خبر واگذاری مجلات «همشهری» به شخصی به نام «علی رزاقی بهار» که اسم آشنایی در حوزه رسانه نیست و نامش با حزب «ندای ایرانیان» گره خورده است، حواشی بسیاری به دنبال داشت. روزنامهنگاران زیادی در شبکه‌های اجتماعی این تصمیم مدیرعامل همشهری، روزنامه وابسته به شهرداری تهران را زیر سوال برده اند.
البته انتقادها تنها به سوابق رزاقی بهار نیست، شماری از روزنامهنگاران به این که او تنها به دلیل داشتن پول، سردبیر هشت نشریه از گروه مجلات همشهری شده است، انتقاد دارند. برخی رسانه‌ها او را «آقازاده» خوانده و فرزند یکی از سرمایه‌گذاران تیم فوتبال «سیاه‌جامه‌گان خراسان» معرفی کرده‌اند.
نیوشا صارمی, ایران‌وایر:
«ایلنا» نوشته است رزاقی ۳۲ ساله در سال 1392 عضو هیات مدیره «شرکت تعاونی پوشاک فعالان ماندگار آسیا» بوده و خانواده‌اش ﮔﺮوه ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎى زﻧﺠﻴﺮه‌اى ﭘﻮﺷﺎک «ﻓﺮﻧﺪز» را در مشهد اداره می‌کنند. خودش هم منکر پشتوانه مالی خانوادگی خود نشده است: «هرچند به عنوان شخص حقیقی با موسسه همشهری قرارداد بسته‌ام اما به‌هرحال پشتوانه‌های مالی از مجموعه‌های اقتصادی خانوادگی خودم و برادرم داشته‌ام و از آن‌ها خواهش کرده‌ام که به این موضوع فرهنگی و هنری کمک کنند. اما آن ها حتی یک درصد هم ارتباطی با مجله و حوزه رسانه ندارند و در حوزه‌ای کاملا جداگانه فعال هستند. این مجموعه اقتصادی کاملا خصوصی است.»
یک روزنامهنگار حوزه شهری به «ایران‌وایر» می‌گوید اخبار تایید نشده حاکی از آن هستند که «محمد خاتمی»، رییس جمهوری پیشین مستقیما و یا با وساطت «صادق خرازی»، دبیرکل حزب ندای ایرانیان از رزاقی بهار حمایت کرده است تا سکان مجلات همشهری را به دست بگیرد.
یک روزنامهنگار شاغل در یکی از مجلات همشهری هم در این رابطه می‌گوید: «قطعا این واگذاری با تلاش فعالان سیاسی انجام شده و رزاقی بهار برای به دست گرفتن مجلات همشهری، از یک رانت بهره برده است. جز پول و رابطه، چه چیز دیگری باعث شده است این آقا بتواند سردبیری هشت نشریه در حوزه‌های مختلف را به دست بگیرد؟»
این روزنامهنگار می‌گوید او و شماری از همکارانش تنها به دلیل وضعیت بد اقتصادی اعتراض علنی نکرده اند و استعفا نمی‌دهند: «روزنامه‌نگاراران سال‌ها است که امنیت شغلی ندارند؛ یک روز توقیف می شوند، یک روز تعدیل و یک روز با تغییر مدیریت رسانه‌ها روبهرو هستند. در این اوضاع بد اقتصادی، معیشت خانواده‌های روزنامهنگاران شاغل در مجلات همشهری هم در خطر است. برای همین است که فعلا اغلب روزنامهنگاران شاغل در این مجموعه سکوت کرده‌اند.»
در پی این انتقادها، حساب توییتری منتسب به رزاقی‌بهار که تنها چند روزی از راه‌اندازی آن می‌گذرد، از رزومه‌اش نوشته است: «دانشجوی دکترای علوم سیاسی با گرایش مسایل ایران، ١٢ سال سابقه روزنامه‌نگاری و خبرنگاری از خبرگزاری “شهر” تا “شرق”، “سروش”، “فرهیختگان”، “روزان”، “آیت ماندگار”، “صبح امروز”، “وقایع اتفاقیه” و…، مشاور فروش پرتیراژترین ماهنامه مدیریت کشور به نام “ره آورد مدیریت” و مدیرمسوول ماهنامه “بارثاوا”.»
رزومه او البته از سوی روزنامهنگاران زیر سوال رفته است. بسیاری از او پرسیده اند چه طور با ۳۲ سال سن، در روزنامه صبح‌امروز که ۱۸ سال پیش انتشار آن متوقف شده، کار کرده است. او هم پاسخ داده که منظورش از صبح‌امروز، روزنامه‌ای به این نام در خراسان رضوى بوده است.
علی رزاقی‌بهار مدعی است به عنوان منتقد سینما هم فعالیت داشته است. «علی مصلح»، خبرنگار با سابقه حوزه فرهنگ و منتقد سینما اما در توییتی با عنوان «کسی که ۲۰ سال حوزه کاری‌اش رسانه‌های سینمایی و نقد فیلم بوده»، نوشته است: «یک بار هم اسمش رو نشنیدم!»
او افزوده است:«مسوولیت واگذاری مجلات همشهری به یک جوان ۳۲ ساله، مستقیم به اصلاح‌طلب‌ها برمی‌گرده و قابل ماست‌مالی نیست. فارغ از منابع مالی و جزییات پشت پرده چنین معامله‌ای، سپردن سرنوشت ده‌ها روزنامه نگار به یک آدم ناشناخته رو احتمالاً می‌شه در عضویتش در حزب ندای ایرانیان جست‌وجو کرد.آخرین باری که حزب ندای ایرانیان به فکر نشریه‌داری افتاد، روزنامه وقایع اتفاقیه بود که ناگهان تعطیلش کردند و تعداد زیادی روزنامهنگار بیکار شدند. عکسی که علی رزاقی بهار در اینستاگرامش منتشر کرده، در کنار صادق خرازی، دبیرکل حزب ندای ایرانیان دیده می‌شه.»
انگشت اتهام برای واگذاری مجلات همشهری به سوی «مرتضی حاجی»، مدیرعامل موسسه همشهری و «مهران کرمی»، مدیرمسوول روزنامه همشهری است.
کرمی درباره واگذاری مجلات همشهری در اینستاگرامش نوشته است: «در همشهری، انتخاب ما میان انتشار و عدم انتشار بخش اعظم مجلات همشهری به خاطر هزینه‌های بالای انتشار آن ها است. طبیعتا برای مدیریت مؤسسه همشهری، فرمان به توقف انتشار سخت‌ترین گزینه ممکن و ادامه انتشار تقریبا ناممکن است.»
او هم چنین نوشته است:«در آخرین ماه انتشار مجلات همشهری به شیوه کنونی که مستلزم تحمیل هزینه‌های کلان در حوزه کاغذ، چاپ و حقوق پرسنل است، گروه مجلات همشهری به موجب قراردادی، برون‌سپاری شده است که هدف آن بقای مجلات همشهری در شکل و شمایل و خط مشی کنونی و به شیوه اقتصادی است. در این قرارداد جدید، درآمد‌ها و هزینه‌ها یک‌جا به پیمانکار سپرده شده و تضمین‌ها و سازوکارهای لازم نیز اتخاذ شده است.»
«یحیی نطنزی»، معاون سردبیر «مجله ۲۴»، یکی از مجله‌های همشهری اما نظر دیگری دارد: «واگذاری گروه مجلات همشهری به فردی که چند روز پیش رونمایی شد، نزدیک‌ترین تجربه فساد، رانت، بی‌تدبیری و بی‌اخلاقی در زندگی‌ام است؛ تجربه‌ای که بعد از حضورم در جلسه‌ای با مدیران همشهری و فرد معلوم‌الحال، به‌شدت ملموس شد. شفافیت تنها کاری است که می‌شود در این شرایط کرد.»
او که مقصر اصلی این فاجعه را مرتضی حاجی می‌داند، در حساب توییترش نوشته است: «برخوردهای زننده خودش و پسرش با سردبیران و خبرنگاران گروه مجلات در این مدت را هیچ‌وقت فراموش نمی‌‌کنم؛ مدیری که مسوولیت هیچ‌چیز، حتی حرفهای خودش را قبول نمی‌کند و علاقه زیادی به ترویج “ژن خوب” خودش و دیگران دارد.»
نطنزی افزوده است: «سایه این بی‌تدبیری بر دوش دیگر مدیران همشهری، به‌خصوص #مهران_کرمی هم به شدت سنگینی می‌کند؛ مدیرانی که با انکار واقعیت‌ها و تن‌دادن به تصمیمات سازمانی، می‌خواهند برای خودشان حاشیه امنی درست کنند اما جز اتهام‌زنی بی‌پایه و اساس، کارکرد دیگری پیدا نمی‌کنند.»
معاون سردبیر مجله ۲۴ نوشته است طبق قرارداد امضا شده، مدیریت و سردبیری تمام مجلات همشهری به شخصی واگذار شده که خودش هم می‌داند فاقد تخصص کافی در این زمینه است:«این مجلات هر کدام رویکرد، مخاطب و ساختار محتوایی و گرافیکی خاص خودشان را دارند و اساسا کسی نمی‌تواند ادعا کند که در همه این حوزه‌ها صاحب‌نظر است… در شکل فعلی، فرد مورد نظر با رزومه‌ای غیرقابل دفاع این اختیار را دارد که در محتوا و ساختار تک‌تک مجلات نظر بدهد و در ساز و کاری که “بیزینس” در آن حرف اول را می‌زند، مجلات را به سود فرضی برساند و حتی اگر لازم باشد، مجله‌ای با چندین سال سابقه و مخاطب را کن‌فیکون کند.”
علی رزاقی بهار اما به ایلنا گفته است که مجموعه فعلی مجلات همشهری نتوانسته است بازدهی مورد نظر مدیران جدید همشهری را تامین کند و به همین دلیل در شرف تعطیلی است.
او توضیح داده است قراردادی که با موسسه همشهری با عنوان «مجری و سردبیر» امضا کرده، برای هر هشت مجله است: «مدیریت انتشار و محتوای مجلات، یعنی کلیه امور مربوطه به آن‌ها را به عهده می‌گیرم و همشهری دیگر هزینه‌ای پرداخت نخواهد کرد. چاپ، آگهی، توزیع و تولید محتوا همگی برعهده ما خواهد بود و تمام امور مالی و هزینه‌ها و درآمد آن از موسسه همشهری مستقل می‌شود. مجلات کاملا خصوصی خواهند شد اما برند و حق معنوی همشهری برای این مجلات محفوظ می‌ماند.»
رزاقی بهار گفته است: «باتوجه به این که وضعیت اقتصادی نشریات خوب نیست، بعید می‌دانم کس دیگری مایل به ورود به این سیستم بوده باشد.»
او علاقه اش با مجموعه همشهری را دلیلی این اقدام خود عنوان کرده است:«علاقه مجموعه ما به مجلات همشهری و فضای رسانه‌ای باعث شد احساس وظیفه کنیم و با مدیران موسسه همشهری که از گذشته هم با آن‌ها در ارتباط بودیم، وارد مذاکره شویم. من فکر می‌کنم برخلاف آن چیزی که در یکی دو روز گذشته در فضای شبکه‌های مجازی مانند توییتر گفته شده، اتفاق‌های بهتری رخ خواهد داد. اگر این اتفاق نمی‌افتاد و بخش خصوصی وارد نمی‌شد، این مجلات قطعا تعطیل می‌شدند.»
«پژمان موسوی»، روزنامهنگار با سابقه حوزه رسانه در انتقاد به این واگذاری نوشته است: «مشکل اصلی، نگاه پیمان‌کاری است. این نوع نگاه آفت کارِ روزنامه‌نگارانه است؛ این که یکی را پیدا کنیم که پول داشته باشد و بعد کُمپلت مجلات را به او بدهیم. انگار که هر مجله یک پروژه است و کارفرما همه پروژه‌ها را به یکی می‌دهد. حتی مجلات خصوصی هم باید با احتیاط در این زمینه برخورد کنند.»
مخالفت و انتقاد به این واگذاری، به روزنامهنگاران محدود نمانده است. «حجت نظری»، عضو شورای شهر تهران در توییترش نوشته که واگذاری مدیریت گروه مجلات همشهری بدون اطلاع نمایندگان شورای شهر تهران و کمیسیون فرهنگی اجتماعی انجام شده است.
او وعده پی گیری داده و افزوده است:«]باید[ مشخص شود که معیار، ملاک، روند و نحوه واگذاری این مسوولیت به فردی که اکثریت اصحاب رسانه شناختی از او ندارند، چه بوده است.»
علاوه بر این، روزنامهنگاران رسانه‌های اصول‌گرا هم به دلیل تقابل با اصلاح‌طلبان که حالا مدیریت همشهری را برعهده گرفته اند، به این واگذاری تاخته‌اند. خبرگزاری «فارس» بر اساس شنیده‌هایش نوشته که رزاقی با واسطه‌گری «احسان مازندرانی»، مدیرمسوول پیشین روزنامه فرهیختگان و از نزدیکان به اکبر هاشمی رفسنجانی به این سمت رسیده است.
مازندرانی در توییترش از این واگذاری حمایت کرده و نوشته است: «خرده می‌گیرند به مدیرعامل موسسه همشهری بابت صغر سن مدیر جدید گروه مجلات به عدد ۳۲ سال! می‌گویند چون شهرستانی است و لهجه مشهدی دارد، پس نمی‌تواند! سال ۹۲ وقتی مدیرمسوول روزنامه فرهیختگان شدم، ۲۸ سال داشتم. یاد بگیریم مثل مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، به جوانان اعتماد کنیم.»
او همچنین نوشته اسست: «علی رزاقی‌بهار از چهره‌های شناخته شده جریان اعتدال در خراسان است. سال ۹۲ به بنده مراجعه و برای انتشار فرهیختگان خراسان اعلام آمادگی کرد. ابتدا او را دست‌کم گرفتم اما حتی یک شماره با تاخیر منتشر نشد و اتفاقا بسیار خوش‌حساب هم بود.»
ماجرای بحران مالی در موسسه همشهری
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، پایان تابستان، زمان اتمام قرارداد موسسه همشهری با سردبیران مجلات همشهری هم خواهد بود. ایلنا نوشته است این سردبیران پس از تصمیم شورای شهر سابق مبنی بر انحلال شرکت گروه مجلات همشهری در سال ۸۸، به عنوان پیمانکار مجله خود مشغول به کار شده بودند.
پیش‌تر و در تیرماه امسال، خبرگزاری «مهر» از تعویق سه ماهه موسسه همشهری در پرداخت حقوق خبرنگاران مجلاتش که گفته می‌شود حدود ۸۰ نفر هستند، نوشت.
براساس این گزارش، مدیریت موسسه همشهری با هدف آن چه که «اصلاح ساختار هزینه و درآمد» عنوان کرده، با انتشار هشت نشریه باقی مانده در گروه مجلات همشهری، البته به شرط تعدیل در هزینه‌ها، دست کم تا سه ماه آینده موافقت کرده است. این نشریه ها عبارتند از: «همشهری جوان»، «دانستنی‌ها»، «سرزمین من»، «همشهری داستان»، «همشهری بچه‌ها»، «سرنخ»، «همشهری ۲۴» و «تندرستی».
سال گذشته نیز با تصمیم هیات مدیره موسسه همشهری، انتشار چهار نشریه «همشهری اقتصادی»، «همشهری خردنامه»، «همشهری ماه» و «همشهری دیپلماتیک» متوقف و دلیل این اقدام، فروش کم تر از ۴۰ درصدی آن ها عنوان شد.
«رضا صیادی»، سردبیر هفته‌نامه همشهری جوان که با ۱۴ سال سن، قدیمی‌ترین نشریه گروه مجلات همشهری محسوب می‌شود و تعداد نیروی انسانی آن هم به مراتب بیش تر از سایر نشریات این گروه است، درباره آخرین تصمیمات اتخاذ شده پیرامون مجلات همشهری به مهر گفته بود: «مدیران موسسه همشهری در سال جدید تصمیم گرفته‌اند که به سمت صرفه‌جویی در هزینه‌ها حرکت کنند. نگاه در سال جدید این است که مجلات همشهری به گونه‌ای منتشر شوند و روی دکه بروند که بتوانند بدون حمایت موسسه نیز به فعالیت ادامه دهند. اما این نشریات در ساختاری اداری، مالی تشکیل شده‌اند که در آن نیروی انسانی اهمیت دارد. از همان روز اول که این ساختار ایجاد شد، نگاه بر این بود که دغدغه اصلی و شغل تمام وقت خبرنگاران و همچنین سایر پرسنل مجلات همشهری، همین مجلات باشد.»
حالا و با برون‌سپاری مجلات همشهری، خبرنگاران این مجموعه مطبوعاتی بیش از هر چیزی نگران آینده حرفهای و معیشتی خود هستند.