آمریکا، فرانسه، آلمان و بریتانیا به دنبال لغو مجوز برخی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سوی ایران، بیانیه مشترکی را به شورای حکام ارائه کردند.
به دنبال لغو مجوز فعالیت برخی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سوی ایران، سه قدرت اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا، به‌همراه ایالات متحده روز پنجشنبه ۲ آذر در بیانیه مشترکی نسبت به برنامه هسته‌ای ایران واکنش نشان دادند.
بر اساس این بیانیه، “این غیرقابل قبول است که ایران در برابر اظهارات برخی کشورهای عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، با پس‌گرفتن مجوز بازرسان آژانس با تابعیت همان کشورها، دست به اقدام تلافی‌جویانه بزند. ”
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران ۱۲ مهر اعلام کرده بود که جمهوری اسلامی فعالیت ۱۲۷ بازرس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تأیید کرده، اما “سه یا چهار بازرس اروپایی مغرض” را از ادامه فعالیت در سایت‌های ایران منع کرده است.
رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه اول آذرماه در نشست خبری خود از لغو مجوز ورود چند بازرس این سازمان برای ورود به ایران انتقاد کرد و‌آن را “ضربه‌ای جدی بر توانایی آژانس برای راستی‌آزمایی” به کار سازمان خواند.
سه کشور اروپایی به همراه آمریکا در بیانیه مشترک خود ضمن تایید این امر، اعلام کردند که از سال ۲۰۱۹، ایران فعالیت‌های هسته ای خود را به سطوحی بی‌سابقه گسترش داده و بسیار فراتر از آنچه در برجام متعهد شده بود، به غنی‌سازی خود ادامه داده است. همچنین طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این کشور به میزان زیادی اورانیوم غنی‌شده با خلوص ۶۰ درصد تولید کرده است.
در ادامه بیانیه با اشاره به این که “ذخایر اورانیوم غنی‌شده این کشور اکنون ۲۲ برابر حد مجاز برجام است”، آورده شده که “ایران همچنین سانتریفیوژهای پیشرفته دیگری را در نطنز نصب کرده است و به توسعه زیرساخت‌های سانتریفیوژ خود ادامه می‌دهد. ”
در بیانیه اخیر به فهرست فعالیت‌هایی که آژانس قادر به نظارت بر آنها بر اساس تعهدات برجام نیست، اشاره شده که تولید آب سنگین، اورانیوم با غنای پایین و تولید ایزوتوپ پایدار برخی از آنها هستند.
امضاکنندگان بیانیه خواستار پایبندی کامل ایران به برجام شدند و اعلام کردند که “تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهداتش، از جمله پروتکل الحاقی، به طور جدی بر قابلیت‌ها و فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارتی آژانس تأثیر گذاشته است. ”
بنا به تاکید امضاکنندگان توافق نامه ایران باید برنامه هسته‌ای خود را از طریق: توقف تولید اورانیوم غنی‌شده بیش از ۳.۶۷ درصد و شروع به کاهش ذخایر اورانیوم غنی‌شده بالاتر از این سطح و بازگشت به محدودیت‌های توافق‌شده در مورد تحقیق و توسعه، تولید، نصب، موادرسانی و استفاده از سانتریفیوژها ادامه دهد.
بنا بر تازه‌ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، “ایران به‌طور مداوم نسبت به تعهدات هسته‌ای خود بی‌توجه بوده و به طور عمدی توانایی آژانس را برای انجام مأموریت راستی‌آزمایی‌اش مختل می‌کند. ”
بر اساس این گزارش، ایران هنوز توضیحات فنی معتبری را برای وجود ذرات اورانیوم در ورامین و تورقوزآباد به آژانس ارائه نکرده است و این در حالی است که همکاری با آژانس یک تعهد قانونی ناشی از توافقنامه پادمان NPT (پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) ایران است.
گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به فعالیت‌های اعلام نشده ایران در مکان‌های نامعلوم برای غنی‌سازی فلز اورانیوم اشاره کرده و در ادامه آورده است: این موضوع به نگرانی‌های آژانس در مورد “لویزان شیان” (یک سایت هسته‌ای اعلام‌نشده در شمال شرق تهران)، مرتبط است.
واکنش ایران
به دنبال گزارش‌آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای حکام، نمایندگی دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین، نظرات و ملاحظات خود را در قالب یادداشت توضیحی اعلام و تاکید کرد که آژانس نباید تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران را به فعالیت‌های غیرهسته‌ای پیوند دهد.
بر اساس این یادداشت تورقوزآباد یک مکان صنعتی است و جابجایی کانتینرها در چنین مکانی تنها مدرک آژانس است که نمی‌توان آن را مبنای محکمی برای هرگونه ادعا در نظر گرفت.
همچنین ایران تاکید کرده که حق حاکمیت خود را برای اعتراض به لغو انتصاب بازرسان آژانس، نه‌تنها در زمان پیشنهاد انتصاب بلکه در هر زمان دیگری پس از انتصاب آنها محفوظ می‌دارد.
به عنوان پاسخ مستقیم به عدم پایبندی جدی ایران به تعهدات برجام، سه قدرت اروپایی و آمریکا از ماندن بر تصمیم خود مبنی بر عدم لغو بیشتر تحریم‌ها بر اساس برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ خبر داده و بیان داشتند که در صورتی که ایران به طور کامل به تعهدات خود در برجامپایبند باشد، این گام‌ها برگشت‌پذیر هستند.
دویچه وله