وزیر نفت دولت ابراهیم رئیسی آذر ماه سال پیش گفته بود اگر در صنایع نفت و گاز ایران طی هشت سال ۲۴۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نشود واردکننده انرژی می‌شویم.
جواد اوجی یک سال پیشتر میزان سرمایه‌گذاری لازم را ۱۶۰ میلیارد دلار عنوان کرده بود. اختلاف این دو رقم می‌تواند بیانگر انباشت سرمایه‌گذاری لازم به دلیل عدم تامین آن باشد.
اوضاع بحرانی کمبود گاز در زمستان که به قطع گاز مشترکان خانگی و برخی صنایع در شماری از شهرها منجر شد و اعتراض‌های زیادی به دنبال داشت نشان داد که معضلات در این زمینه همچنان ادامه دارند.
جمهوری اسلامی با وجود مشکلات داخلی همچنان مقدار اندکی گاز به کشورهایی نظیر ترکیه و عراق صادر می‌کند که با توجه به عدم افزایش تولید و بالارفتن مصرف داخلی آینده روشنی ندارد.
مذاکره برای واردات گاز
مجید چگنی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، هفتم فروردین به خبرگزاری مهر گفت: «در برخی از مواقع شرایط فنی و مشکلاتی از این دست وجود دارند که موجب کاهش صادرات گاز می‌شوند و ما تمام تلاش خود را می‌کنیم تا به درستی تعهدات بین‌المللی را انجام دهیم.»
چگنی در همین حال گفته مذاکراتی برای واردات هم در حال انجام است و “اگر مشکلی پیش نیاید واردات گاز را انجام می‌دهیم”.
او درباره کشورهای مبدا واردات گفت: «با کشورهای همسایه که امکان واردات گاز از آن کشورها وجود دارد، در حال رایزنی برای واردات هستیم.» ترکمنستان یکی از این کشورها است که سابقه واردات گاز از آن به ایران وجود دارد.
گاز ایران به طور عمده در جنوب کشور استخراج می‌شود و زیر ساخت‌های مناسب برای انتقال آن به شمال فراهم نیست. این مسئله باعث شده که ایران در مواردی مقداری گاز برای استان‌های شمالی از ترکمنستان وارد کند. علت دیگر این کار سواپ گاز برای اجرای تعهدات صادراتی عنوان می‌شود.
چالش مزمن عدم توازن تولید و مصرف
یکی از معضلات ایران که هر سال تشدید می‌شود، عدم تناسب تولید، به خصوص با توجه به افزایش روزافزون مصرف داخلی گاز است که برخی از آن به عنوان یک “چالش مزمن” یاد می‌کنند.
خبرگزاری ایلنا ششم فروردین با اشاره به این چالش با استناد به “آمار معتبر بین‌المللی” نوشت: «چالش بزرگ در این زمینه مصرف بی‌رویه انرژی و مخصوصا گاز در کشور است که آهنگی سریع و رو به رشد را هر سال تجربه می‌کند»
بنا بر این گزارش ایران با سهم تقریبا یک درصدی از جمعیت و سه درصدی از اقتصاد جهان، سهمی شش درصدی در مصرف گاز دنیا را به خود اختصاص داده است.
در سال ۲۰۲۰ میزان مصرف گاز در ایران ۲۳۳ میلیارد مترمکعب بود واین کشور در جایگاه چهارمین مصرف‌کننده گاز دنیا قرار گرفت.
بخش بزرگی از مصرف گاز در ایران مربوط به بخش خانگی است و سهم آن در فعالیت‌های تولیدی ناچیز است. به عبارت دیگر تولید گاز در ایران به طور عمده معطوف به مصرف داخلی است.
سهم ناچیز ایران از بازار جهانی، پیشتازی عربستان
بر همین اساس ایران گرچه به لحاظ ذخایر شناخته شده پس از روسیه در مرتبه دوم و از نظر میزان تولید در جایگاه سوم جهان قرار دارد، سهمش از تجارت جهانی گاز به ۲ درصد هم نمی‌رسد.
جمهوری اسلامی به دلیل ناکارآمدی، فساد، سیاست‌های غرب‌ستیزانه و انزوای جهانی ناشی از آن قادر به استفاده بهینه از منابع گاز حتی در حد تامین نیاز داخلی نیست.
پس از بحران انرژی ناشی ازتهاجم نظامی روسیه به اوکراین، برخی کشورهای منطقه، به خصوص عربستان سعودی، عراق و قطر توانستند، بر خلاف ایران از این فرصت برای تحکیم موقعیت خود بیشترین استفاده را ببرند.
شرکت ملی نفت عربستان سعودی (آرامکو) به تازگی اعلام کرد سود خالص این شرکت در سال گذشته میلادی با ۴۷ درصد افزایش نسبت به سال قبل ۱۶۱ میلیارد دلار بوده است.
وزیر نفت دولت رئیسی چند روز پیش اعلام کرد منابع حاصل از فروش نفت ایران در ۱۱ ماه سال ۱۴۰۱ حدود ۱۴ میلیارد دلار بوده که تقریبا معادل یک ماه سود خالص شرکت آرامکو می‌شود.
به گزارش رسانه‌های عربی درآمد نفتی عراق در سال گذشته نیز از مرز ۱۱۵ میلیارد دلار فراتر رفت که بیش از هشت برابر درآمد ایران در ۱۱ ماه بوده است.
دویچه وله