از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ دست‌کم ۲۴۴ هزار ایرانی در جهان درخواست پناهندگی داده‌اند
دست‌کم ۲۱ هزار ایرانی در انتظار دریافت نتیجه تقاضای پناهندگی خود از یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا به سر می‌برند و نتایج تازه‌ترین پیمایش از روند رو به رشد مهاجرت از ایران حکایت دارد.
تازه‌ترین گزارش اداره آمار کمیسیون اروپا (یورو استات) نشان می‌دهد ۱۴ هزار و ۴۰۵ نفر از این متقاضیان در آلمان و هزار و ۴۰۰ نفر دیگر نیز در هلند تقاضای پناهندگی خود را ثبت کرده‌اند.
این آمار در ماه ژوئیه (تیر- مرداد) ۱۸ هزار و ۹۷۵ نفر بود که در پنج ماه منتهی به پایان سال ۲۰۲۲، حدود ۱۲ درصد رشد داشته است.
در این گزارش آلمان، فرانسه، اسپانیا، اتریش و ایتالیا، مهم‌ترین کشورهای عضو اتحادیه اروپا معرفی شده‌اند که مقصد بسیاری از مهاجران و پناهندگان بوده‌اند.
براساس اعلام آژانس پناهندگی اتحادیه اروپا، کاهش محدودیت‌های کرونایی، افزایش ناامنی غذایی و وقوع درگیری‌های نظامی، از مهم‌ترین عوامل افزایش شمار مهاجران در سال گذشته میلادی بوده است.
سال گذشته نزدیک به یک میلیون درخواست پناهندگی در کشورهای عضو این اتحادیه ثبت شد که سهم ایرانیان از آن، ۲۱ هزار مورد بوده است.
در این فهرست هرچند شمار ایرانیان متقاضی پناهندگی به‌مراتب کمتر از سوری‌ها، ترک‌ها و اوکراینی‌ها است، اما رشد این پدیده در میان ایرانیان را نشان می‌دهد. رشدی که به نظر می‌رسد با شروع سال جدید میلادی که با اعتراض‌های گسترده در ایران همراه شد، شتاب بیشتری گرفته است.
مهاجرت از ایران به پدیده‌ای تقریبا عام تبدیل شده است و درصد زیادی از ایرانی‌ها می‌گویند به این مسئله فکر می‌کنند یا در حال مقدمه‌چینی برای خروج از کشورند.
تازه‌ترین گزارش ۶۱۰ صفحه‌ای سالنامه مهاجرتی ایران در سال ۱۴۰۱ که حدود سه ماه پیش در «رصدخانه مهاجرت ایرانیان» منتشر شده است، روند رو به رشد این پدیده اجتماعی را در ایران تایید می‌کند.
این گزارش می‌گوید که جامعه ایـران «در فـاز مهاجرت عـام کنترل نشـده قرار گرفتـه است که ازدیاد بی‌سـابقه حضـور در کلاس‌های زبان، مهدکودک‌هـا و دبسـتان‌های چندزبانـه، شـیوع مهاجـرت در سـطوح دانش‌آمـوزی و دانشـجویی، رشـد قـارچ‌گونـه موسسات مهاجرتـی، ازدیاد درخواسـت‌های مهاجرت‌هـای تحصیلـی، کاری و پناهجویی» از نشانه‌های روشن آن است.
این گزارش جایگاه ایران در شاخص «مهاجر فرستی» در سال ۲۰۲۰ را ۵۴ در میان ۲۳۲ کشور، رتبه ۱۷ در میان ۲۴۱ کشور در شاخص «دانشجو فرستی» و رتبه ۱۰۶ در میان ۱۷۷ کشور در شاخص «فرار مغز‌ها» اعلام کرده است.
در این گزارش همچنین آمده است که در میـان کشـورهای جنـوب و غـرب آسـیا، عربسـتان سعودی به‌عنـوان مهاجـرپذیرترین کشـور از نظر تعداد جمعیـت مهاجـران سـاکن و پاکسـتان مهاجرفرسـت‌ترین کشـور از نظـر تعداد مهاجـران خروجی سـاکن در سـایر کشـورهای جهان معرفی شده‌اند.
بخش دیگری از گزارش آشکار می‌کند که در سـال‌های ۲۰۱۰ تـا ۲۰۲۱ به‌طور متوسـط سالانه حدود ۸۶ هـزار ویـزا یا اجـازه اقامت غیر‌توریسـتی بـرای ایرانیان در اروپا، آمریکای شـمالی، اسـترالیا، ترکیه و سایر کشورهای (OECD) صـادر شـده اسـت.
بـدون احتسـاب کشـور ترکیـه، جریـان مهاجران (دائـم و موقـت غیـر‌توریسـتی) ایرانی به مقاصـد اصلـی نامبرده، سالانه حدود ۶۵ هـزار نفر بوده و از ۴۶ هـزار در سـال ۲۰۱۰ تا ۷۰ هزار نفر در سـال ۲۰۱۷ در نوسـان بوده اسـت.
براساس یافته‌های این گزارش، در سـال‌های اخیر جمعیت ایرانیان در همه مقاصد اصلی (کانادا، اتحادیه اروپا، بریتانیا، استرالیا و ترکیه) روندی صعودی داشته و از سال ۲۰۱۹، ترکیه بـه یکـی از مقاصد جـذاب برای ایرانیان تبدیل شـده اسـت.
در بخش دیگری از این گزارش آمده است که ایران در رتبه‌بنـدی کشـورهای دانشجوفرسـت بـه کشـور آمریـکا، در جایـگاه دهـم قـرار دارد و کشـورهای چیـن، هنـد و کـره جنوبـی در جایـگاه اول تا سـوم قـرار گرفته‌اند.
طبق سرشماری سال ۲۰۱۸ آمریکا، ۲۹ هزار ایرانی در کل بخش بهداشت و درمان آمریکا فعال بوده‌اند که ۲۴ هزار نفر آن‌ها در مشاغل تخصصی و پنج هزار نفر آن‌ها در مشاغل مراقبتی مشغول به فعالیت بوده‌اند. در میان آن‌ها هشت هزار نفر پزشک و جراح بوده‌اند که ۲۶ درصد فعالان ایرانی در بخش سلامت آمریکا را تشکیل می‌دهند.
ایرانیان از نظر تعداد مهاجران فعال در بخش سلامت آمریکا در جایگاه بیست و یکم در میان مهاجران این بخش قرار دارند.
در پیمایشی که به منظور بررسی میزان تمایل به مهاجرت و عوامل موثر بر فعالیت نیروی انسانی حوزه سلامت در تابستان ۱۴۰۱ در میان دانشجویان و شاغلان حوزه سلامت در ایران انجام شد، ۵۴ درصد از شرکت‌کنندگان این پیمایش تمایل زیاد و خیلی زیاد به مهاجرت داشته‌اند.
۲۴ درصد از این افراد تصمیم به مهاجرت داشته‌اند، ۶۱ درصد هنوز تصمیمی نگرفته‌اند و تنها ۱۲ درصد آنان تصمیم گرفته‌اند که بمانند.
در میان هر دو گروه شاغل و دانشجویان بخش سلامت، اثر عوامل اقتصادی در تمایل به مهاجرت در صدر بوده است و پس از آن عوامل شغلی-رفاهی و عوامل مدیریتی حوزه سلامت قرار دارد.
همچنین در میان افرادی که تصمیم به مهاجرت گرفته‌اند، عوامل اجتماعی بیش از عوامل فردی در تصمیم به مهاجرت آنان موثر بوده است.
بخش دیگری از این گزارش مربوط به آمار‌های مهاجرت‌های اجباری و پناهجویی در ایران و جهان است که آشکار می‌کند ۶۸ هزار و ۹۴۰ ایرانی در سال ۲۰۲۱ دارای پرونده «پناهجویی» بوده‌اند که ایران را در رتبه ۲۰ در میان ۲۰۰ کشور جهان قرار داده است.
تعداد ایرانیان «پناهنده» در این سال نیز حدود ۱۴۳ هزار نفر اعلام شده که رتبه ایران در این حوزه در میان ۲۰۰ کشور جهان هم ۲۰ بوده است.
در این گزارش آمده که شمار پناهجویان ایرانی در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال ۲۰۲۰، حدود ۳۵ درصد افزایش داشته است.
این گزارش همچنین می‌گوید ایران از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ در مجموع ۲۴۴ هزار «پناهجو» در کشورهای مختلف جهان داشته است که در همین بازه زمانی تنها چهار هزار نفر از عربستان سعودی مهاجرت کرده‌اند.
به‌طور کلی از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ میلادی، حدود ۱۲۰ هزار نفر از اتباع ایرانی برای نخستین‌بار در کشورهای اروپایی درخواست پناهندگی داده‌اند و میانگین درصد پذیرش آن‌ها در بازه زمانی یاد شده ۴۷ درصد بوده است.
وضعیت شاخص‌های کلیدی مهاجرت در میان «اقشار اجتماعی مختلف» در ایران از دیگر بخش‌های این گزارش است که آشکار می‌کند بخش زیادی از ایرانی‌ها تمایل به مهاجرت دارند و درصد بسیار کمی از آن‌ها می‌خواهند در ایران بمانند.
این گزارش همچنین پنج عامل اصلی میل به مهاجرت در میان گروه‌های مختلف اجتماعی در ایران را بی‌ثباتی اقتصادی، ناامیدی درباره آینده، شیوه حکمرانی و مملکت‌داری، وجود فساد نهادینه شده در کشور و دستیابی به رفاه و امنیت بیشتر اعلام کرده است.
