– جدا از آمارهای نادرست و عملکرد نامطلوب «ستاد هماهنگی خدمات سفر»، فقر و کاهش توان مالی مردم نیز نقش زیادی در کاهش سفرهای نوروزی داشته است.
– بخش زیادی از مسافران نوروزی توان پرداخت هزینه هتل، اقامتگاههای بومگردی و خانه‌های توریستی را نداشته و یا در خانه اقوام و دوستان در مقاصد سفر ساکن شدند و یا در اتومبیل و چادر سر کردند.
– فشارهای امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی بر جامعه و اصناف مرتبط با گردشگری نیز امسال به بهانه همزمانی ماه رمضان با تعطیلات نوروزی افزایش یافته بود.
رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی از کاهش شمار مسافران نوروزی در سال جدید نسبت به نوروز سال گذشته خبر داده است. کاهش قدرت خرید مردم و گسترش فقر سبب شده بسیاری از خانواده‌ها سفر نوروزی را از سبد مصرفی خود حذف کنند.
رحمت‌الله رفیعی رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی در گفتگو با وبسایت «انتخاب» گفته «اخبار متفاوت و متناقضی در رسانه‌ها درباره سفرهای نوروز منتشر شده است. نسبت به سال گذشته ریزش مسافر داشتیم و تعداد مسافرها نسبت به سال گذشته کمتر شده است.»
رحمت‌الله رفیعی تأکید کرده که «سال گذشته هم نوروز خوبی برای نوروز گردشگری نبود. سال گذشته فقط هتل‌های ۴ و ۵ ستاره در برخی نقاط پر شد و هتل‌های ۳ و ۴ که متعلق به طبقه متوسط بود خالی ماند. ریزش امسال نسبت به پارسال یعنی وضعیت خوبی نداشتیم. یک نابسامانی در حمل و نقل ریلی و هوایی داشتیم که هیچکدام نتوانستند خوب عمل کنند.»
این فعال صنفی معتقد است «ماه رمضان باعث رکود گردشگری نشده» و توضیح داده که «ستاد هماهنگی خدمات سفر راه‌اندازی شده در معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آمارهای غلط نادرست به رئیس جمهور و مردم می‌دهد. من به عنوان بخش خصوصی و مجری باید بگویم که چه وضعیتی داریم. من در ستاد سفر عضو هم نیستم.»
گفتگوی رحمت‌الله رفیعی با وبسایت «انتخاب» ساعاتی بعد از انتشار از این وبسایت حذف شد اما همچنان به دلیل بازنشر آن در دیگر وبسایت‌ها داخلی در دسترس است.
جدا از آمارهای نادرست و عملکرد نامطلوب «ستاد هماهنگی خدمات سفر»، فقر و کاهش توان مالی مردم نیز نقش زیادی در کاهش سفرهای نوروزی داشته است.
کارگران و بازنشستگان و مستمری‌بگیران سازمان تأمین اجتماعی حدود ۲۰ میلیون از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند؛ این اقشار از جمله حداقل‌بگیرانی هستند که درآمد آنها بر اساس رقم حداقل دستمزد محاسبه و پرداخت می‌شود. این رقم در سالهای گذشته هیچ تناسبی با خط فقر نداشته و حدود یک سومِ رقم هزینه معیشت بوده است؛ به بیان دیگر دستمزدهای این اقشار تنها یک هفته تا ۱۰ روز از هزینه زندگی هر ماه را پوشش می‌دهد.
در چنین شرایطی دستمزدها برای موارد ضروری مانند خوراک و اجاره‌بها هزینه می‌شود و مواردی چون سفر و تفریح از سبد مصرفی این خانوارها حذف می‌شود.
بر اساس گزارش‌ها دو سوم جمعیت ایران زیر خط فقر قرار دارد و در چنین شرایط تأمین هزینه سفر برای این خانوارها بسیار دشوار خواهد بود.
بخش زیادی از مسافران نوروزی نیز توان پرداخت هزینه هتل، اقامتگاههای بومگردی و خانه‌های توریستی را نداشته و یا در خانه اقوام و دوستان در مقاصد سفر ساکن شدند و یا در اتومبیل و چادر سر کردند.
روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارشی نوشته در نوروز ۱۴۰۳ در حالی با افزایش ۲۶ درصدی استفاده از خودروی شخصی مواجه شدیم که میزان تردد با وسایل حمل‌ونقل عمومی جادهای با افت ۲۵ درصدی و حمل‌ونقل ریلی با کاهش ۱۲ درصدی مواجه بوده است.
در موضوع اقامت به عنوان دیگر ارکان سفر نیز اقامتگاههای بومگردی بازار سردی را تجربه کردهاند، به طوری که تا نیمه تعطیلات نوروز ضریب اشغال کلی اقامتگاه‌ها در ایران ۴۷ درصد بود و برخی استان‌‌‌ها مانند خراسان رضوی حتی عدد ۸ درصد را برای اقامت در اقامتگاه‌ها اعلام کردند.
در همین رابطه یاور عبیری رئیس جامعه اقامتگاههای بوم گردی ایران به «دنیای اقتصاد» گفته که تا نیمه تعطیلات نوروز ضریب اشغال اقامتگاههای بومگردی تنها ۴۷درصد بود. او افزود: «استان‌‌‌های بوشهر، گیلان و فارس نسبت به سایر استان‌‌‌ها شرایط بهتری داشتند، این در حالی است که در خراسان رضوی، چهار محال و بختیاری و همدان شرایط نامساعد بود، به طوری که ضریب اشغال اقامتگاه‌ها در استان خراسان رضوی تا نیمه تعطیلات پایین‌‌‌ترین ضریب اشغال در کشور را داشت و به عدد ۸درصد رسید.»
یاور عبیری در پاسخ به اینکه چرا اقامتگاههای بومگردی که قرار بود طبقه متوسط را هدف قرار دهند با این شرایط مواجهند، تأکید کرده که «تورم و پایین آمدن توان اقتصادی طبقه متوسط باعث شده آنها نتوانند هزینه‌‌‌های اقامتگاه‌ها را بپردازند.»
از سوی دیگر فشارهای امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی بر جامعه و اصناف مرتبط با گردشگری نیز امسال به بهانه همزمانی ماه رمضان با تعطیلات نوروزی افزایش یافته بود.
مجید میراحمدی معاون وزیر کشور در ابتدای تعطیلات نوروزی اعلام کرده بود که رستوران‌ها، کافه‌ها و اغذیه‌فروشی‌ها که در داخل شهر هستند، مطلقاً اجازه فعالیت تا قبل از افطار حتی با پوشاندن شیشه‌ها ندارند.
مجید میراحمدی افزوده بود که «بعضاً تصور این بود که می‌توانند با پوشاندن شیشه‌ها و ایجاد استتار، در داخل مکان‌ها ارائه خدمات داشته باشند؛ به هیچ عنوان چنین مجوزی وجود ندارد و اگر کسانی به اشتباه برداشت کردند که مجوزی در این زمینه دارند، فاقد اعتبار است.»
معاون وزیر کشور گفته بود که تنها برخی رستوارن‌ها که از اتحادیه مجوز دارند که «غذای سرد» به بیرون از رستوران ارائه کنند می‌توانند سفارش برای بیرون از رستوران بپذیرند. او گفته پلیس بر فعالیت رستوران‌ها نظارت دارد و در صورت بروز تخلف باید برابر قانون با این مکان‌ها برخورد صورت بگیرد.
دادستان کل کشور هم تاکید کرده بود که روزه‌خواری در ملاء عام تحت هر شرایطی جرم است و تفاوتی ندارد که در ایستگاه راه‌آهن، فرودگاه و رستوران پوشانده شده باشد؛ همه موارد مصداق این است که افراد نباید در این مکان‌ها به صورت علنی روزه‌خواری کنند.
او گفته بود «همانطور که در شرع مقدس دین مبین اسلام آمده، روزه‌خواری برای کسانی که واجد شرایط گرفتن روزه هستند، یک فعل حرام است. تظاهر به روزه‌خواری هم فعل حرام است.»
در این میان شمار زیادی از واحدهای صنفی مرتبط با گردشگری از ابتدای آغاز تعطیلات و از هفته آخر اسفندماه پلمب شدند.
«کیهان لندن» پنجم فروردین در گزارشی به این موضوع پرداخته و نوشته بود که «رعایت نکردن شئونات» بهانه‌ای برای پلمب واحدهای صنفی در تعطیلات نوروزی و همزمان با ماه رمضان شده است. پلمب واحدهای صنفی غذا و گردشگری زیان گسترده‌ای برای این واحدها در پرفروش‌ترین روزهای سال رقم زده و مشکلاتی نیز برای مسافران نوروزی ایجاد می‌کند.
عبدالله خسروی فرمانده مرزبانی استان بوشهر روز شنبه ۴ فروردین ۱۴۰۳ از توقیف یک لنج با تعدادی مسافر نوروزی در دریا خبر داد. او علت این توقیف را «رعایت شئونات اسلامی و حرمت ماه رمضان» اعلام کرد.
خبرگزاری دولتی «ایرنا» از پلمب ۲۴ واحد صنفی در شهرستان ری به دلیل «رعایت نکردن شئونات اسلامی در ماه رمضان» خبر داد. سرهنگ محمدقاسم طرهانی فرمانده انتظامی شهر ری گفته این اقدامات در اجرای «طرح‌های ارتقاء امنیت اجتماعی و با محوریت طرح‌های کنترلی و نظارتی صنوف در ماه رمضان» صورت گرفته و گفته «پلیس بطور قاطع با افرادی که شئونات این ماه را رعایت نکنند، برخورد خواهد کرد.»
او افزوده «در این طرح ۲۴ واحد صنفی به دلیل عدم توجه به اخطارهای داده شده پلمب و به ۷۳ واحد صنفی متخلف نیز اخطار پلمب داده شد.»
وحید امیری معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه از پلمپ ۲۵ مرکز اقامتی در استان به دلیل ارتکاب تخلفات خبر داد.
معاون گردشگری اداره کل میراق فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه افزوده «با تعاملی که با ستاد امر به معروف و بسیج صورت گرفته، تیم امر به معروف در مراکز تاریخی به خصوص بیستون و طاق بستان حضور دارند و مقوله عفاف و حجاب را در چارچوب احترام به گردشگران یادآوری می‌کنند.»
روح‌الله یاری‌زاده فرمانده انتظامی دزفول، نیز روز ۲۷ اسفند گفته بود که «ماموران با هماهنگی قضایی، ۱۵واحد صنفی اغذیه‌فروشی و رستوران را به دلیل رعایت نکردن قوانین مربوط به فعالیت صنوف در ماه رمضان مهر و موم و از فعالیت آنها جلوگیری کردند.»
این تنها نمونه‌هایی از پلمب‌هایی بود که در شهرهای مختلف ایران طی تعطیلات نوروزی سبب زیان به بخش گردشگری و کسب‌وکارهای مرتبط با آن شد.
کیهان چاپ لندن