به گفتۀ رسانههای جمهوری اسلامی سعید جلیلی قطعاً برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری هشتم تیر ثبت نام خواهد کرد. جلیلی در زمان ریاست جمهوری محمود احمدینژاد نزد افکار عمومی شناخته شد و از آن پس مسیر سیاسی خود را به عنوان یک «اصولگرای انعطافناپذیر» ادامه داد. وی از جمله دبیر شورای امنیت ملی، معاون وزارت خارجه و مذاکرهکنندۀ ارشد پروندۀ اتمی بوده است.
روز یکشنبه ۶ خرداد، خبرگزاری ایسنا نوشت: «دفتر سعید جلیلی تأیید کرد که وی قصد حضور در انتخابات ریاست جمهوری را دارد.»
خبرگزاری تسنیم نیز به نقل از میثم ظهوریان، نمایندۀ مشهد، با اطمینان نوشت: «کاندیداتوری آقای جلیلی قطعی است و ایشان آنطور که خودشان نیز گفتند کاندیدای انتخابات خواهند شد.»
سایت نورنیوز که معمولاً وابسته به شورای امنیت ملی معرفی میشود، خبر میدهد که شب گذشته چهار نفر از نمایندگان مشهد به دفتر جلیلی رفته و از او برای حضور در انتخابات دعوت کردهاند. یکی از این نمایندگان حتی تأکید میکند که جلیلی «برنامۀ دولت سایه را برای ارائه به مردم آماده کرده است.»
دولت سایۀ جلیلی
اصطلاح «دولت سایه» که از فرهنگ سیاسی انگلستان وام گرفته شده (shadow cabinet)، معمولاً به گروهی گفته میشود که توسط نیروهای مخالف دولت تشکیل میشود و با ترکیبی که شبیه به یک کابینۀ واقعی است، در انتظار فرصت برای کسب قدرت به فعالیت میپردازد. در نظامهای دموکراتیک، دولت سایه اقدامات دولت حاکم را از نزدیک دنبال میکند و آن را مورد انتقاد قرار میدهد. دولت سایه گاه درست در تقارن با دولت حاکم شکل میگیرد و در برابر هر وزیر واقعی، یک وزیر «در سایه» قرار میدهد تا به رصد دائمی وزارتخانۀ مربوطه مشغول باشد. رهبری این گروه نیز معمولاً به عهدۀ فردی است که در پارلمان به عنوان رهبر فراکسیون مخالف شناخته میشود و در صورت تغییر کابینه، بخت صدارتش زیاد است.
اما در نظامهایی که تغییر کابینه با شیوههای دموکراتیک و قانونی تقریباً غیرممکن است، عبارت «دولت سایه» چندان معنای روشنی به خود نمیگیرد.
سعید جلیلی دولت سایۀ خود را در سال ۱۳٩۶، در پی پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری تشکیل داد. چنان که طرفداران وی ادعا میکنند، این گروه غیررسمی فعالیت خود را تا امروز ادامه داده است.
یکی از نمایندگان مشهد میگوید سعید جلیلی برنامۀ دولت سایهاش را قبلاً به ابراهیم رئیسی ارائه داده و وی نیز «بخشهایی از این برنامه را به دولت خود ابلاغ کرده بود.»
کدام خط سیاسی؟
سعید جلیلی در سال ۱۳٩۲ در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرد و سوم شد. اما در سال ۱۴٠٠، قبل از رأیگیری، به نفع ابراهیم رئیسی کنار رفت.
در سال ۱۳٩۲، گفته میشد که بسیاری از نظرات اقتصادی جلیلی با روشهای احمدینژاد همخوانی دارد و انتظار میرفت که در صورت پیروزی وی در انتخابات، همان سیاستهای احمدینژاد ادامه یابد. جلیلی در آن زمان طرفدار «تفکیک جنسیتی و اسلامی کردن دانشگاهها» نیز بود.
وی هنگامی که مسئولیت مذاکرات اتمی را به عهده داشت، شهرت «انعطافناپذیر» بودن خود را به خوبی نشان داد. با اینحال، موضعگیریهای وی، گذشته از پیروی بیچون و چرا از خامنهای، گاه برای اصولگرایان هم باعث سوءتفاهم شده است. در سال ۱۳٩۶، سایت «خبرآنلاین» نوشت: «سعید جلیلی دغدغۀ این روزهای راستگرایانی شده است که نمیدانند با او چه کنند. او با ایدۀ تشکیل دولت در سایه خود را تبدیل به معضلی در بین اصولگرایان کرده است.»
جلیلی که در جنگ ایران و عراق یک پای خود را از دست داد، امروزه عضو مجمع تشخیص مصلحت و نمایندۀ رهبری در شورای امنیت ملی است.
به رغم مسئولیتهای مختلف و حضور رسانهای زیاد، هنوز به دشواری میتوان جهتگیری سیاسی واقعی سعید جلیلی را تشخیص داد.
ثبت نام نامزدهای انتخابات از روز پنجشنبه دهم خرداد آغاز خواهد شد. سپس شورای نگهبان باید صلاحیت نامزدها را تأیید کند.