حیثیت سپاه پاسداران در سوریه بر باد رفته؛ آنچه اسرائیل و روسیه می‎خواستند؟!

در همین حال المانیتور به نقل از روزنامه روسی «نوایا» در گزارشی نوشت، مسکو و تهران رقابت خود را برای حکمرانی بر تمامی خاورمیانه آغاز کرده‌اند. اینها شواهدی است که نشان می‎دهد روسیه عملاً در حال کنار گذاشتن رژیم ایران از معادلات سوریه و افزایش همکاری‌های خود با ترکیه است. گزارش‌های مختلف نیز حاکیست مسکو و آنکارا در مورد آینده سوریه از جمله ایجاد منطقه امن در حوالی مرز سوریه به توافق‌های مهمی رسیده‌اند.

در حال حاضر کشمکش‌ میان جمهوری اسلامی و روسیه در سوریه به اوج خود رسیده و با وجود اینکه دو طرف هیچ میلی به علنی شدن آن ندارند اما جسته و گریخته خبرهای پیرامون این تنش رسانه‌ای می‎شود.

در ایران طبق معمول بخش عمده خبرهای مربوط به تحولات سوریه زیر تیغ سانسور است اما جمعه ۲۵ ژانویه (پنجم بهمن)، دویچه‎وله به نقل از اشپیگل، از درگیری مسلحانه میان دو گروه نظامی ایران و روسیه در روستای الغاب در استان حماء سوریه خبر داد. این درگیری، ۱۹ ژانویه، میان گروهی با عنوان «کماندوهای ببر» وابسته به روسیه و نیروهای لشکر چهارم ارتش اسد به فرماندهی ماهر اسد (برادر بشار اسد) که از پشتیبانی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برخوردارند روی داد و طی آن دو طرف در تاریکی شب با تانک و خمپاره‌انداز و مسلسل‌های سنگین به جان یکدیگر افتادند.

این در حالیست که حشمت‎الله فلاحت‌پیشه، ۲۴ ژانویه (چهارم بهمن)، پس از بازگشت از آنکارا خبر داده بود، روس‌ها پدافند «اس-۳۰۰» را در جریان حملات اسرائیل به مقر سپاه پاسداران در سوریه از کار می‌اندازند. وی تاکید کرده بود که از برخی نواحی در سوریه بازدید کرده است. یک روز بعد از این اظهار نظر، در روز پنجم بهمن، سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه در مصاحبه با شبکه CNN صریحاً عنوان کرد «روسیه و ایران متحد نیستند و فقط با هم در سوریه همکاری دارند!»

از کار افتادن عمدی و یا فعال نکردن پدافند هوایی روسیه نقطه تاریکی است که لاپوشانی آن توسط هیچکدام از طرفین ممکن نشد و برای نخستین بار یک مقام رسمی جمهوری اسلامی به صراحت پرده از خیانت روس‎ها علیه جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران در سوریه برداشت و فاش کرد که اختلافات تهران و مسکو تا چه اندازه عمیق است. رهبران اسرائیل از ماه‎ها قبل در تلاش بودند تا مسکو را برای عقب‎ راندن شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران از خاک سوریه به ویژه در حوالی بلندی‌های جولان متقاعد کنند که عملی نیز شد.

در حال حاضر جمهوری اسلامی در سوریه نیز رو به انزواست و سپاه پاسداران که خسارات جانی و مالی بسیاری را متحمل شده، حیثیت خود را در این کشور بر باد رفته می‎بیند. تحمّل این شکست شرم‎آور آنهم با توهم استراتژی «نگاه به شرق» که از سوی رهبران نظام تبلیغ می‌شد، از جانب روس‎ها که حامی سنتی رژیم ایران‌ بوده‌اند، به ویژه در جایی که پای منافع اسرائیل در میان است، قطعا برای رژیم ایران آسان نیست. مسئله چنان حاد شده که حسن فیروزآبادی مشاور عالی علی خامنه‎ای مجبور به واکنش شد و برخلاف واقعیت، ادعای برعکس کرد که «روابط عمیق سیاسی و ژئوپلیتیکی بین ایران و روسیه وجود دارد، همکاری خوبی بین تهران و مسکو برقرار است و با توجه به شرایط موجود در منطقه و اروپا سران روسیه علیه منافع جمهوری اسلامی ایران توافقی نخواهند کرد.»

سیاست کورِ «نگاه به شرق» و تکیه بر دیوار ناپایدار روس‌ها کار دست سپاه پاسداران و جمهوری اسلامی داده است. عمق شکست سیاسی- نظامی حکومت ایران زمانی بیشتر مشخص‌ می‎شود که به سخنرانی یحیی رحیم‌صفوی دیگر مشاور خامنه‎ای در امور نظامی رجوع شود. او پیش از این قضایا در یک سخنرانی گفته بود «استکبار و صهیونیسم جنگی ترکیبی علیه ما راه‎اندازی کرده و حمایت از محور مقاومت و همچنین توسعه روابط راهبردی با روسیه و چین به عنوان یکی از اصلی‌ترین راهبرد‌های معماری دفاعی امنیتی نظام جمهوری اسلامی می‌تواند تلقی شود.»

مدت‌هاست که اسرائیل و روسیه در سطوح مختلف سیاسی، نظامی و امنیتی دیدارهای پی‎درپی برگزار می‌کنند و  در مورد سپاه پاسداران و نقش جمهوری اسلامی در سوریه و منطقه به توافق‌هایی رسیده‌اند. روز سه‎شنبه نهم بهمن، در همان روزی که فیروزآبادی ادعا کرد روس‎ها علیه منافع جمهوری اسلامی توافق نمی‎کنند، الکساندر لاورنتیف فرستاده ویژه ولادیمیر پوتین در امور سوریه و سرگئی ورشینین معاون وزیر خارجه روسیه در اورشلیم با نتانیاهو دیدار کردند که مئیر بن‌شبات مشاور امنیت ملی اسرائیل و ژنرال اهرون خلیوا فرمانده عملیات ارتش اسرائیل نیز در آن حضور داشتند.

محور این جلسه مهم، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و شبه‌نظامیان مورد حمایت حکومت ایران در سوریه و تقویت مکانیزم هماهنگی امنیتی بین ارتش‌ اسرائیل و روسیه برای پیشگیری از تنش بود. در این دیدار نمایندگان پوتین بر تعهدشان نسبت به تامین امنیت ملی اسرائیل تاکید کردند.

به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی در شرایطی قرار گرفته که برای ادامه حضور ویرانگر و ضدایرانی‌ و سلطه‌جویانه‌اش در سوریه از چندین نقطه فشارهای مستقیم را تحمل می‌کند. آمریکا و متحدان منطقه‌ای واشنگتن از یکسو، و اروپایی‎ها و اسرائیل از سوی دیگر سیاست‌های حکومت ایران را تهدیدی علیه امنیت منطقه‌ و جهان می‌بینند. در این میان تعهد اروپا به ویژه سه کشور آلمان و فرانسه و انگلستان نسبت به موجودیت و حفظ امنیت اسرائیل، عرصه را بیشتر بر زمامداران ایران تنگ می‌کند. حالا اگر دونالد ترامپ ادعا می‌کند تحریم‌های اقتصادی است که رژیم ایران را به عقب‌نشینی وا می‌دارد، نتانیاهو نیز می‌تواند ادعا کند مذاکراتش با با روس‎ها و همچنین حملات گسترده هوایی اسرائیل به مواضع و پایگاه‌های ایران در سوریه است که سپاه قدس و پاسداران و شبه‌نظامیان مورد حمایت تهران در خاک سوریه را زمینگیر و ناکار کرده‌ است.