گفته شده کاهش چند هزار تومانی دلار به دلیل استفاده از ابزار ارزپاشی توسط بانک مرکزی است که از محل صندوق توسعه و ذخایر ارزی صورت می‌گیرد، اتفاقی که با کاهش سرمایه‌گذاری در زیرساخت و کاهش ذخایر بانک مرکزی قدرت این نهاد را در مقابل شوک‌های ارزی تضعیف خواهد کرد.
دست بردن در قلک صندوق توسعه ملی قابل تصور بود
مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی در این باره می‌گوید: دولت تعهد داشته و دارد که نیاز‌های اساسی مردم را با ارز ۲۸۵۰۰ تامین کند. در نتیجه ارز به اندازه کافی نداشتند و قابل تصور بود که به این قلک دست ببرند. اینکه مساله تحریم حل نشده و ما ناچار هستیم از ذخایرمان برداریم خودش یک تاثیر منفی است؛ اما اثر مثبتش این است که همچنان فعلا کالا‌های اساسی با قیمت ولو بالا، اما تثبیت شده‌ای به دست مردم می‌رسد.
طبق آخرین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در بودجه سال گذشته برای تامین ارز ۲۸۵۰۰ تومانی ۲۰ میلیارد دلار در نظر گرفته شده بود. پیش‌بینی شده بود که نزدیک به ۱۸ میلیارد دلار آن از محل فروش نفت تامین شود که به گفته رئیس سازمان برنامه، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد این رقم محقق نشده است. به این ترتیب حدود ۷ تا ۸ میلیارد دلار ذخایر ارزی صندوق توسعه ملی، برای تخصیص این ارز باید هزینه شده باشد.
مجلس قادر نخواهد بود تاثیری بر بازار ارز بگذارد
به دنبال انتشار این گزارش‌ها بود که آهسته آهسته صدا‌هایی از مجلس شورای اسلامی علیه بانک مرکزی به گوش رسید. باقر قالیباف در واکنش به این گزارش‌ها انگشت اتهام را به سمت این نهاد برد و گفته در صورتی که بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز برنامه ندهد مجلس برنامه می‌دهد. اما چه شد که بالاخره مجلسی که با حمایت از دلارزدایی از مسیر انکار بازار ارز به یکباره علیه نهاد سیاستگذار اقتصادی دولت قد علم کرد؟ آیا مجلس با به رسمیت شناختن بازار ارز در مسیر اصلاح قدم برداشته است؟
افقه در این باره یادآور می‌شود: مجلس خودش یکی از عوامل ایجاد این مشکلات ارزی است. بخشی از این تنش‌هایی که با بیرون داریم عاملش همان تفکر اصولگرایی است که بر مجلس حاکم است. این یک بلوف است. در واقع مجلس می‌خواهد خودش را مردمی نشان بدهد. به همین دلیل به دولتی تازیده که خودش به آن رای داده است. هنوز دو سال نگذشته که به وزرا رای اعتماد داده و نشان داده خودش با این روند همسو است.
به گفته او، اظهارات اخیر مجلسی‌ها از نظر من نمایش است و الا اگر قرار است کسی را استنطاق کنند این مردم هستند که باید از مجلس و دولت بپرسند چرا بستر‌های این تنش‌های منطقه‌ای ایجاد شده است، چرا که خود این افراد و این نوع تفکر بود که که مانع تداوم برجام شد و عامل مشکلات ارزی تاکنون شده است؛ بنابراین مجلس خودش یکی از مقصران است. این دعوا‌ها بیشتر جنبه سیاسی دارد. قالیباف گفته که اگر دولت نمی‌تواند، خودمان طرح می‌دهیم. مجلس هیچ طرحی ندارد. اگر دولت نتواند تاثیرگذار باشد که نمی‌تواند، از آن جهت که دولت منفعل است و متغیر فعال در تعیین نرخ هست فقط متغیر خارجی است، مجلس هم قادر نخواهد بود تاثیر جدی روی قیمت ارز بگذارد.
پروژه دلارزدایی به در بسته خورد؟
آن طور که این کارشناس اقتصادی می‌گوید اخیرا اعلام شده که چین ارتباط بانکی را با روسیه قطع کرده و همین نشان می‌دهد که مسئله دلارزدایی که دولت و مجلس را ذوق زده کرده بود، فعلا یک رویا بیشتر نیست. به نظر نمی‌رسد که قدرتی اقتصادی در مقابل دلار بتواند شاخ و شانه بکشد. حتی کشور‌های اروپا که با هم جمع شدند و یورو را به عنوان پول واحد دادند نتوانستند حریف دلار بشوند؛ چه برسد به کشور‌های شرقی با چند کشور آفریقایی و ایران که می‌خواستند دلارزدایی بکنند در حالی که هنوز توان این را ندارند.
پیش‌بینی قیمت دلار
مرتضی افقه همچنین در پیش بینی آینده بازار ارز و قیمت دلار می‌گوید: بازار ارز و به تبع آن قیمت کالا‌های مرتبط با ارز ارتباط تنگاتنگی با تحولات بیرونی که مرتبط با ایران باشند دارد، چون ارز منشاء خارجی دارد؛ بنابراین هر اتفاق مثبت یا منفی در روابط تجاری و سیاسی کشور با کشور‌های دیگه ایجاد بشود تاثیر مستقیم مثبت و منفی می‌گذارد.
همانطور تا چند روز بعد از حمله اسرائیل بازار منتظر ماند ببیند واکنش بعدی ایران چیست یا آیا این تنش ادامه پیدا می‌کند یا خیر. بعد وقتی بازار مطمئن شد که فعلا آرامش هست تب افزایشی نرخ هم فروکش کرده و ممکن است به کانال ۵۹ تومان یا ۵۸ تومان نیز برگردد، اما اینکه به نرخ‌های پایین‌تر برگردد، من این زمینه را نمی‌بینم.
به باور وی، در میان‌مدت هم اگر تحولی در مساله تحریم یا مساله اف‌ای‌تی‌اف رخ ندهد با نزدیک شدن به انتخابات آمریکا و احتمال اینکه ممکن است که ترامپ رییس جمهور بعدی آمریکا باشد این نرخ ارز رو به بالا در نوسان خواهد بود.