشورش مصاحبه می‌کند و به کارش در دانشگاه دولتی بلاروس هم ادامه می‌دهد.
مهم‌ترین حوزه فعالیت او در این مدت آثار تحریم‌های غرب بر روی همه‌گیری کرونا بوده و به طور مشخص، کشورهای روسیه، بلاروس، ایران، کوبا، ونزوئلا، سوریه و نامیبیا، از جمله کشورهایی بوده‌اند که برای او گزارش‌هایی درباره اثرات منفی تحریم‌ها ارسال کرده‌اند.
او همچنین در این مدت به ترتیب از قطر، ونزوئلا و زیمبابوه دیدار کرده و درباره آثار منفی تحریم‌ها بر روی این کشورها به شورای حقوق بشر سازمان ملل گزارش داده است. مشخصا، سفر او به ونزوئلا هم مثل سفرش به ایران، با انتقاد فعالان معتبر حقوق بشر روبه‌رو شد.
بی بی سی: