تاکتیک دو سویه اصلاح‌طلبان برای مواجهه با روحانیِ پساتحریم

By | ۱۳۹۷-۰۸-۰۱

– زمزمه هایی درباره استعفای جهانگیری و خداحافظی او با کابینه طی روزهای آینده مطرح شده است.
– به نظر می‌رسد حسن روحانی تصمیم گرفته با خانه‌تکانی کابینه فضا را برای اصلاح‌طلبان تنگتر کرده و کرسی‌های بیشتری در اختیار اعتدالیونِ نزدیک به اصولگرایان در هیئت دولت قرار دهد.
– حجت کلاشی فعال و تحلیلگر سیاسی: اصلاح‌طلبان چون نتوانسته‌اند سهم قابل توجهی از قدرت به دست بیاورند و از طرف دیگر شریک کارنامه سیاه روحانی هستند برای ماندن در اتحاد با روحانی مردد هستند.

کیهان چاپ لندن: روشنک آسترکی

 جابجایی‌های اخیر در کابینه دوازدهم موجب شده در روزهای گذشته درگیری‌ها و اختلافات در هیئت دولت به بیرون درز پیدا کند و در این میان برخی چهره‌‍‌های اصلاح‌طلب فرصت را غنیمت شمردند تا با اظهارنظرهایی فاصله خود با حسن روحانی و دولت را برجسته کنند.

عباس آخوندی، وزیر اصلاح‌طلب و نزدیک به میرحسین موسوی ابتدای هفته جاری استعفا داد و نامه‌ای که تاریخ دهم شهریورماه سال جاری بر آن درج شده بود، به عنوان متن استعفانامه وی در رسانه‌های داخلی منتشر شد.

یک روز پس از انتشار خبر استعفای آخوندی، شهرام اجتهادی مشاور آخوندی در وزارت راه از اختلاف میان دولت و وزیر راه خبر داد و گفت: «برنامه‌های آخوندی در حوزه اقتصاد نوع دیگری بود در دولت چیز دیگری. جور در نمی‌آمد قضیه را ادامه دهند. مضاف بر این مشکلاتی از طریق تخصیص بودجه در دولت برای وی و وزارتخانه به‌وجود آمده بود.»

شهرام اجتهادی افزوده بود آن مشکلاتی که مانع از اجرای برنامه‌های وزارت راه می‌شد باعث شد تا آخوندی از وزارتخانه خداحافظی کند.

از سوی دیگر روز گذشته، یکشنبه ۲۹ مهرماه، و در مراسم «بیست و دومین سالروز ملی صادرات» که چند تن از مقامات دولتی به عنوان مهمان حضور داشتند سخنانی کنایه‌آمیز میان اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور و یکی از دیگر از اصلاح‌طلبان کابینه و محمد شریعتمداری وزیر سابق صنعت و معدن و تجارت و گزینه فعلی وزرات کار و تعاون و رفاه اجتماعی مطرح گشت که به تیتر یک بسیاری از روزنامه‌های اصلاح طلب در روز دوشنبه تبدیل شد.

اسحاق جهانگیری در این مراسم گفته بود: «شرایط حضور در مراسم روز ملی صادرات را نداشتم اما برای آنکه تعبیر‌های نادرستی از عدم حضورم نشود، آمدم. من در دستم قلم و کاغذی نیست که کسی را برکنار کنم، من تا این لحظه اجازه برکناری منشی خودم را نداشته‌ام، چه برسد به اینکه بخواهم وزیر و مدیر برکنار کنم!»

محمد شریعتمداری نیز خطاب به جهانگیری گفته بود: «در ماه‌های گذشته امتحان خوبی پس ندادیم. اکنون هیچ سمتی ندارم و درخواستم این است تا زمان ادامه روند فعلی مرا در هیچ سمتی به‌کار نگیرید» و البته جهانگیری خطاب به حضار گفت: «آقای شریعتمداری نمی‌خواستند در مراسم حاضر شوند اما زمانی که به‌عنوان گزینه وزارت کار معرفی شدند در مراسم روز ملی صادرات حضور پیدا کردند.»

اشاره جهانگیری به استعفای محمد شریعتمداری از وزارت صنعت و معدن و تجارت در روز شنبه ۲۸ مهرماه و معرفی شدنش به عنوان گزینه پیشنهادی به مجلس شورای اسلامی برای وزارت کار و تعاون و امور اجتماعی توسط حسن روحانی در روز یکشنبه ۲۹ مهرماه بود!

عباس عبدی، چریک انقلابی دیروز و اصلاح‌طلب امروز سریع دست به قلم شد و در یادداشتی که صبح یکشنبه در روزنامه اعتماد منتشر شد سخنان جهانگیری در این مراسم را «اولین واکنش انتقادی آقای جهانگیری در برابر موقعیت خودش در دولت» و «نشانه‌ای از افزایش و تشدید اختلافات» خواند و به پیشنهاد برخی سیاستمدارانِ احتمالاً اصلاح‌طلب برای ترک کرسی معاونت اولی روحانی از سوی جهانگیری اشاره کرد.

سخنان اسحاق جهانگیری در کنار چهار گزینه پیشنهادی روحانی به مجلس شورای اسلامی برای تصدی ۴ وزارتخانه که اکنون با عزل علی ربیعی وزیر کار و مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد و همچنین استعفای عباس آخوندی و محمد شریعتمداری بی وزیر مانده‌اند، موجب شد اصلاح‌طلبان از این فرصت برای بیان مواضعی شفاف درباره حسن روحانی استفاده کنند.

حسن روحانی محمد اسلامی را برای وزارت راه، فرهاد دژپسند را برای وزارت اقتصاد، رضا رحمانی را برای وزارت صنعت و محمد شریعتمداری را برای تصدی پست وزارت کار به مجلس شورای اسلامی معرفی کرده است.

در این میان فرهاد دژپسند، رضا رحمانی و محمد اسلامی، از نزدیکان به حزب “اعتدال و توسعه” هستند و با اصلاح‌طلبان فاصله معناداری دارند. حزب “اعتدال و توسعه” که افراد نزدیک به کارگزاران چون محمود واعظی، محمد باقر نوبخت، اکبر ترکان و محمدرضا نعمت‌زاده از جمله بنیانگذاران آن هستند از دولت نخست روحانی نقشی اساسی در کابینه ایفا کرده و افراد دیگری چون علی جنتی وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت نخست روحانی نیز از اعضای این حزب بودند.

در چنین شرایطی به نظر می‌رسد حسن روحانی تصمیم گرفته با خانه‌تکانی کابینه فضا را برای اصلاح‌طلبان تنگتر و کرسی‌های بیشتری در اختیار اعتدالیونِ نزدیک به اصولگرایان در هیئت دولت قرار دهد؛ تصمیمی که موجب واکنش‌های پراکنده اما تند و تیز اصلاح‎‌طلبان شده است.

شهربانو امانی فعال اصلاح‌طلب و عضو شورای شهر تهران در توییتی اسحاق جهانگیری را مرد روزهای سخت دولت خوانده و خطاب به روحانی نوشته است این شرط «شراکت» و «رفاقت» نیست آقای روحانی!

محمدجواد امام مدیرعامل بنیاد باران و از نزدیکان محمد خاتمی و مسئول ستاد انتخاباتی میرحسین موسوی در شهر تهران در انتخابات سال ۸۸ نیز در توییتی خطاب به روحانی نوشته است: «صاحبنظران طرف مشورت شما ظاهراً محدود به اعضای حزب اعتدال و توسعه شده‌اند! عدم مشورت شما با حامیان و مشوقین اصلی آرای ٢۴ میلیونی و صاحب نظران و دلسوزان واقعی در افکار عمومی قابل دفاع نمی‌باشد!؟ تجدیدنظر نموده و از این دایره محدود خود را رها کنید.»

استفاده از عبارت «دایره محدود» از سوی محمدجواد امام اشاره به نظر بسیاری از اصلاح‌طلبان است که معتقدند اختیار روحانی در دست مثلث محمدباقر نوبخت، محمود واعظی و محمد نهاوندیان است.

این در حالیست که اصلاح‌طلبان با توجه به حمایتی که از حسن روحانی در هر دو انتخابات اخیر ریاست جمهوری کردند انتظار داشتند سهم بسزایی در هیئت دولت و کرسی قدرت به دست آوردند و خود را شریک روحانی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم می‌دانستند. به ویژه آنکه اسحاق جهانگیری در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ کاندیدا شد و در دوران تبلیغات و مناظره‌های انتخاباتی به کمک وی آمد و سپس به نفع او از نامزدی انصراف داد. به کار بردن واژه «شراکت» در توئیت شهربانو امانی نیز در واقع نشان‌دهنده حقی است که اصلاح‎طلبان از دولت روحانی برای خود قائل هستند.

اصلاح‌طلبان در حالی در حرکتی هماهنگ به دفاع از جهانگیری پرداخته و زبان انتقاد به روحانی گشوده‌اند که امروز دوشنبه ۳۰ مهرماه زمزمه هایی درباره استعفای جهانگیری و خداحافظی او با کابینه طی روزهای آینده مطرح شده است.

اما علت شفاف کردن مرزبندی با اصلاح‌طلبان از سوی روحانی و در مقابل واکنش‌های علنی اصلاح‌طلبان چیست؟

حجت کلاشی فعال و تحلیلگر سیاسی در این‌باره به کیهان لندن می‌گوید: «زوج اصلاح‌طلب-اعتدالی از ابتدا به هم نگاه ابزاری داشتند و شراکتی بر پایه سود تشکیل داده بودند. روحانی می‌خواست از ظرفیت اجتماعی و اعتراضی اصلاح‌طلبان استفاده کند و اصلاح‌طلبان هم می‌خواستند از دولت روحانی به عنوان رحم اجاره‌ای جهت بازگشت به قدرت و عادی کردن مناُسبات خود استفاده کنند؛ به همین دلیل نقش تدارکاتچی برای جلب آرا و بسیج رأی دهندگان به سود روحانی را پذیرفتند. در دولت نخست روحانی، اصلاح‌طلبان به خاطر دستاوردهای خیالی برجام بطور کامل حامی روحانی بودند و انتخاب او و گشایش بین‌المللی را حاصل تدبیر و عدم قهر خود با صندوق رأی اعلام می‌کردند. در خیال آنها بعد از بهبود رابطه با اروپا، نوبت برجام داخلی بود و نظام مجبور می‌شد جریان همسو با اروپا را در ساختار قدرت بپذیرد.»

این تحلیلگر سیاسی می‌افزاید: «با توجه به کارنامه ضعیف اقتصادی  و نمایان شدن آثار ناکارآمدی برجام در گشایش‌هایی که وعده داده شده بود، روحانی پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ بطور کامل به سمت اصلاح‌طلبان چرخش کرد و با آنها هم‌آوایی نشان داد و بسیاری از خط قرمزها را زیر پا گذاشت و ژست اپوزیسیون گرفت. ولی بعد از پیروزی دوباره فرمول سود و زیان در اتحاد مطرح شد؛ حالا دور آخر ریاست جمهوری‌ روحانی است و می‌خواهد کماکان در داخل نظام بماند؛ به همین دلیل ترجیح داده نگاه رسمیِ نظام را دنبال کند. اصلاح‌طلبان هم چون نتوانسته‌اند سهم قابل توجهی از قدرت به دست بیاورند و از طرف دیگر شریک کارنامه سیاه روحانی هستند برای ماندن در این اتحاد مردد هستند؛ به ویژه بعد از اعتراضات سراسری دی‌ماه ۹۶ که مردم علیه اصلاح طلبان نیز شعار دادند طبیعی است که آنها اعلام کنند به شرطی حاضرند در اتحاد بمانند که از مواهب بیشتری برخوردار شوند وگرنه صرفا شریک ناکارآمدی روحانی خواهند بود.»

حجت کلاشی همچنین معتقد است اصلاح‌طلبان تلاش می کنند از یکسو نمایندگی اعتراضات مردم را به عهده بگیرند و از سوی دیگر در مقابل براندازها بایستند: «با شدت گرفتن اعتراضات و نزدیک شدن به دور جدید تحریم‌ها و بدتر شدن وضع اقتصادی، اصلاح‌طلبان می‌کوشند سریعتر اتحاد با روحانی را در ترازوی سود و زیان بگذارند و چون از سهم اندک خود در قدرت و منابع آن ناراضیند، این نارضایتی را علنی کرده‌اند. این قهر و دعوایی که در پیش گرفته‎اند دو وجه دارد: یکی اینکه می‌کوشند سهم بیشتری در دولت داشته و وزن خود را در ساختار حکومت بیشتر کنند و با روحانی ادامه دهند تا برای انتخابات بعدی آماده باشند؛ و دیگر اینکه اگر زورشان نرسید و روحانی زیر بار این فشار نرفت از قطار روحانی پیاده شوند و ژست اعتراضی و انتقادی به خود بگیرند و با جمعیت معترض، که این روزها در ایران به اکثریت تبدیل شده اند، در حوزه‌هایی هم‎آوایی کنند و از این طریق به نظام پیام بفرستند که مثل همیشه می‌توانند با سوار شدن بر موج اعتراضات، نیروی موثر در مقابل براندازها باشند.»

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *