وزارت صنعت و تجارت روسیه اعلام کرد که روسیه و ایران به‌طور مشترک محصولات میکروالکترونیکی تولید خواهند کرد.
روزنامهٔ کامرسانت به نقل از این نهاد، از امضای تفاهم‌نامهٔ جدید همکاری بین مرکز نانوفناوری زلنوگراد و ستاد توسعهٔ فناوری‌های نانو و میکرو در ایران خبر داد.
گفته می‌شود این تفاهم‌نامه «بیانگر علاقهٔ مشترک طرفین به گسترش همکاری در حوزه رادیوالکترونیک، میکروالکترونیک و نانو است».
یک نمایندهٔ وزارت صنعت و تجارت روسیه که نام او فاش نشده در مصاحبه با کامرسانت تأکید کرد: «در شرایط کنونی، هیچ مانعی برای توسعهٔ همکاری‌های سودمند وجود ندارد؛ ظرفیت‌های تولید و مسیرهای حمل و نقل هماهنگ شده و محدودیت‌های وضع شده از سوی کشورهای غیردوست در نظر گرفته می‌شود».
مقام‌های روسیه از عبارت «محدودیت‌های کشورهای غیردوست» برای اشاره به تحریم‌های غرب استفاده می‌کنند. از لحاظ شمار تحریم‌های وضع‌شده، روسیه در صدر قرار دارد اما تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران شدیدتر است.
براساس پایگاه داده‌های خبرگزاری اینترفاکس که دربردارندهٔ اطلاعات تمام شخصیت‌های حقوقی در روسیه است، مرکز نانوفناوری زلنوگراد در سال ۲۰۱۰ دایر شد اما هیچ اطلاعات دربارهٔ مالکیت و وضعیت مالی این شرکت در دسترس نیست.
دولت روسیه پس از آغاز جنگ علیه اوکراین که با سرکوب شدید داخلی همزمان شده، دسترسی به پایگاه‌های داده‌های عمومی را مسدود کرده است. در پایگاه اینترنتی خود این شرکت اعلام شده که آن در پنج سال گذشته پیمانکار وزارت صنعت و تجارت روسیه در زمینهٔ تولید ریزتراشه‌های مقاوم در برابر تشعشعات، حسگرها، مبدل‌های آنالوگ به دیجیتال و تجهیزات میکروالکترنیک بوده است.
آناتولی کوالف، مدیرعامل مرکز نانوفناوری زلنوگراد، به روزنامهٔ کامرسانت گفته که این شرکت روسی «گردهم‌آورندهٔ ظرفیت‌های تولید برای مراکز طراحی ایرانی» خواهد بود چراکه به گفتهٔ او، «در ایران چنین ظرفیت‌هایی وجود ندارد».
او افزود که «تبادل دانش و نیروی انسانی در حوزه میکروالکترونیک و نانو» در نظر گرفته شده اما «در حال حاضر بحثی دربارهٔ سرمایه‌گذاری مطرح نیست، هرچند به عنوان مثال هزینهٔ تقریبی تولید یک لیتوگراف برای چاپ ویفرهای ۳۵۰ نانومتری حدود ۴.۵ میلیون دلار است».
آقای کوالف در پی امضای تفاهم‌نامه با ایران به کامرسانت گفت که محصولات میکروالکترونیکی در بازارهای دو کشور عرضه خواهد شد.
همزمان یک منبع آگاه از روند مذاکرات که هویت‌اش فاش نشده به کامرسانت گفت که روسیه و ایران درصددند «با امید به ورود به بازارهای جدید» در زمینهٔ تولید تجهیزات لیتوگرافی برای چاپ تراشه‌ها، مالتی‌پلکسرهای مخابراتی، انواع حسگرهای خودرو، تولید نیمه‌رسانا‌ها و حوزه MEMS همکاری کنند.
کامرسانت در ادامهٔ این گزارش از نیما ارجمندی معاون برنامهٔ ملی میکروالکترونیک ایران نقل می‌کند که تابستان گذشته گفته بود: «بازار ریزتراشه‌ها در ایران در انحصار کسی نیست».
این مقام ایرانی با ستایش از پیشرفت‌های نانوتکنولوژی در ایران از جمله گفت: «چندین شرکت در حوزهٔ سیلیکون فعال هستند و صادرات هم دارند. در حوزهٔ تجهیزات نیز شرکت‌هایی به فعالیت می‌پردازند که با حمایت ستاد نانوی ایران کار خود را شروع کرده و محصولاتی را توسعه داده‌اند».
اما از گزارش کامرسانت چنین برمی‌آید که روسیه در پی آن است تا محصولات خود را به ایران صادرات کند و این در حالی‌ست که مسکو تاکنون پیشرفتی در فروش تجهیزات و فن‌آوری میکروالکترونیک خود نداشته و عمدتاً واردکنندهٔ این فن‌آوری بوده است.
به گزارش «کپت»، بزرگ‌ترین شرکت مشاوره‌ای در روسیه، در سال ۲۰۲۲ و پیش از وضع عمدهٔ تحریم‌های غرب، سهم روسیه در صادرات بین‌المللی میکروالکترونیک کمتر از یک درصد بوده است. با این حال هدف دولت روسیه تا سال ۲۰۳۰، رشد سه برابری تولیدات داخلی محصولات میکرو و نانو است.
مهم‌ترین طرف همکاری روسیه در این زمینه چین است اما یک منبع آگاه به کامرسانت گفت که «روسیه در ایران به دنبال منابع جایگزین می‌گردد».
کامرسانت با نمایندگان چند شرکت روسی فعال در تولید میکروالکترونیک مصاحبه کرده و آن‌ها می‌گویند که «تولیدکنندگان روس به هر بازاری، از جمله بازار ایران، علاقه‌مند هستند».
مدیر مرکز تحقیقات علمی «الویس» به کامرسانت گفت: «بازار ایران می‌تواند برای تولیدکنندگان میکروالکترونیک روسی جذاب باشد». نمایندهٔ شرکت «فپلوس» طی مصاحبه با کامرسانت تصریح کرد: «ایران از اولین تلاش‌های روسیه برای صادرات فناوری خود است».
به گزارش کامرسانت، روسیه و ایران انتظار دارند که ضمن گسترش ظرفیت تولید محصولات میکروالکترونیکی، حضور خود را در بازارهای جدید تقویت کنند.
همزمان مدیر «بازیس»، شرکتی دولتی که طراحی و تولیدات روسیه در زمینهٔ فن‌آوری پیشرفته را در بازار بین‌المللی عرضه می‌کند، به کامرسانت گفت: «تفاهم‌نامهٔ جدید با ایران تنها بخشی از تعاملات دو کشور است و به حوزهٔ میکروالکترونیک محدود نمی‌شود بلکه در حوزه‌های حمل‌ونقل، لجستیک، فناوری و انرژی نیز طرح‌های متعددی پیگیری می‌شود. ایران و روسیه تحت تحریم‌های غرب هستند و از این رو، همکاری دوجانبه برای هر دو کشور سودمند است».