مشاور امنیت ملی کاخ سفید، جیک سالیوان، چند هفته پیش در نشستی که تا کنون محرمانه باقی مانده بود، گزینه‌هایی را برای حمله احتمالی آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران در صورتی که ایرانی‌ها تا پیش از ۲۰ ژانویه به سمت دستیابی به سلاح هسته‌ای پیش بروند، به رئیس‌جمهور بایدن ارائه داد. این خبر را سه منبع آگاه به موضوع به وب‌سایت آکسیوس اطلاع دادند.
چرا این موضوع مهم است: حمله آمریکا به برنامه هسته‌ای ایران در دوره انتقالی [انتقال مسئولیت به ترامپ رئیس جمهور جدید]، یک قمار بزرگ از سوی رئیس‌جمهوری خواهد بود که وعده داده اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد، زیرا خطر تحمیل یک درگیری تازه به جانشین خود را نیز به همراه خواهد داشت. منابع گفتند که بایدن در آن نشست چراغ سبزی برای حمله نشان نداد و از آن زمان تاکنون نیز چنین تصمیمی نگرفته است.
بایدن و تیم امنیت ملی او در این نشست که حدود یک ماه پیش برگزار شد، گزینه‌ها و سناریوهای مختلفی را مورد بحث قرار دادند، اما به گفته منابع، رئیس‌جمهور هیچ تصمیم نهایی اتخاذ نکرد.
یک مقام آمریکایی مطلع از موضوع گفت که این نشست کاخ سفید ناشی از اطلاعات جدیدی نبوده و هدف آن نیز گرفتن پاسخ قطعی از بایدن نبوده است. بلکه این نشست بخشی از بحث درباره “برنامه‌ریزی سناریوی منطقی” بود که در آن به چگونگی واکنش آمریکا در صورت اقداماتی مانند غنی‌سازی اورانیوم تا ۹۰ درصد خلوص توسط ایران پیش از ۲۰ ژانویه پرداخته شد.
منبع دیگری گفت که در حال حاضر هیچ گفت‌وگوی فعالی در کاخ سفید درباره اقدام نظامی احتمالی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران در جریان نیست.
پشت پرده: برخی از مشاوران ارشد بایدن در داخل دولت استدلال کرده‌اند که دو روند – تسریع برنامه هسته‌ای ایران و تضعیف ایران و نیروهای نیابتی آن در جنگ با اسرائیل – با هم به بایدن فرصتی برای حمله می‌دهند.
منابع گفتند که برخی از مشاوران بایدن، از جمله سالیوان، معتقدند تضعیف سامانه‌های دفاع هوایی و توانایی موشکی ایران، به همراه ضعف چشمگیر نیروهای نیابتی ایران در منطقه، شانس موفقیت یک حمله را افزایش داده و خطر واکنش ایران و گسترش درگیری در منطقه را کاهش می‌دهد.
مقام آمریکایی گفت که سالیوان هیچ توصیه‌ای به بایدن در این خصوص نکرده و فقط درباره برنامه‌ریزی سناریو صحبت کرده است. کاخ سفید از اظهار نظر خودداری کرد.
ماجرای جالب: یک منبع گفت که بایدن بر روی مسأله فوریت متمرکز شده بود و اینکه آیا ایران اقداماتی انجام داده که توجیه‌گر یک حمله نظامی دراماتیک چند هفته پیش از آغاز به کار رئیس‌جمهوری جدید باشد یا نه.
طرف دیگر: ایران مدت‌هاست انکار می‌کند که به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای است و تأکید کرده که برنامه هسته‌ای آن تنها برای اهداف غیرنظامی است.
اما در ماه‌های اخیر، چندین مقام سابق و فعلی ایران به‌طور علنی درباره امکان تغییر در دکترین هسته‌ای ایران صحبت کرده‌اند.
جیک سالیوان دو هفته پیش در کنفرانسی در نیویورک گفت: “می‌توانید به اظهارات علنی مقامات ایرانی نگاه کنید که طی چند ماه گذشته تغییر کرده‌اند، زیرا آن‌ها با این ضربات استراتژیک مواجه شده‌اند و این سوال را مطرح کرده‌اند: آیا در نهایت باید دکترین خود را تغییر دهیم؟ اینکه این بحث‌ها به‌صورت عمومی مطرح شده، موضوعی است که باید با دقت بسیار بالا بررسی شود.”
در همان رویداد، سالیوان اشاره کرد که ضرباتی که ایران و نیروهای نیابتی آن طی سال گذشته متحمل شده‌اند، ممکن است تهران را به دنبال کردن سلاح هسته‌ای سوق دهد. او گفت: “این موضوع باعث می‌شود دشمن انتخاب‌هایی انجام دهد که می‌توانند بسیار خطرناک باشند، و این چیزی است که باید در ادامه با هوشیاری کامل به آن توجه کنیم.”
وضعیت کنونی: برنامه هسته‌ای ایران در دوران ریاست‌جمهوری بایدن به‌طور چشمگیری پیشرفت کرده و ایران را به یک “کشور آستانه هسته‌ای” تبدیل کرده است.
ایران غنی‌سازی اورانیوم را به ۶۰ درصد رسانده که به سطح ۹۰ درصد مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای بسیار نزدیک است و سانتریفیوژهای پیشرفته ایران می‌توانند این کار را ظرف چند روز انجام دهند.
طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، ایران به‌اندازه کافی اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی در اختیار دارد که می‌تواند چهار بمب هسته‌ای بسازد.
واقعیت: حتی اگر ایران تصمیم به ساخت بمب بگیرد، باید یک دستگاه انفجاری هسته‌ای یا کلاهک هسته‌ای توسعه دهد. اطلاعات اسرائیل بر این باور است که این کار حداقل یک سال زمان خواهد برد.
حمله اسرائیل به مجتمع نظامی پارچین ایران در اواخر اکتبر تجهیزات پیشرفته‌ای را نابود کرد – که از قبل از پایان برنامه هسته‌ای نظامی ایران در سال ۲۰۰۳ باقی مانده بود – و این تجهیزات برای طراحی و آزمایش یک دستگاه انفجاری هسته‌ای ضروری بودند.
مقامات اسرائیلی معتقدند این می‌تواند یک گلوگاه مهم ایجاد کند، اگر ایران تصمیم به ساخت بمب بگیرد.
اما مقامات آمریکایی و اسرائیلی می‌گویند که در طول سال گذشته، دانشمندان ایرانی تحقیقات مشکوکی در زمینه مرتبط با تسلیحات هسته‌ای انجام داده‌اند – از جمله مدل‌سازی رایانه‌ای و متالورژی – که به نظر می‌رسد برای کاهش زمان لازم برای توسعه دستگاه هسته‌ای در صورت تصمیم رهبران ایران به انجام این کار است.
مقامات آمریکایی و اسرائیلی به آکسیوس گفتند که دولت بایدن بهار گذشته هشداری خصوصی به ایران ارسال کرد و نگرانی‌های جدی خود را در مورد فعالیت‌های تحقیق و توسعه هسته‌ای ایران ابراز کرد.
آمریکا و اسرائیل طی ماه‌های گذشته فعالیت‌های هسته‌ای مشکوکی را از سوی دانشمندان ایرانی شناسایی کرده‌اند که برخی مقامات نگران هستند ممکن است بخشی از یک تلاش مخفیانه ایران برای استفاده از دوره انتقالی ریاست‌جمهوری آمریکا برای پیشرفت در مسیر تسلیحاتی شدن هسته‌ای باشد.
گام بعدی: ماه گذشته سالیوان گفت که دولت بایدن تیم رئیس‌جمهور منتخب ترامپ را در جریان وضعیت اطلاعاتی درباره برنامه هسته‌ای ایران قرار داده است.
او گفت: “آن‌ها ممکن است مسیر یا استراتژی متفاوتی را انتخاب کنند، اما من می‌خواهم مطمئن شوم که از یک پایه مشترک درباره آنچه در مورد تهدید برنامه هسته‌ای ایران با آن روبرو هستیم، شروع می‌کنیم.”
باراک راوید / آکسیوس