تل آویو – نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، به دولت بایدن اعلام کرده است که او تمایل دارد به جای تأسیسات نفتی یا هسته‌ای ایران، به اهداف نظامی حمله کند. این خبر را دو مقام آگاه از این موضوع گزارش داده‌اند و نشان‌دهنده یک ضدحمله محدودتر با هدف جلوگیری از یک جنگ تمام‌عیار است.
در دو هفته‌ای که از حمله موشکی اخیر ایران به اسرائیل گذشته است، که دومین حمله مستقیم در شش ماه گذشته بود، منطقه خاورمیانه منتظر پاسخ وعده‌داده شده اسرائیل است. نگرانی از این است که جنگ در سایه چند دهه‌ای بین این دو کشور، به یک رویارویی نظامی مستقیم تبدیل شود. این رویداد در زمانی حساس برای واشنگتن رخ می‌دهد؛ کمتر از یک ماه تا انتخابات باقی مانده است و جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، به طور علنی اعلام کرده است که از حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای حمایت نمی‌کند.
وقتی بایدن و نتانیاهو چهارشنبه گذشته صحبت کردند – اولین تماس آنها در بیش از هفت هفته پس از ماه‌ها تنش فزاینده بین این دو نفر – نخست‌وزیر اسرائیل اعلام کرد که قصد دارد به زیرساخت‌های نظامی ایران حمله کند. این موضوع را یک مقام آمریکایی و یک مقام آگاه دیگر از ماجرا گزارش داده‌اند. مانند سایر افراد در این گزارش، این مقامات نیز به شرط ناشناس ماندن صحبت کردند تا جزئیات مذاکرات حساس را فاش کنند.
دفتر نخست‌وزیر اسرائیل به درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداد و کاخ سفید نیز واکنش فوری نشان نداد.
این اقدام تلافی‌جویانه طوری تنظیم خواهد شد که به نظر نرسد «دخالت سیاسی در انتخابات آمریکا» است. مقام آگاه از موضوع اشاره کرد که نتانیاهو فهمیده است که گستردگی حمله اسرائیل می‌تواند بر انتخابات ریاست‌جمهوری تأثیرگذار باشد.
تحلیل‌گران می‌گویند حمله اسرائیل به تأسیسات نفتی ایران می‌تواند باعث افزایش شدید قیمت انرژی شود، در حالی که حمله به برنامه تحقیقاتی هسته‌ای ایران ممکن است همه خطوط قرمز باقی‌مانده در جنگ اسرائیل با تهران را از بین ببرد و خطر تشدید بیشتر و دخالت نظامی مستقیم آمریکا را به همراه داشته باشد. طرح اعلام شده نتانیاهو برای حمله به سایت‌های نظامی، مشابه آنچه اسرائیل پس از حمله ایران در آوریل انجام داد، در واشنگتن با استقبال مواجه شد.
یک مقام آمریکایی در توصیف تماس بین دو رهبر گفت که نتانیاهو در آن بحث در «موقعیتی آرام‌تر» نسبت به گذشته بود. این نرم شدن موضع ظاهری نخست‌وزیر عامل تأثیرگذار در تصمیم بایدن برای ارسال یک سامانه دفاع موشکی قدرتمند به اسرائیل بود، به گفته هر دو مقام.
مقام آمریکایی گفت که پس از آن تماس، رئیس‌جمهور بیشتر متمایل به انجام این کار شد.
روز یکشنبه، پنتاگون اعلام کرد که سامانه ضد موشکی تاد (THAAD) خود را به همراه حدود ۱۰۰ نیروی نظامی آمریکایی به اسرائیل اعزام می‌کند. طبق بیانیه پنتاگون، این سامانه که انتظار می‌رود در روزهای آینده به اسرائیل برسد، «تأکید بر تعهد پایدار ایالات متحده به دفاع از اسرائیل» است.
یک مقام آگاه از ماجرا گفت که حمله اسرائیل به ایران قبل از انتخابات آمریکا در ۵ نوامبر انجام خواهد شد، زیرا عدم اقدام می‌تواند توسط ایران به عنوان نشانه ضعف تعبیر شود. او افزود: «این حمله یکی از چندین پاسخ خواهد بود.»
زوهار پالتی، رئیس سابق اطلاعات موساد، گفت که نتانیاهو باید میان درخواست‌های واشنگتن برای آرامش و خواست عمومی در اسرائیل برای یک پاسخ شدید، تعادل برقرار کند.
او گفت: «ایرانی‌ها هر گونه خویشتن‌داری را که قبلاً داشتند از دست داده‌اند. بدون سلاح‌های آمریکایی، اسرائیل نمی‌تواند بجنگد. اما این اسرائیل است که خطرات را متحمل می‌شود و می‌داند چگونه این کار را انجام دهد.»
شب پنج‌شنبه، این مقام آگاه گفت که نتانیاهو کابینه امنیتی خود را به مدت سه ساعت برای بررسی گزینه‌های موجود فراخواند، اما به‌طور رسمی از کابینه درخواست مجوز برای حمله نکرد و زمان‌بندی را به‌طور عمدی نامشخص نگه داشت.
در میان نهادهای دفاعی اسرائیل، نگرانی وجود دارد که این حمله به اندازه کافی قوی — یا علنی — نباشد تا ایران را از حمله مستقیم دیگری به اسرائیل یا از توسعه سلاح‌های هسته‌ای منصرف کند.
گیل تال‌شیر، دانشمند علوم سیاسی در دانشگاه عبری که با اعضای ارشد نهاد دفاعی اسرائیل در تماس است، گفت: «ارتش اسرائیل می‌خواهد رهبری نظامی ایران را هدف قرار دهد، زیرا این کار به مردم آسیب نمی‌زند و منطقه را وارد جنگ بزرگ‌تری نمی‌کند. اما این طرز تفکر نتانیاهو نیست.»
در ماه آوریل، پس از آن که ائتلاف نظامی به رهبری آمریکا به اسرائیل در رهگیری صدها پهپاد و موشک ایرانی کمک کرد — حمله‌ای بزرگ اما کاملاً هماهنگ شده — اسرائیل با حمله‌ای دقیق به یک پایگاه هوایی در اصفهان در مرکز ایران پاسخ داد. مقامات اسرائیلی پس از آن حمله عمدتاً سکوت اختیار کردند، به جز ایتمار بن گویر، وزیر امنیت ملی راست‌گرای افراطی که در شبکه‌های اجتماعی واکنش اسرائیل را «ضعیف» توصیف کرد.
در تاریخ ۱ اکتبر، پس از موفقیت عملیات‌های اسرائیل علیه ایران و نیروهای نیابتی آن، از جمله ترور حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله، تهران حدود ۲۰۰ موشک بالستیک به اسرائیل شلیک کرد — این بار بدون هشدار قبلی — که باعث کشته شدن یک مرد فلسطینی در کرانه باختری و برخورد به حداقل دو تأسیسات نظامی شد. امیر سعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل، گفت که این حمله به منظور «بازگرداندن تعادل و بازدارندگی» انجام شده است.
زوهار پالتی گفت: «وقتی دفعه قبل پاسخ دادیم، آنها پیام را نگرفتند. بنابراین اکنون گزینه بین خویشتن‌داری یا انتقام است و پاسخ واضح است.»
اما اسرائیل در حال حاضر در چندین جبهه درگیر است. اواخر ماه گذشته، هزاران نیروی اسرائیلی برای اولین بار در نزدیک به دو دهه وارد جنوب لبنان شدند و هفته گذشته ارتش بار دیگر یک عملیات سنگین در شمال غزه انجام داد. در مورد تهران، افرادی نزدیک به تیم نتانیاهو از صبر راهبردی خبر داده‌اند.
ناتان اشل، مشاور خانواده نتانیاهو، در پیامی درز کرده به رسانه‌های اسرائیلی گفت: «همان‌طور که با [حزب‌الله در] لبنان و با [حماس در غزه] در جنوب منتظر ماندیم، حالا فکر می‌کنم با ایران هم باید صبر کنیم. ما به همان نقطه در شمال می‌رسیم، آن را تمام می‌کنیم و سپس به ایران می‌رسیم، که به جایی نمی‌رود.»
در مورد زمان‌بندی، نتانیاهو نیز به نظر می‌رسد از واشنگتن الهام گرفته است. یک مقام ارشد سابق دفاعی اسرائیل که با مباحثات امنیتی فعلی آشناست، گفت: «ایالات متحده در حال دادن حمایتی همه‌جانبه به اسرائیل و دولت نتانیاهو است، اما این حمایت برای حزب‌الله است. آنها سامانه تاد را می‌فرستند و وعده انواع سلاح‌هایی را می‌دهند که ما برای نابودی حزب‌الله نیاز داریم و می‌گویند که بعداً می‌توانیم با ایران مواجه شویم.»
در حالی که کاخ سفید ماه‌هاست برای آتش‌بس در غزه تلاش کرده و این موضوع باعث افزایش تنش‌ها میان نتانیاهو و بایدن شده است، تاکنون از عملیات زمینی اسرائیل در لبنان به‌طور کامل حمایت کرده است، حتی با وجود افزایش اعتراضات بین‌المللی به تلفات غیرنظامیان و درگیری‌های اسرائیل با نیروهای حافظ صلح سازمان ملل که وظیفه نظارت بر منطقه مرزی را دارند.
به عنوان بخشی از مشاوره‌ها با ایالات متحده، یک مقام آگاه گفت که اسرائیل به واشنگتن اطلاع داده است که قصد دارد عملیات خود در لبنان را در هفته‌های آینده به پایان برساند.
هماهنگی بیشتر نتانیاهو با واشنگتن پس از حملات پررنگی که بدون هشدار قبلی به نزدیک‌ترین متحد اسرائیل انجام شد — از جمله حمله به فرماندهان ایرانی در نزدیکی یک مرکز دیپلماتیک در دمشق، سوریه، و ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس در تهران — که موجب غافلگیری و خشم مقامات آمریکایی شد، صورت می‌گیرد.
یک مقام اسرائیلی نزدیک به نخست‌وزیر گفت که نتانیاهو همچنان با مقامات آمریکایی درباره حمله احتمالی به ایران مشورت خواهد کرد، اما برای دریافت چراغ سبز از واشنگتن منتظر نخواهد ماند.
او گفت: «کسی که درباره پاسخ اسرائیل به ایران تصمیم می‌گیرد، [نتانیاهو] خواهد بود.»
تصمیم نهایی تحت تأثیر پویایی‌های پیچیده و مرتبط سیاسی در واشنگتن و تهران است. گیل تال‌شیر، تحلیلگر سیاسی، گفت که تیم نتانیاهو از انتخاب رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب ایران، مسعود پزشکیان، که برای احیای مذاکرات هسته‌ای با غرب تمایل نشان داده، نگران است. او گفت: «اگر کامالا هریس به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شود، نتانیاهو فکر می‌کند توافق هسته‌ای دوباره مطرح خواهد شد و بنابراین اکنون یک لحظه استراتژیک برای تضعیف این توافق است.»
چهره‌های برجسته سیاسی اسرائیل، از جمله نخست‌وزیر سابق نفتالی بنت، همچنان به حمله مستقیم به تأسیسات هسته‌ای ایران فشار می‌آورند. او گفت: «هر چیز دیگری ممکن است دستاوردهای اسرائیل در جنگ‌هایش در لبنان و غزه را به خطر بیندازد.»
او گفت: «نیروهای نیابتی ایران، حزب‌الله و حماس هر دو به شدت تضعیف شده‌اند. اسرائیل هر توجیهی که می‌توانست داشته باشد را دارد. ما توانایی داریم. ما با یک فرصت بی‌نظیر روبرو هستیم.»
واشینگتن‌پست
نوشته: شیرا روبین و الن ناکاشیما
۱۴ اکتبر ۲۰۲۴