بیش از 1.7 میلیون نفر درس‌خوانده زیر 40 سال بیکار در اقتصاد ایران در سال 1399 وجود داشته که بالای 80 درصد آنها مجرد و غالبا به‌عنوان فرزند در کنار خانواده زندگی می‌کردند. این آمار توسط گزارش دفتر مطالعات رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با موضوع «طرح مشاغل عمومی حمایت از بیکاران دارای تحصیلات دانشگاهی» منتشر شده است.
چقدر درس‌خوانده بیکار داریم؟
گزارش سامانه ملی اشتغال حکایت از این دارد که بیش از یک میلیون و 711 هزار نفر فارغ‌التحصیل دانشگاهی زیر 40 سال بیکار در سال 99 وجود داشته‌اند که 82 درصد مجرد بودند و غالبا به‌عنوان فرزند در کنار خانواده خود زندگی می‌کردند.
یک تناقض آماری از سهم فارغ‌التحصیلان بیکار
به گزارش اتاق بازرگانی ایران، مرکز آمار ایران سهم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و آموزش عالی از جمعیت بیکاران کشور در سال 1399 را 38.9 درصد و جمعیت آنها را کمتر از 963 هزار نفر تخمین زده است؛ اما برآوردهای مبتنی بر داده‌های سامانه ملی اشتغال و کسب‌وکار که از دفتر مطالعات رفاه اجتماعی وزارت، تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این زمینه منتشر شده، اختلافات چشمگیری با روایت مرکز آمار دارد و به‌عنوان نمونه، سهم بیکاران فارغ‌التحصیل دانشگاهی زیر 40 سال از جمعیت بیکاران کشور را 61.2 درصد و جمعیت آنها را بیش از یک‌میلیون و 711 هزار نفر اعلام می‌کند.
کدام استان‌ها بیشترین فارغ‌التحصیل بیکار را دارند؟
بررسی نقشه پراکندگی بیکاران فارغ‌التحصیل زیر 40 سال در ایران هم نشان می‌دهد که تهران کانون اصلی این جمعیت است. در مجموع 254 هزار و 445 نفر از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی زیر 40 سال بیکار در سال 1395 در این استان زندگی می‌کنند.بر اساس گزارش سامانه ملی اشتغال، البته این موضوع برای تهران به‌عنوان پایتخت و پرجمعیت‌ترین استان کشور که بیشترین مهاجرت‌پذیری را دارد، دور از انتظار نیست.
در این رده‌بندی، استان خوزستان به‌عنوان پنجمین استان پرجمعیت کشور، در رتبه دوم بیکاران فارغ‌التحصیل دانشگاهی قرار گرفته و بعد از آن استان کرمان به‌عنوان نهمین استان پرجمعیت کشور در رتبه سوم قرار دارد.
استان‌های فارس و اصفهان نیز به‌عنوان چهارمین و سومین استان‌های کشور از لحاظ جمعیت، در رتبه‌های سوم و چهارم میزبانی از فارغ‌التحصیلان بیکار جای می‌گیرند.
هزینه بیکاری جوانان چه بوده است؟
جدای از بار روانی و اجتماعی بیکاری و اتلاف عمر برای فارغ‌التحصیلان بیکار، این موضوع هزینه بالایی را از منظر اقتصادی به همراه داشته است.بر اساس گزارش دفتر مطالعات رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تأثیر وضعیت اشتغال جوانان درس‌خوانده در ازدواج و تشکیل خانواده نیز امر بدیهی و اثبات شده‌ای است آن‌هم در شرایطی که یک جوان بیکار بدون اتکا به وضعیت اقتصاد خانواده، به‌سختی قادر به تأمین ملزومات ازدواج و زندگی مشترک است.
یک طرح برای اشتغالزایی موقت
یکی از موضوعاتی دیگری که در گزارش دفتر مطالعات رفاه اجتماعی وزارت، تعاون، کار و رفاه اجتماعی و با استناد به داده‌های مرکز آمار ایران مورد بررسی قرار گرفته، پیشنهاد طرحی برای اشتغال این دسته از بیکاران است. این طرح می‌گوید درس‌خوانده‌های بیکار می‌توانند از طریق آموزش و تدریس به دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در دوران کرونا کسب درآمد کنند. این گزارش ادعا می‌کند این امر در بهترین حالت می‌تواند شرایط اشتغال موقت 35 هزار نفر از آنها را بعد از یک دوره آموزشی و با دستمزد ماهانه 2 میلیون تومان تضمین کند.